طنین راک در کارگاه نجاری؛ صدای ممنوع دختر افغان در ایران

پرسش:زمانی که اعضای یک گروه سه‌نفری با سازهای ارزان‌قیمتی که خریده بودند تمرین‌شان را در زیرزمین یک کارگاه نجاری در حومه تهران شروع کردند، نمی‌دانستند که دو سال بعد از آن با پیوستن یک عضو زن، اعضای این گروه کامل‌تر و رویایشان برای تشکیل یک گروه راک حرفه‌ای به حقیقت نزدیک‌تر می‌شود. گروه راک "اریکین" (به معنی فانوس در افغانستان) که همه اعضای آن افغان‌های مهاجر در ایران هستند، در آغاز با الهام‌ از گروه موسیقی متالیکای آمریکا ایجاد شد. ثریا حسینی، دختر افغانی که در ایران متولد شده و بیست سال دارد، یگانه عضو زن این گروه است. ثریا در این گروه نوازنده گیتار الکترونیک و هم‌خوان (بک‌وکال) است. او می‌گوید ممنوعیت آوازخوانی زنان در ایران، کار او را با محدویت و دشواری روبه‌رو کرده و در برخی اجراها و کنسرت‌ها در ایران به او اجازه داده نشد، صدایش به تنهایی شنیده شود. ثریا که دانشجوی رشته موسیقی در تهران نیز هست می‌گوید: "حتی همان در همان بک‌وکال هم می‌گفتند صدای ساز بلند باشد و صدای حکیم بلندتر باشد تا صدای ثریا خیلی مشخص نباشد."   حق نشر عکس arikaynband Image caption ثریا حسینی   "بعد از آن نخواستم دیگر آواز بخوانم. در جمهوری اسلامی ایران صدای زن در آوازخوانی ممنوع است. دلیل منطقی‌اش را نمی‌دانم و برایم خیلی عجیب است...تجربه‌های سختی داشتیم. در یکی دو تا استودیو برای ضبط آهنگ رفتیم و آنها صدای زن را ضبط نمی‌کردند. خیلی ناراحت و اندکی دلسرد شدیم. بعد دوستان ایرانی گفتند که این مشکلات برای آوازخوانان ایرانی هم هست." پدر ثریا در دهه ۱۳۷۰ در زمان جنگ‌های داخلی افغانستان به ایران مهاجرت کرد. مادرش هم مثل خودش از افغان‌هایی است که در ایران متولد شده‌اند. به عنوان یک مهاجر اما تجربه ثریا از زندگی در ایران مثل برخی دیگر از مهاجران افغانستان تلخ و تاریک نبوده است. او می‌گوید: "در ایران هر چه را بخواهی با تلاش می‌شود به دست آورد". اما زن بودن و آوازخوانی در ایران برای او محدودیت بزرگی در کارش ایجاد کرده است. بیش از دو میلیون مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند و تعداد زیادی از آنها مثل ثریا در ایران به دنیا آمده‌ و بزرگ شده‌اند. تقریبا تمام مهاجران افغان در ایران با وجود چند دهه زندگی در این کشور شهروند ایران محسوب نمی‌شوند. آنها یا با کارت اقامت درازمدت و کوتاه‌مدت یا با روادید در ایران زنگی می‌کنند. ثریا می‌گوید کارهای بزرگی که در سر دارد "در ایران اتفاق نخواهد افتاد" و آرزو دارد کارهایش در خارج از ایران برگزار شود. او دو سال پیش اجرایی در افغانستان داشت و می‌گوید از این که در آنجا محدودیتی برای آوازخوانی زنان وجود ندارد، خیلی احساس راحتی داشته است. او و گروهش در جشنواره‌ای در بامیان در مرکز افغانستان و همچنین در کابل، پایتخت اجرا داشتند.   حق نشر عکس fatima hosseini Image caption گروه راک اریکین در تهران اما وضعیت بد امنیتی برای او نگران‌کننده بوده؛ شاید به همین دلیل است که گروه 'اریکین ' در بیشتر ترانه‌هایش درباره اوضاع نابه‌سامان افغانستان می‌خواند. حکیم ابراهیمی سی و یک ساله، عضو دیگر این گروه است. او ده ساله بود که با خانواده‌اش در زمان حاکمیت طالبان در افغانستان به ایران مهاجرت کرد. حکیم خواننده و گیتاریست این گروه است. مهاجرت و دشواری‌هایش فرصت درس خواندن را از او گرفت و او مجبور شد از نوجوانی کار کند. حالا هم او تمام‌وقت در کارگاه نجاری کار می‌کند و در اوقات فراغت به عشق اصلی‌اش موسیقی می‌پردازد. اکثر مهاجران افغان در ایران کارگر هستند و نبود فرصت‌های آسان تحصیلی و آموزشی باعث شده بیشتر شان آموزش‌های رسمی نداشته باشند. حکیم که از کارگاه نجاری با من صحبت می‌کرد با صدای بریده بریده گفت که "اتفاقاتی که برای اکثریت مهاجران در ایران افتاده برای ما هم همین گونه بوده است". اما او از جامعه فرهنگی و موزیسن‌های ایران به نیکویی یاد کرد و گفت همیشه در کار موسیقی به آنها کمک کرده‌اند.   حق نشر عکس fatima hosseini Image caption ثریا حسینی می‌گوید به نظر او ممنوعیت آوازخوانی زنان در ایران غیر منطقی است نام این گروه را حکیم "اریکین" گذاشته که در واقع نوستالژی دوران کودکی‌اش است. او می‌گوید: "در کودکی برق در افغانستان نبود و تنها چیزی که روشنی می‌داد اریکین بود. در کودکی پاک کردن شیشه اریکین و روشن کردن آن به عهده من بود." تمرین این گروه در کارگاه نجاری هم پس از مدتی باعث اعتراض همسایه‌ها شد و دیگر نتوانستند در این کارگاه تمرین کنند. اما تمرین آنها متوقف نشد و دوستان هنرمند ایرانی فضایی را در اختیارشان گذاشتند. حکیم هم پس از سال‌های سال، برای اولین بار که در سال ۱۳۹۵ خورشیدی به افغانستان سفر کرد. می‌گوید به یکی از آرزوهایش که دیدن سرزمینش بود رسید. بعد از گذراندن سه ماه در افغانستان، با اکراه به ایران بازگشت؛ زمانی که تنها دو روز وقت داشت تا با مشکل اقامت روبه‌رو نشود. او می‌گوید: "دلم نمی‌شد که برگردم" اما نارآمی‌ها و وضعیت بد امنیتی باعث شد تصمیمش را بگیرد و دوباره مهاجرت را انتخاب کند. 'برای اتباع خارجی نتوانستیم مجوز بگیریم' سال گذشته برای اعضای گروه "اریکین" فرصتی مهیا شد که سالها منتظرش بودند. قرار بود در یکی از جشنواره‌های اصلی راک و متال در تهران اجرا داشته باشند و به این ترتیب در کارنامه گروه یک اجرا رسمی و حرفه‌ای را ثبت کنند. برای اجرا در "جشنواره شب شنبه‌ها" اعضای گروه دو ماه تمرین کردند. حکیم می‌گوید: "هر بار تا رسیدن به استودیوی تمرین دو ساعت راه می‌پیمودیم". اما چند روز مانده به جشنواره آرزوی‌شان برای اجرای صحنه بر باد رفت؛ به آنها گفتند: "نتوانستیم برای اتباع خارجی مجوز بگیریم." ثریا می‌گوید، بعد از آن "واقعا دلسرد شدیم و از آن به بعد تمرین ما خیلی کم شد." به گفته حکیم پس از این "دلسردی" بود که درامر این گروه "ایران را ترک و به اروپا سفر کرد". آرزوی حکیم این است که روزی بتواند فقط و فقط به موسیقی بپردازد و مجبور نباشد برای تامین مخارج خانواده نجاری بکند. آرزوی ثریا هم این که صدایش دیگر جایی ممنوع نباشد.   ###