خاطرات جیمز کومی؛ رویای رئیس اف‌بی‌آی چطور دود شد؟

پرسش:حوالی نیمه‌شب نوزدهم آوریل به وقت واشنگتن، رئیس جمهوری آمریکا هنوز بیدار بود و با خشم درباره کتاب تازه جیمز کومی رئیس پیشین اف‌بی‌آی توییت می‌کرد: "حالا یادداشت‌های جیمز کومی منتشر شده و به روشنی نشان می‌دهد نه تبانی درکار بوده و نه اخلال در اجرای عدالت. او اطلاعات محرمانه را هم به بیرون درز داده است. عجب! این بگیر و ببند باز ادامه پیدا خواهد کرد؟" منظور دونالد ترامپ تعقیب و بازجویی نزدیکانش از سوی مقام‌های قضایی آمریکا بر سر دو مسئله نفوذ روسیه در انتخابات آمریکا و پرداخت حق السکوت به دست‌کم دو ستاره پورن است. دونالد ترامپ، جیمز کومی رئیس پیشین اف‌بی‌آی را حدود چهار ماه پس از ورودش به کاخ سفید اخراج کرد. دولت آمریکا دلیل اخراج او را مسئله ای‌میل‌های هیلاری کلینتون اعلام کرد اما دموکرات‌ها معتقد بودند جیمز کومی به خاطر تحقیقات سازمانش درباره رابطه ادعایی میان ستاد مبارزات انتخاباتی آقای ترامپ و روسیه اخراج شد. آقای کومی ماه‌های پس از اخراج از اف‌بی‌آی را صرف نوشتن کتابی کرد که حتی عنوانش می‌تواند برای دونالد ترامپ گزنده باشد: "وفاداری والاتر، حقیقت، دروغ‌ها و رهبری." او در بیش از سیصد صفحه زندگی شخصی و حرفه‌ای خود را شرح می‌دهد. مقدمه کتاب روایت زمانی است که جیمزکومی سوار بر یکی از خودروهای سیاه و ضدگلوله اف‌بی‌آی، از دفتر مرکزی این سازمان به کنگره می‌رود تا ساعت‌ها درباره شواهد مداخله روسیه در انتخابات آمریکا و کارزار انتخاباتی دونالد ترامپ شهادت بدهد. او می‌نویسد: با گِرِگ براور، مسئول ارتباطات اف‌بی‌آی و کنگره در راه بودم. نگرانی را در چهره او می‌دیدم. سکوت را شکستم و گفتم "چقدر همه چیز عالی است!" براور نگاهم کرد. گفتم "در کثافت غرق شده‌ایم. تا خرخره در کثافت فرو رفته‌ایم". جیمز کومی با اشاره به نمایشنامه هنری پنجم شکسپیر خودش را جنگجویی تصور می‌کند که مانند جنگجویان کم‌شمار آن داستان به خاطر وطن از جانش می‌گذرد اما در عوض برای بسیاری افتخار می‌آفریند. حق نشر عکسGETTY IMAGES Image captionجیمز کومی در مراسم رونمایی کتابش در واشنگتن "سردسته مافیا" جیمز کومی که در جوانی دستیار دادستان نیویورک بوده است در آغاز کتابش درباره تجربه بازپرسی از سالوادوره گراوانو یکی از رهبران مافیای آمریکا و فرانچسکو مارینو مانویا از مافیای سیسیل می‌نویسد و قواعد حاکم بر باندهای مافیایی را این‌طور توصیف می‌کند: زندگی آکنده از دروغ، سکوت حلقه بله قربان‌گو، رئیسی که کنترل همه چیز در دستش است، سوگند وفاداری و حاکمیت جهان‌بینی "ما" در مقابل "آنها"، دروغگویی درباره همه چیزهای کوچک و بزرگ و عمل کردن به دستورالعمل‌های کج و معوج وفاداری. او می‌نویسد "این دستورالعمل‌ها و این استانداردها و مقررات، علامت مشخصه مافیا بود اما تعجب من در طول فعالیت حرفه‌ای‌ام از این بود که چقدر این دستورالعمل‌ها بیرون از آن دایره هم رواج دارد." رئیس پیشین اف‌بی‌آی بر اساس همین سابقه و شناخت است که به هفته‌نامه تایم می‌گوید "هیچ وقت فکر نمی‌کردم که شیوه رهبری رئیس جمهوری آمریکا را با یک رئیس مافیا مقایسه کنم. اما هر چه بیشتر فکر کردم این مقایسه به نظرم به جا آمد. منظورم این نیست که آقای ترامپ مثل روسای مافیا پای مردم را می‌شکند یا فروشگاه‌ها را به هم می‌ریزد. منظورم این است که نحوه رهبری او بر منافع شخص رئیس و وفاداری به شخص او متمرکز است و به ارزش‌های اخلاقی خارج از جهان شخص رئیس ربطی ندارد." برای جیمز کومی دلیل نوشتن این کتاب "تاریخ خطرناکی" است که آمریکا تجربه می‌کند. زمانی که "بر سر بنیادی‌ترین واقعیت‌ها بحث می‌شود و حقایق اساسی محل تردید قرار می‌گیرند. دروغ گفتن عادی شده است و بی‌اخلاقی‌ها نادیده گرفته می‌شوند و نه تنها توجیه، که تشویق هم می‌شوند." در تاریخ موردنظر آقای کومی یک سوی پرده یک شومن سرمایه‌دار، دل میلیون‌ها رای‌دهنده را برده، روی شانه‌های سیاستمداران جمهوری‌خواه پا گذاشته، از رقیب دموکرات پیشی گرفته و اکنون در کاخ سفید کلید جنگ یا صلح را در دست دارد. پشت این پرده، جایی است که روایت جیمز کومی جریان دارد. جایی که همان شومن سرمایه‌دار، قواعد و مقررات "مافیایی" خود را وارد سیاست می‌کند، از دشمن کشورش بازی می‌خورد و از مسئولانی که رسما سوگند خورده‌اند تا در مقابل دشمن داخلی و خارجی، پاسدار قانون اساسی باشند می‌خواهد وفاداری به شخص او را در اولویت قرار دهند. حق نشر عکسGETTY IMAGES Image captionدونالد ترامپ (چپ) در اتاق آبی کاخ سفید در گوش جیمز کومی چیزی می‌گوید رویایی که دود شد و هوا رفت جیمز کومی در کتاب خاطراتش می‌نویسد وقتی رئیس اف‌بی‌آی شدم فکر می‌کردم تا سال ۲۰۲۳ در همین شغل خواهم بود. اما چه شد که این رویای آقای کومی دود شد؟ اف‌بی‌آی سال ۲۰۱۵ مطلع شد هیلاری کلینتون وزیر خارجه پیشین و نامزد ریاست جمهوری، در دوره وزارتش از یک سرور اینترنتی غیردولتی برای مبادله ای‌میل‌هایی استفاده کرده است که محتوای محرمانه داشتند. ژوئیه ۲۰۱۵ تحقیقات درباره موضوع ای‌میل‌های هیلاری کلینتون آغاز شد. تحقیقاتی که تا سال ۲۰۱۶ با فراز و فرودهای بسیاری دنبال شد. جیمز کومی می‌نویسد در همان زمانی که تحقیقات درباره ای‌میل‌های خانم کلینتون ادامه داشت شواهد نهادهای امنیتی نشان می‌داد روسیه قصد دارد در انتخابات آمریکا مداخله کند. جیمز کومی وقتی اولین دیدارش با دونالد ترامپ و تیمش را پس از انتخابات و در ژانویه ۲۰۱۷ در برج ترامپ، به خاطر می‌آورد می‌گوید در میانه جلسه نزدیکان ترامپ در حضور ما درباره این بحث می‌کردند که چطور نتیجه این جلسه را به اطلاع رسانه‌ها برسانند و من مدام یاد جمع‌های مافیا در نیویورک می‌افتادم. در همین جلسه رئیس اف‌بی‌آی از رئیس جمهوری منتخب آمریکا می‌خواهد تا خصوصی با او صحبت کند. اتاق که خالی می‌شود، جیمز کومی برای آقای ترامپ از پرونده‌ای می‌گوید که درباره رابطه‌اش با چند روسپی در هتلی در مسکو وجود دارد و روس‌ها هم از این جریان فیلمبرداری کرده‌اند. ادعا می‌شود این ویدئو حاوی صحنه‌ای است که در آن روسپی‌ها در حضور دونالد ترامپ روی یکدیگر ادرار می‌کنند. این اتفاق در سوئیتی اتفاق می‌افتد که پیش از آن باراک و میشل اوباما مهمان آن بوده‌اند و درست روی همان تختی که آنها خوابیده‌اند. دونالد ترامپ آن روز این موضوع را انکار کرد اما چند روز بعد و پس از افشای موضوع در رسانه‌ها آقای ترامپ باز هم با رئیس اف‌بی‌آی تماس می‌گیرد تا بگوید اصلا آن شب را در مسکو نمانده است و نسبت به کثیفی وسواس دارد، پس این اتهام‌ها دروغ است. جیمز کومی می‌نویسد در دفتر اف‌بی‌آی ایستاده بودم و به موقعیتی فکر می‌کردم که به عنوان رئیس اف‌بی‌آی با رئیس جمهوری منتخب درباره چه موضوعی حرف می‌زنم! شاید آنچه در ملاقات چهارده فوریه جیمز کومی و دونالد ترامپ در کاخ سفید گذشت، رویای ماندن در ریاست اف‌بی‌آی تا سال ۲۰۲۳ را دود کرد و به هوا فرستاد. جایی که به گفته رئیس پیشین اف‌بی‌آی آقای ترامپ گفته بود مایکل فلین "آدم خوبی است" و از او خواسته بود پرونده او را پیگیری نکند. مایکل فلین، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ بود که اف‌بی‌آی شواهدی از ارتباطش با سفارت روسیه در آمریکا در زمان کارزار انتخاباتی آقای ترامپ به دست آورده بود. آقای فلین ابتدا این موضوع را رد کرد اما بعد پذیرفت که به ماموران پلیس فدرال آمریکا دروغ گفته است. جیمز کومی می‌نویسد فقط تصور کنید هیلاری کلینتون رئیس جمهوری بود و از ما می‌خواست تحقیقات درباره یک دستیار ارشدش را پیگیری نکنیم. یا به طور معمول و به آسانی دروغ‌های غیرقابل قبول می‌گفت و از ما انتظار داشت باورشان کنیم. حق نشر عکسGETTY IMAGES "اینجا چه می‌کنم؟" ده فصل از چهارده فصل کتاب جیمز کومی تلاش او برای نشان دادن این است که چطور بر اساس پایبندی‌اش به قانون، از مقام یک دستیار دادستان در دادگستری ایالات متحده به ریاست اف‌بی‌آی رسیده است. چطور در مقابل ورود سیاستمداران به عرصه عدالت ایستاده است و چطور دولت‌های مختلف کوشیده‌اند روزنه‌ای پیدا کنند و قانون را به نفع سیاست‌هایشان دور بزنند. او جایی از کتابش می‌گوید فرشته عدالت چشم بسته است تا قضاوتش تحت تاثیر انتظارهای رئیس سیاستمدارش نباشد. گرچه دونالد ترامپ با اخراجش، بهانه و فرصت نوشتن این کتاب را در اختیار رئیس پیشین اف‌بی‌آی قرار داد اما همه کتاب درباره او نیست. جیمز کومی در دوران جورج بوش پسر، جانشین دادستان کل آمریکا بود. زمانی که در پی حمله یازده سپتامبر لایحه میهن‌پرستی در کنگره آمریکا تصویب شد. قانونی که آزادی‌های شهروندان آمریکایی را محدود کرد و به دولت اجازه سرکشی به بخشی از حریم خصوصی آنها را داد. رسوایی شکنجه زندانیان ابوغریب هم در همین دوران اتفاق افتاد. آقای کومی در سال ۲۰۰۵ از جانشینی دادستان کل آمریکا استعفا داد و به عنوان قائم مقام ارشد به شرکت خصوصی لاکهید مارتین پیوست که یک شرکت هوافضا، تجهیزات نظامی و امنیت اطلاعات آمریکایی است. در سال ۲۰۱۳، زمانی که باراک اوباما او را با وجود نزدیکی‌اش به جمهوری‌خواهان به عنوان نامزد ریاست اف‌بی‌آی پیشنهاد کرد آقای کومی لاکهید مارتین را ترک کرد. جیمز کومی در فصل‌هایی از کتابش که خاطرات دوره جورج بوش و باراک اوباما را می‌نویسد، می‌کوشد به خواننده نشان بدهد، استقلال او در جایگاه قانونی‌اش تا چه اندازه برایش مهم بوده است. جیمز کومی روزی را در ماه مه ۲۰۱۳ به یاد می‌آورد که در اتاق بیضی کاخ سفید با رابرت مولر منتظر بود تا باراک اوباما او را به عنوان نامزد ریاست اف‌بی‌آی به خبرنگاران معرفی کند. او می‌نویسد درست یک لحظه‌ پیش از آن‌که جلوی دوربین‌ها قرار بگیریم باراک اوباما مرا متوقف کرد و گفت باب قبلا به من تعهدی داده بود که از تو هم می‌خواهم به آن پایبند باشی. او می‌نویسد نگران بودم رئیس جمهوری که از من خواسته بود مستقل باشم حالا چه تعهدی انتظار دارد. اما اوباما گفت باب قول داده بود که من هر وقت بخواهم می‌توانم از سالن بسکتبال اف‌بی‌آی استفاده کنم. می‌خواهم تو هم چنین قولی بدهی. کومی با یادآوری این خاطره می‌نویسد که آقای اوباما به من گفت من کمک سیاسی از اف بی‌آی نمی‌خواهم بلکه شایستگی و استقلال شما را می‌خواهم. جیمز کومی می‌نویسد "به عنوان کسی که بیشتر عمرم را صرف اجرای قانون کرده‌ام و به روسای جمهوری از دو حزب خدمت کرده‌ام، باید بگویم این اتفاق‌هایی که می‌افتد عادی نیستند. اینها خبر جعلی نیستند. سیاست شما هر چه که می‌خواهد باشد، گذشتن از کنار اینها اشتباه است." خود جیمز کومی با نوشتن کتاب "وفاداری برتر؛ حقیقت، دروغ‌ها و رهبری" تلاش کرده است به این وضعیت واکنش نشان بدهد. در همین روزهایی که رئیس پیشین اف‌بی‌آی در حال برگزاری تور معرفی کتابش است، دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان تلاش می‌کنند ادعاهای مطرح شده در این کتاب را رد کنند. جمهوری‌خواهان ده‌ها دامنه اینترنتی را برای مقابله با برد تبلیغاتی کتاب جیمز کومی در فضای مجازی ثبت کرده‌اند. این وب‌سایت‌ها که عمدتا با ترکیبی از اسم کومی و کلمات دروغ و دروغگو ساخته شده‌‌اند، می‌کوشند با انتشار نظر برخی از دموکرات‌ها یا نقد رسانه‌ها، نشان بدهند حق با دونالد ترامپ است و از میان رئیس جمهوری آمریکا و رئیس پیشین اف‌بی‌آی آن‌که دروغ می‌گوید، دومی است. چه در جلسات امضای کتابش و چه در رسانه‌ها، انتقادهای مختلفی به جیمز کومی وارد شده است. از جمله این‌که کتابش اطلاعات تازه‌ای ندارد و دلیل نوشتن این کتاب، نه میهن‌پرستی که خودخواهی شخصی‌اش بوده است یا اصلا او به خاطر از دست دادن صندلی ریاست اف‌بی‌آی خشمگین است. نیمه‌شب نوزدهم آوریل در کتابفروشی کرامر در خیابان کنتیکت واشنگتن از خاطرات جیمز کومی رونمایی شد. هرچند برای خریدش صفی تشکیل نشد اما یک هفته پس از انتشار،‌ هنوز در صدر فهرست پرفروش‌های وب‌سایت آمازون است. ناشرش ۸۵۰ هزار نسخه از کتاب را چاپ کرده است و رئیس پیشین اف‌بی‌آی برای امضای کتابش از این شهر به آن شهر می‌رود و از این رسانه به آن رسانه.     ###