گزارش جهانی شکاف جنسیتی؛ جهان به‌سوی برابری، آیا ایران در مسیر معکوس؟

پرسش: اگر بخواهیم به‌صورت منطقه‌ای شاخص شکاف جنسیتی را بررسی کنیم، آمریکای شمالی با میانگین ۷۶٫۹ درصد بهترین وضعیت را دارد و اروپا با فاصله نزدیک و با میانگین ۷۶٫۶ در رتبه دوم است. پس از آن آمریکای لاتین و حوزه کارائیب قرار دارد که ۷۲٫۶ درصد از شکاف جنسیتی را بسته است. آسیای مرکزی و آسیای شرقی به‌ترتیب بعد از آنها قرار گرفته‌اند و آفریقای (جنوب صحرا) در رتبه ششم قرار دارد و در نهایت در دو رتبه پایانی مناطق خاور‌میانه و شمال آفریقا و همچنین آسیاسی جنوبی قرار می‌گیرند که بدترین وضعیت را در برابری جنسیتی دارند.  گزارش جهانی شکاف جنسیتی  جهان به‌سوی برابری، آیا ایران در مسیر معکوس؟ ترجمه و تدوین: دکتر زهره رضاپور  (پژوهشگر پویش فکری توسعه) در سال ۲۰۲۲ ما شاهد بحران‌های چند لایه و ترکیبی بودیم که در سراسر جهان وجود داشت. از افزایش هزینه‌های زندگی، ادامه بقایای دنیاگیری کرونا، تغییرات شدید اقلیم و همچنین نزاع‌ها و مهاجرت‌هایی با مقیاس بالا از جمله مهم‌ترین موارد بودند. در چنین شرایطی حرکت جهانی به‌سوی برابری جنسیتی به‌نوعی متوقف شده و یا کند می‌شود.  وقتی رهبران دنیا با شوک‌های اقتصادی و سیاسی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، ریسک عکس‌شدن روند بهبود برابری جنسیتی نیز وجود دارد. زیرا نه‌تنها میلیون‌ها زن از فرصت‌های اقتصادی خود محروم می‌شوند، بلکه درگیری در مسائل اقتصادی و سیاسی، تمرکز و توجه را از برابری جنسیتی به‌سوی سایر مسائل منحرف می‌کند و روند جهانی آن از دست می‌رود. شاخص جهانی شکاف جنسیتی که توسط مجمع جهانی اقتصاد محاسبه می‌شود، وضعیت فعلی برابری جنسیتی در سراسر جهان را در چهار بعد اصلی مورد مطالعه قرار می‌دهد: ۱- مشارکت اقتصادی و فرصت‌ها، ۲- دستیابی به تحصیل و آموزش، ۳- سلامتی و بقا، ۴- توانمندسازی سیاسی.  این شاخص را می‌توان ماندگار‌ترین شاخص در زمینه برابری جنسیتی دانست که از سال ۲۰۰۶ تا به امروز به‌صورت مستمر شکاف بین جنسیتی را مورد بررسی قرار می‌دهد. امسال ۱۴۶ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌ و نمره‌ای بین صفر تا ۱۰۰ را دریافت کرده‌اند. شکاف جنسیتی تا سال ۲۰۲۲ به‌طور‌میانگین ۶۸٫۱ درصد بسته شده است و در صورت تداوم مسیر امسال ۱۳۲ سال طول خواهد کشید تا به‌طور‌کامل برابری جنسیتی حاصل شود. تغییرات امسال کمی از سال گذشته بهتر بوده چرا که تخمین روند سال ۲۰۲۱ برای دستیابی به برابری جنسیتی ۱۳۶ سال بوده است.  اما باید توجه داشت که روند تغییرات تا سال ۲۰۲۰ نشان می‌داد که شکاف جنسیتی کمتر از ۱۰۰ سال دیگر بسته خواهد شد و جهان به برابری جنسیتی دست خواهد یافت. بنابراین روند حرکت به‌سوی برابری جنسیتی پس از ۲۰۲۰ بسیار کند شده و دلیل آن هم درگیری جهان در مسائل اقتصادی، سیاسی و بحران‌های روزمره بوده است. در سال ۲۰۲۲ زیر‌شاخص سلامتی و بقا بهترین زیر‌شاخص است که ۹۵٫۸ درصد بسته‌شدن شکاف جنسیتی را نشان می‌دهد. بعد از آن دستیابی به آموزش ۹۴٫۴ درصد، مشارکت اقتصادی و فرصت‌ها ۶۰٫۳ درصد و توانمندسازی سیاسی نیز ۲۲ درصد بسته شده است. البته این اعداد میانگین جهانی است و در کشورهای مختلف آمار متفاوتی دارد. تا به حال هیچ کشوری به برابر کامل جنسیتی دست نیافته است. ایسلند با بسته‌شدن ۹۰٫۸ درصد شکاف جنسیتی در صدر کشورهای جهان قرار گرفته است. فنلاند با ۸۶ درصد در رتبه دوم، نروژ با ۸۴٫۵ درصد در رتبه سوم، نیوزیلند با ۸۴٫۱ در رتبه چهارم و سوئد با ۸۲٫۲ درصد در رتبه پنجم قرار گرفته‌اند.  کشورهای آفریقایی برتر مانند رواندا و نامیبیا رتبه‌های ششم و هشتم را دارند و کشور نیکاراگوئه در آمریکای جنوبی هم رتبه هفتم جهانی را دارد. کشور سوئیس در رتبه سیزدهم دنیا و آلمان نیز در رتبه نهم است. این امر نشان می‌دهد فارغ از اینکه هر کشور در چه سطح درآمدی اقتصادی قرار دارد، می‌تواند به‌سوی برابری جنسیتی حرکت کند. در طول ۱۶ سال گذشته که این شاخص محاسبه می‌شود، ۱۰۲ کشور همواره در محاسبات بوده‌اند. بررسی این ۱۰۲ کشور و روند شانزده‌ساله آنها نشان می‌دهد به‌طور‌میانگین ۱۵۵ سال طول می‌کشد تا شکاف مربوط به توانمندسازی سیاسی بین‌جنسیتی به‌طور‌کامل بر‌طرف شود، مشارکت اقتصادی ۱۵۱ سال و دستیابی به آموزش ۲۲ سال طول خواهد کشید و زمان بسته‌شدن شکاف مربوط به سلامت و بقا روندی نامعلوم را دنبال کرده است و مشخص نیست. اگر بخواهیم به‌صورت منطقه‌ای شاخص شکاف جنسیتی را بررسی کنیم، آمریکای شمالی با میانگین ۷۶٫۹ درصد بهترین وضعیت را دارد و اروپا با فاصله نزدیک و با میانگین ۷۶٫۶ در رتبه دوم است. پس از آن آمریکای لاتین و حوزه کارائیب قرار دارد که ۷۲٫۶ درصد از شکاف جنسیتی را بسته است. آسیای مرکزی و آسیای شرقی به‌ترتیب بعد از آنها قرار گرفته‌اند و آفریقای (جنوب صحرا) در رتبه ششم قرار دارد و در نهایت در دو رتبه پایانی مناطق خاور‌میانه و شمال آفریقا و همچنین آسیاسی جنوبی قرار می‌گیرند که بدترین وضعیت را در برابری جنسیتی دارند.   ###