خوشبینی مذاکره‌کنندگان علیرغم موانع باقیمانده/باقری برای مشورت به تهران برمی‌گردد؟

پرسش: مذاکرات وین که اکنون ۱۶ ماه به طول انجامیده است، با هدف توافق بر سر اقداماتی است که واشنگتن و تهران باید برای بازگشت به پایبندی به مفاد توافق هسته ای ۲۰۱۵ بردارند.    مذاکره‌کنندگان ارشد در مذاکرات مجدد برای احیای توافق هسته‌ای 2015 ایران، یکشنبه اعلام کردند که نسبت به امکان دستیابی به توافقی برای اعمال محدودیت‌هایی بر غنی‌سازی اورانیوم تهران خوش‌بین هستند. در همین زمینه روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال گزارش داد که «ایران و آمریکا به متن توافق هسته ای نزدیک هستند اما موانع همچنان باقی است» و تهران می گوید تنها پس از پایان تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای خود، توافق نهایی را امضا خواهد کرد. به نوشته این روزنامه تحقیقات ناظر هسته‌ای سازمان ملل در مورد مواد هسته‌ای [ادعایی] یافت شده در ایران با منشاء انسانی، برای تهران بسیار حساس است، چرا که همیشه بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده و می‌گوید هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده است. نهایی شدن متن تا ساعات آینده لارنس نورمن، خبرنگار این روزنامه گزارش داد: مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا عصر یکشنبه در این مذاکرات گفت که مذاکرات ایران و آمریکا برای احیای توافق هسته ای 2015 نزدیک به اتمام است، اما مشخص نیست که آیا تهران توافق نهایی را می پذیرد یا خیر. انریکه مورا، هماهنگ کننده این مذاکرات گفت که متن توافق ممکن است در ساعات آینده بسته شود. با این حال، ایران هنوز باید تصمیم بگیرد که آیا تقاضای خود مبنی بر احیای توافق هسته ای تنها در صورتی که تحقیقات چند ساله آژانس اتمی در مورد برنامه هسته‌ای‌اش بسته شود را کنار می‌گذارد یا خیر؟ آقای مورا به خبرنگاران در وین گفت: «ما در حال مذاکره درباره برخی سؤالات فنی بودیم که در متن باز بود. ما در حال پیشروی هستیم و من انتظار دارم که به زودی این مذاکرات را تعطیل کنیم.» متن نهایی باید توسط ایران، ایالات متحده و سایر شرکت کنندگان در مذاکرات، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان تایید شود. مذاکره کنندگان ارشد فرانسوی، بریتانیایی و آلمانی در حال حاضر در وین نیستند. مذاکرات وین که اکنون 16 ماه به طول انجامیده است، با هدف توافق بر سر اقداماتی است که واشنگتن و تهران باید برای بازگشت به پایبندی به مفاد توافق هسته ای 2015 بردارند. توافق 2015 محدودیت های سخت اما موقتی را برای برنامه هسته ای ایران در ازای لغو تحریم های بین المللی علیه تهران تعیین کرد. دولت ترامپ در ماه می 2018 آمریکا را از توافق خارج کرد و ایران یک سال بعد شروع به نقض مرحله‌ای محدودیت های هسته ای در توافق کرد و از آن زمان به طور گسترده فعالیت های هسته ای خود را افزایش داده است. مذاکرات در ماه مارس به توافق نزدیک شد اما پس از آن ماه ها متوقف شد. اما مذاکرات روز پنجشنبه پس از آن از سر گرفته شد که به ادعای این روزنامه، ایران یکی از خواسته‌های باقی‌مانده خود را کاهش داد: لغو تحریم‌های ذیل لیست FTO علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. حساسیت تهران درباره حل موضوع پادمان‌ها با این حال، ایران در مذاکرات هفته گذشته اصرار داشت که در صورت احیای توافق هسته ای، تحقیقات سه ساله آژانس اتمی سازمان ملل در مورد مواد هسته ای کشف شده [ادعایی] در این کشور باید بسته شود. چند دیپلمات غربی روز یکشنبه گفتند که تهران در مذاکرات چند روز گذشته این شرایط را مضاعف کرده است و توافقی در این زمینه وجود ندارد. تحقیقات در مورد مواد هسته ای دست ساز یافت شده در ایران برای تهران بسیار حساس است، چرا که همیشه گفته  است که هرگز به دنبال سلاح هسته ای نبوده است. ایران به این تحقیقات پاسخ هایی داده که آژانس مدعی است معتبر نیستند. با این حال، مقامات غربی گفته‌اند که ایران نیاز به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دارد و تاکید کرده‌اند که برای بستن تحقیقات یا تعیین ضرب‌الاجل مشخص برای کار آژانس مداخله نمی‌کنند. یکی از دیپلمات‌های غربی گفت که در متن توافقی که روی آن کار می‌شود، هیچ اشاره‌ای به درخواست‌های ایران برای بستن تحقیقات وجود نخواهد داشت. باقری برای مشورت به تهران برمی‌گردد؟ روز دوشنبه به دلیل روز عاشورا ایران هیچ مذاکره رسمی صورت نخواهد گرفت. با این حال، هدف این است که متن نهایی برای تصمیم گیری نهایی در روزهای آینده آماده باشد. مشخص نیست که مذاکره کننده ارشد ایرانی، علی باقری کنی، ابتدا برای رایزنی با تصمیم‌گیرندگان اصلی در ایران به تهران بازگردد یا خیر. ضرورت انعطاف واشنگتن و حل مسائل پادمانی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز روز یکشنبه گفت موفقیت مذاکرات هسته ای منوط به انعطاف واشنگتن در مذاکرات است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران گفت: «ما معتقدیم آژانس باید با فاصله گرفتن از مسائل سیاسی نامربوط و غیرسازنده، مسائل پادمانی باقی مانده را از مسیر فنی به طور کامل حل کند.» به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت امور خارجه، امیرعبداللهیان طی تماس تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، تاکید کرد که کشورش برای دستیابی به یک توافق قوی و پایدار جدی است. وی افزود: «نتیجه این موضوع بستگی به این دارد که آیا ایالات متحده بخواهد به توافق برسد یا خیر». وی در گفتگو با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، گفت: ما برای دستیابی به یک توافق محکم و باثبات جدی هستیم. البته نتیجه بستگی به این دارد که آیا ایالات متحده خواهان توافق است و آیا در عمل انعطاف و واقع گرایی لازم را نشان خواهد داد یا خیر. ۵ ثانیه تا خط پایان با ۳ یا ۴ مشکل باقی‌مانده خبرگ‫زاری آسوشیتدپرس نیز گزارش داد که مذاکره‌کنندگان ارشد در مذاکرات مجدد برای احیای برجام، یکشنبه اعلام کردند که نسبت به امکان دستیابی به توافقی برای اعمال محدودیت‌هایی بر غنی‌سازی اورانیوم تهران خوش‌بین هستند. میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در خارج از کاخ کوبورگ وین، چهار روز پس از مذاکرات به خبرنگاران گفت: «ما 5 دقیقه یا 5 ثانیه از خط پایان فاصله داریم. او گفت که "3 یا 4 مشکل" باقی مانده است که باید حل شود. اولیانوف گفت: «آنها به ویژه برای ایرانی ها و آمریکایی ها حساس هستند. من نمی توانم تضمین کنم، اما تصور این است که ما در مسیر درستی حرکت می کنیم». میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در این مذاکرات، یکشنبه به خبرنگاران گفت: برای تکمیل توافق «ما در مورد روزها صحبت می‌کنیم، نه هفته‌ها». انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا نیز گفت که نسبت به پیشرفت مذاکرات تا کنون «کاملاً» خوش‌بین است. وی به رسانه‌های ایران گفت: «ما در حال پیشروی هستیم و انتظار دارم به زودی مذاکرات را تعطیل کنیم». بستن مسیر سوءاستفاده‌های آینده همچنین خبرگزاری المانیتور گزارش داد که ایران می گوید ناظر هسته ای سازمان ملل باید مسائل باقی مانده را حل و فصل کند. در بحبوحه از سرگیری مذاکرات برای احیای توافق هسته ای 2015، ایران روز یکشنبه از ناظر هسته ای سازمان ملل خواست که مسائل پادمانی باقی مانده را "به طور کامل" حل و فصل کند. به نوشته المانیتور منابع ایرانی پیشنهاد کرده‌اند که یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف، تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ردیابی مواد هسته‌ای یافت شده [ادعایی] با منشأ انسانی در سایت‌های اعلام‌نشده در ایران است. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه ژوئن قطعنامه‌ای را تصویب کرد که ایران را با ادعای ناتوانی در توضیح کافی درباره کشف قبلی آثار اورانیوم غنی‌شده در سه سایت اعلام‌نشده قبلی مورد انتقاد قرار داد. اما تهران روز جمعه استدلال کرد که مسائل پیرامون سایت‌های اعلام نشده "ماهیت سیاسی دارند و نباید بهانه‌ای برای سوء استفاده علیه ایران در آینده مورد استفاده قرار گیرند". مذاکرات در مسیر درست میخائیل اولیانوف، فرستاده روسیه در وین با این حال روز یکشنبه گفت که مذاکرات "در جهت درست" پیش می رود. او به خبرنگاران در خارج از هتل کوبورگ وین که در آن مذاکرات در حال برگزاری است، گفت: «خیلی زود می توان به یک نتیجه موفقیت آمیز رسید، اما هیچ تضمینی وجود ندارد - مثل همیشه تا زمانی که همه چیز به توافق نرسیده باشد، هیچ توافقی صورت نمی گیرد».     نتایج مهم مذاکرات برجام به روایت مورا معاون دبیر کل اقدام خارجی اتحادیه اروپا پس از دیدار جداگانه با نمایندگان ایران و امریکا گفت که مذاکرات در حال پیشرفت است.   انریکه مورا درباره آخرین وضعیت مذاکرات گفت: مذاکرات در چهار روز گذشته پیشرفت‌هایی داشته است. این مقام اروپایی درباره اختلافات باقی‌مانده برای رسیدن به توافق نهایی گفت: نمی‌توانم وارد جزئیات شوم. مورا بیان داشت: ما در خصوص برخی مسائل فنی در متن ارائه شده توسط آقای بورل مذاکره می‌کردیم.  وی درباره روند گفت‌وگوها اظهار داشت: ما در حال حرکت رو به جلو هستیم انتظار دارم که گفت‌وگوها را زود به پایان خواهیم رساند. مورا در پاسخ به سوالی مبنی براینکه آیا آمریکایی‌ها آماده رفع تحریم‌ها هستند گفت: این شرط توافق است که آن‌ها تحریم‌ها را رفع کنند و ایرانی‌ها به تعهدات هسته‌ای خود عمل‌ کنند. این توافقی است که ما در حال مذاکره درباره ان هستیم. مورا در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا هنوز خوش‌بین هستید گفت: بله مطمئنا. این اظهارات مورا در حالی مطرح شده است که میخائیل اولیانوف مذاکره کننده ارشد روسیه نیز پس از دیدار با نماینده اتحادیه اروپا در وین عنوان کرد که مذاکرات رفع تحریم‌ها در حال پیشرفت است. دور تازه مذاکرات رفع تحریم‌ها پس از نزدیک به پنج ماه وقفه، از پنجشنبه گذشته در پایتخت اتریش آغاز شده است. دقایقی پیش علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران برای گفت‌وگو با انریکه مورا وارد هتل کوبورگ شد. گفت‌وگوها در حالی به مراحل سرنوشت‌ساز رسیده که رسیدن به خط پایان و توافق نهایی معطل تصمیم‌های سیاسی غرب بویژه ایالات متحده آمریکا، به عنوان طرف نقض کننده توافق سال ۹۴ است. هیات جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که لازمه رسیدن به توافق، پایدار بودن رفع تحریم‌ها به نحوی تضمین شده است و اینکه موضوعی نباید به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی بماند.   ###