آمادگی کره شمالی برای توقف برنامه هسته‌ای و موشکی و میزبانی مشترک المپیک

پرسش:کره شمالی با برچیدن تاسیسات هسته‌ای و موشکی خود و همچنین میزبانی مشترک‌بازی های المپیک ابراز آمادگی کرده و این تصمیم با استقبال گرم رئیس جمهوری آمریکا مواجه شده است. روز چهارشنبه، ٢٨ شهریور (١٩ سپتامبر)، مون جائه-این، رئیس جمهوری کره جنوبی، و کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی، در یک نشست خبری مشترک در پیونگ‌یانگ، پایتخت کره شمالی، نتیجه جدیدترین دور مذاکرات خود را شرح دادند. این نشست خبری در پی ملاقات و گفتگوهای سه روزه این دو برگزار شد. نشست پیونگ‌یانگ سومین ملاقات بین مون و کیم از ماه آوریل سال جاری و کاهش تنش بین دو کشور بوده است. در نشست خبری مشترک روز چهارشنبه، رئیس جمهوری کره جنوبی گفت که کره شمالی تاسیسات آزمایش‌های موشکی خود را "با حضور ناظران بین‌المللی" تعطیل خواهد کرد و همچنین، تنها تاسیسات هسته‌ای خود را نیز "در صورت اقدام متقابل ایالات متحده" برخواهد چید. وی افزود که دو کره موافقت کرده‌اند تا شبه‌جزیره کره را "به منطقه عاری از تسلیحات و تهدیدات اتمی و سرزمین صلح و دوستی تبدیل کنند." وی افزود که دو کره در نظر دارند درخواستی را برای میزبانی مشترک بازی های المپیک سال ٢٠٣٢ تسلیم کنند. کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی نیز در این نشست خبری با تایید توافق بر سر بهبود روابط دو کره، گفت که "آنچه که در پیش داریم، فقط راهی هموار و بدون فراز و نشیب نیست بلکه چالش‌ها و دشواری‌هایی بر سر راه خواهد بود اما هرچه بیشتر بر این مشکلات فایق آییم، نیرومندتر خواهیم شد." وی با اشاره به توافق‌نامه‌ای که در نشست پیونگ‌یانگ بین دو طرف امضا شده گفت که این توافق "سطحی عالی‌تر برای بهبود روابط بین دو کره را فراهم خواهد آورد " و آن را "جهشی عظیم" به سوی صلح و دوستی توصیف کرد. به گفته رهبران دو کره، توافق پیونگ‌یانگ از جمله شامل وصل کردن خطوط آهن دو کشور در دو نقطه در شرق و غرب شبه‌جزیره و همچنین سفر کیم جونگ‌اون به سئول، پایتخت کره جنوبی، "در آینده‌ای نزدیک" است. در چنین صورتی، این نخستین دیدار یکی از رهبران کره شمالی از کره جنوبی خواهد بود. انتشار نتیجه دیدار رهبران دو کره با استقبال گرم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، مواجه شده است. آقای ترامپ در توییتر خود نوشت: "کیم جونگ-اون با بازرسی هسته‌ای موافقت کرده، البته مشروط به مذاکرات نهایی، و همینطور با برچیدین یک سایت آزمایش و یک سکوی پرتاب موشک با حضور کارشناسان بین‌المللی. تا آن زمان هم دیگر آزمایش موشکی و هسته‌ای وجود نخواهد داشت." ترامپ همچنین با اشاره به توافق خود با رهبر کره شمالی در مورد بازگرداندن بقایای اجساد نظامیان کشته شده آمریکایی در جنگ کره و همچنین آمادگی دو کره برای میزبانی مشترک المپیک، افزوده است: "اجساد قهرمانان ما همچنان به وطن باز خواهند گشت و همچنین کره شمالی و جنوبی مشترکا داوطلب میزبانی المپیک سال ٢٠٣٢ خواهند شد. بسیار مهیج است!" بحران کره سابقه بحران کره به پایان جنگ دوم جهانی و خروج ژاپن از شبه‌جزیره کره باز می‌گردد. با خروج ژاپن، بخش شمالی شبه‌جزیره تحت تسلط شوروی و بخش جنوبی تحت تسلط متحدان غربی قرار گرفت. پس از ناکامی در تلاش برای وحدت دو بخش، چند سال بعد و در حالیکه جنگ سرد بین شرق و غرب به تدریج آغاز شده بود، این شبه‌جزیره به دو کشور تقسیم شد هر چند هر دو کشور هدف نهایی خود را ایجاد یک کشور مشترک اعلام کردند. بخش شمالی تحت نظام کمونیستی به رهبری کیم ایل-سونگ، پدر بزرگ رهبری فعلی قرار گرفت و بخش جنوبی نیز یک دولت مستقل یافت که تا اواسط دهه ١٩٨٠ و تثبیت دموکراسی در آن کشور، گاه توسط دولت‌های اقتدارگرا و دیکتاتورها اداره می‌شد.. در سال ١٩٥٠، حمله کره شمالی برای تصرف جنوب به جنگ کره منجر شد. در این جنگ، کره شمالی از حمایت شوروی و چین، و کره جنوبی از حمایت ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا برخوردار بودند. جنگ کره تا امضای توافق ترک مخاصمه در سال ١٩٥٣ ادامه داشت و تلفات سنگینی به دوطرف وارد کرد. با وجود امضای سند ترک مخاصمه، هنوز آمریکا و کره جنوبی عهدنامه صلح با کره شمالی امضا نکرده‌اند. کره شمالی با تاکید بر امضای عهدنامه صلح و شناسایی رسمی خود از سوی آمریکا، همواره ایالات متحده و کره جنوبی را به توطئه برای تهاجم نظامی علیه متهم کرده است. طی چند سال گذشته، کره شمالی یک برنامه دستیابی به تسلیحات اتمی و ساخت موشک‌های بالستیک قادر به حمل کلاهک اتمی را پیگیری کرده و هدف از آن را مقابله با تهدید نظامی ایالات متحده و متحدان آن کشور، به خصوص کره جنوبی و ژاپن اعلام داشته بود. پس از ملاقات رهبر کره شمالی با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در سنگاپور د ماه ژوئن سال جاری و توافق دو طرف بر سر "غیراتمی کردن شبه‌جزیره کره" برخی از منتقدان این دیدار نسبت به عزم کره شمالی برای کنار گذاشته برنامه اتمی و موشکی این کشور ابراز تردید کردند. به گفته آنان، منظور کره شمالی از "غیراتمی کردن شبه‌جزیره کره" از میان برداشتن حمایت اتمی ایالات متحده از کره جنوبی بوده است در حالیکه مقامات آمریکایی این عبارت را به معنی عزم کره شمالی برای کنار گذاشتن برنامه اتمی آن کشور دانسته‌اند. ایالات متحده در دهه ١٩٩٠ پایگاه های اتمی خود را از شبه‌جزیره کره خارج کرد اما با استقرار زیردریایی‌های مجهز به کلاهک هسته‌ای در منطقه، همچنان آمادگی خود برای مقابله اتمی با کره شمالی را حفظ کرده است. ظاهرا کره شمالی انتظار دارد در برابر کنار گذاشتن برنامه اتمی خود، ایالات متحده نیز به پوشش اتمی شبه جزیره کره خاتمه دهد. در شرایط کنونی، گفته می‌شود که ارتش کره شمالی از نظر نفرات و تجهیزات متعارف به خصوص موشک‌های کوتاه برد و توپخانه، قادر به وارد کردن خسارات عمده به کره جنوبی است هرچند ارتش کره جنوبی احتمالا از سطح فناوری و کارآیی بالاتری برخوردار است. حکومت کره شمالی می‌تواند در تبلیغات خود، برداشتن حفاظ اتمی ایالات متحده را به عنوان برهم خوردن توازن قوا به نفع آن کشور معرفی کرده و از به آن به عنوان یک امتیاز عمده در برابر کنار گذاشتن برنامه موشکی و هسته‌ای خود استناد کند. اوایل سال جاری و پس از چندین ماه تنش در روابط بین کره شمالی با کره جنوبی و آمریکا، که با اهانت شخصی رهبران آمریکا و کره شمالی و حتی تهدید به کاربرد تسلیحات اتمی همراه بود، رهبر کره شمالی در پیام سال نو خود پیشنهاد کرد تیم ورزشی آن کشور در مسابقات المپیک زمستانی در کره جنوبی شرکت کند و پس از آن، تبادل هیئت‌هایی بین دو کشور به ملاقات های ین او و رئیس جمهوری کره شمالی منجر شد. همچنین، در ماه ژوئن، رهبر کره شمالی و رئیس جمهوری آمریکا در سنگاپور ملاقات کردند. در پی این دیدار، دو طرف بیانیه‌ای حاوی ابراز تمایل به بهبود روابط، غیراتمی کردن شبه جزیره کره و حمایت آمریکا از رشد و توسعه اقتصادی کره شمالی امضا کردند. با وجود انتظار مقامات آمریکایی برای پیشرفت سریع در اجرای این توافق به خصوص غیراتمی شدن کره شمالی، ظاهرا مذاکرات و ارتباط دو طرف تا کنون نتیجه‌ای عمده در پی نداشته است. برخی از ناظران، شرایط داخلی کره شمالی را عامل این وضعیت دانسته و گفته‌اند که نظام سیاسی و اقتصادی آن کشور بر اساس آمادگی همیشگی برای مقابله با "دشمن" و به خصوص ایالات متحده شکل گرفته و در آن نظامیان و برنامه‌های آنان موقعیتی ممتاز داشته‌اند. حتی با وجود اقتدار و تسلط کامل رهبر کره شمالی بر اوضاع، ممکن است کنار گذاشتن سریع برنامه‌های اتمی و موشکی و توجه به توسعه و رفاه اقتصادی توده مردم مستلزم تحولاتی در این ساختار و احتمالا غلبه بر مقاومت‌هایی در این زمینه است.   ###