تمثال حضرت « محمد بن سلمان» در نمایشگاه فرش تهران

پرسش: حکایت دور جدید روابط ایران و عربستان در دولت رئیسی مصداق مثل فارسی معروف « ازهول حلیم افتاد در دیگ» است به طوری که وزیر خارجه عربستان در سفر دو ماه پیش به تهران حاضر به برگزاری نشست خبری در ذیل عکس سردار سلیمانی نشد و  دیگر آنکه در سفر هفته گذشته امیر عبداللهیان وزیر خارجه با عربستان و دیدار با بن سلمان علیرغم عدم نصب پرحم ایران در محل این دیدار دو نفره (برخلاف پروتکل ها)، وزیر خارجه دیدار را ترک نکرد و در مورد سوم؛ حال خبر می رسد که هنرمندان فرش باف ایرانی به سفارش، تمثال فرشی از باید بگوییم حضرت «بن سلمان» در نمایشگاه فرش تهران ذوق زده وار نصب کرده اند.  عکس‌های تابلو فرش‌هایی با تصاویر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و چند چهره دیگر از رهبران کشورهای عربی در نمایشگاه فرش تهران خبرساز شده است. در تصاویری که خبرگزاری موج روز اول شهریور از سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف تهران منتشر کرده است، در یکی از غرفه‌های نمایشگاه به جز تمثال محمد بن سلمان، تابلو-فرش‌هایی از چهره حمدان بن محمد آل مکتوم، ولیعهد دوبی، محمد بن زاید بن سلطان آل نهیان، رئیس امارات و تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، حاکم قطر هم به چشم می‌‌خورد. گفته می‌شود که تابلو فرش‌های این چنینی بنابه سفارش مشتری بافته می‌شود و بافتن آن بین ۶ ماه تا یک سال طول می‌کشد. ابعاد این فرش‌های بافت تبریز حدود ۱/۵ متر در یک متر است. قیمت این قبیل تابلو فرش‌ها در نمایشگاه امسال فرش‌های دست‌بافت تهران حدود ۱۰ هزار دلار برآورد شده است. مشخص نیست که غرفه نمایش‌دهنده این تمثال‌ها آنها را سفارش گرفته یا برای نمونه کار و پس از بهبود روابط ایران و عربستان به نمایشگاه آورده است اما بنابر عرف بازرگانان فرش در ایران، محصولات سفارشی در نمایشگاه‌ها عرضه نمی‌شوند. سال‌ها تنش و درگیری دیپلماتیک تهران و ریاض که در نهایت به حمله به کنسولگری عربستان در مشهد و سفارتش در تهران منجر شد، به قطع روابط رسمی میان دو کشور منجر شد، اما با چرخش ناگهانی در سیاست خارجی و «آشتی» با عربستان، در ۱۵ مرداد عربستان سفارتش در پایتخت ایران را بازگشود و بیش از هفت سال قطع روابط پایان گرفت. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه هم هفته گذشته در سفری به عربستان با محمد بن سلمان دیدار کرد و وزیرخارجه عربستان به او گفته است که کشورش از سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران استقبال می‌‌کند. پیش از عادی‌سازی روابط و در همه این سال‌ها، از مقامات ارشد تا رسانه‌های نزدیک به نهادهای نظامی و خبرگزاری رسمی دولت، عربستان را به عنوان «آلت دست و وابسته اسرائیل و آمریکا در منطقه» معرفی می‌کردند. رهبر انقلاب پیشتر گفته بود که «بینی سعودی‌ها به خاک مالیده خواهد شد». ابراهیم رئیسی، که در زمان حمله به کنسولگری عربستان دادستان کل کشور بود، عربستان را «غده سرطانی» توصیف کرده بود. مداحان حکومتی هم در ویدیوهای تبلیغاتی که با تصاویری از موشک‌های سپاه تدوین شده بود، ‌می‌خواندند: «مکه بشود مرکز ایران چه قشنگ است...» به جز این جنگ لفظی، دو کشور درگیر جنگی نیابتی و تحمیل هزینه‌های گزاف انسانی بر یمن هم بودند. با آغاز به کار سفارت عربستان در تهران، حالا دیگر نه سخنی از «رأس‌الفتنه» خواندن این کشور در میان مقامات شنیده می‌شود و نه برآوردی از هزینه سیاسی و اقتصادی بیش از هفت سال قطع رابطه با کشور همسایه و یکی از رقبای ایران در منطقه از جمله در زمینه نفت، گاز و نفوذ در خاورمیانه در کار است و نه اظهارنظری درباره مواضع تند پیشین. ابراهیم رئیسی، ۳۰ خرداد در اظهاراتی واکنش‌برانگیز گفت که عربستان را هیچ‌وقت به عنوان دشمن نمی‌دیدیم. او پیشتر به جز «غده سرطانی» خواندن این کشور، گفته بود که اقدامات عربستان در امتداد نظام استکبار است و ایران نیازی به ارتباط با عربستان ندارد؛ البته او در آن زمان هنوز به ریاست جمهوری نرسیده بود. حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در ایران در زمستان ۱۳۹۴ در اعتراض به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه در عربستان سعودی انجام شد. از حسن کردمیهن به عنوان یکی از اعضای ترتیب‌دهنده حمله به سفارت عربستان در تهران نام برده می‌شود. او مدتی بازداشت و سپس آزاد شد. نام او دوباره با انتخابات سال ۹۶ و حضورش در ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف مطرح شد و بعدتر انتصابش به عنوان مشاور و رئیس کمیته فرهنگی فدراسیون جودو ایران واکنش‌های گسترده‌ای برانگیخت. هرچند تهران مناسبات دیپلماتیک گرمتری را با پایتخت‌های عرب منطقه در پیش گرفته، اما هنوز اختلافاتی ریشه‌دار بر روابط آنها سایه انداخته است. ایران با عربستان، امارات متحده عربی و چند کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس، درباره حدود مرزهای آبی و حاکمیت بر میادین انرژی اختلاف دارد. اختلاف بر سر میدان گازی آرش/الدوره باعربستان، در کنار ادعای ارضی امارات متحده عربی بر سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، از جمله مناقشات سرزمینی میان ایران و همسایگان عربش است. بسیاری از ناظران «آشتی» غیرمنتظره ایران و عربستان را حاصل ابتکار عمل چین و روسیه می‌دانند. دریابان علی شمخانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی در اسفند ۱۴۰۱ در چندین سفر منطقه‌ای متوالی به عراق و عمان، از حصول توافق نهایی با عربستان برای ازسرگیری روابط خبر داد. تغییر موضعی ناگهانی که بسیاری را در داخل و خارج ایران غافلگیر کرد. گروهی از ناظران همراهی چین و روسیه با راهکار امارات بر سر ادعاها در مورد جزایر سه‌گانه را یادآوری می‌کنند و می گویند این دو قدرت «شرقی» به هنگام مطرح شدن مسائل سرزمینی که برای بسیاری از ایرانیان حساسیت‌برانگیز است، به ایران پشت کرده‌اند.   ###