بقایای ناو جنگی ۳۰۰ ساله انگلیس که پادشاه آتی سوار آن بود پیدا شد

پرسش: کشف بقایای کشتی جنگی غرق‌شده‌ای که پادشاه آیندهٔ چهارقرن پیش انگلیس سوار آن بوده است یکی از مهم ترین کشف دریایی قلمداد می‌شود. در سال ۱۶۸۲، ناو جنگی گلاستر از ساحل گریت یارموت در نورفک حرکت کرد و دوک یورک که بعد‌ها شاه جیمز دوم انگلستان شد بر اثر غرق شدن این کشتی تا پای مرگ رفت. خبر یافتن بقایای این کشتی که غواصان در سال ۲۰۰۷ کشف کردند به دلایل امنیتی به تازگی اعلام شده است. پروفسور کلر جویت، کارشناس امور دریا و دریانوردی می‌گوید کشف بقایای این کشتی "اهمیت جهانی" دارد. محل دقیق غرق‌ شدن گلاستر تا سال‌ها در پرده‌ای از ابهام بود تا اینکه ۱۵ سال پیش در ۴۵ کیلومتری ساحل نیمه‌مدفون در کف دریا کشف شد، کشتی در عبور از سواحل خطرناک شنی غرق شده است. این فاجعه که در آن صد‌ها نفر از مسافران و خدمه کشتی غرق شدند می‌توانست مسیر تاریخ را تغییر دهد. البته دوک یورک توانست در آخرین لحظات از کشتی در‌حال‌غرق شدن بگریزد و وارث کاتولیک تاج‌و‌تخت پروتستان شود، آن هم در دورانی که ناآرامی‌های دینی و سیاسی بیداد می‌کرد.     پروفسور جویت، از صاحب‌نظران در زمینهٔ تاریخ و فرهنگ دریانوردی از دانشگاه نوریچ در ایست‌آنگلیا می‌گوید:"به دلیل شرایط خاص غرق شدن این کشتی کشف آن را می‌توان یکی از مهم‌ترین کشفیات تاریخ دریانوردی از زمان یافتن مری‌رز در سال ۱۹۸۲ به‌شمار آورد". "این کشف باعث تغییر اساسی درک ما از تاریخ دریانوردی و اجتماعی و سیاسی قرن هفدهم می‌شود. بقایای این کشتی نمونه‌ای ارزشمند از میراث فرهنگی ملی و بین‌المللی است... دربارهٔ ماجرای کامل آخرین سفر دریایی گلاستر و پیامد‌های پس از این حادثه باید بحث و گفتگو شود".   جولیان و لینکلن بارن‌ول، دو برادر چاپخانه‌دار اهل نورفک همراه با پدر فقیدشان و دوستی به نام جیمز لیتل و دوست ناشناس دیگری چهار سال به اکتشافات غواصی مشغول بودند تا بقایای گلاستر را در اعماق دریا بیابند. لینکلن می‌گوید از خاطرات کشف بقایای کشتی مری‌رز الهام گرفته است اما تیم آنها احساس شکست می‌کرد تا اینکه ناگهان توپ جنگی بزرگی را کف دریا پیدا کردند. او می‌گوید:"شگفت‌آور و بسیار زیبا بود" ناگهان همه تلاش‌های ما معنایی افتخار‌آفرین پیدا کرده بود و ما لبریز از هیجان شده بودیم. "ما تنها آدم‌های دنیا بودیم که در آن لحظه می‌دانستیم بقایای این کشتی کجاست، لحظه‌ای بی‌همتا که هرگز فراموش نمی‌کنم". برادرش جولیان می‌گوید در آن لحظه هیچ‌کدام فکرش را هم نمی‌کردند از نظر تاریخی گلاستر چقدر اهمیت دارد. او می‌گوید:"ما فقط می‌دانستیم که دوک یورک هم در این کشتی بوده است، همین و بس". "ما اطمینان داشتیم که این کشتی گلاستر است اما بقایای کشتی‌های دیگری هم همراه با توپ‌های جنگی در منطقه بود و هنوز باید در مورد هویت کشتی مطمئن می‌شدیم. هنوز اطلاعات فراوانی می‌توان از بقایای این کشتی دریافت که برای نورفک و برای کشور ما مهم است".   توضیح تصویر،ناقوس کشتی که در سال ۱۶۸۱ ساخته شده است و در سال ۲۰۱۲ به خشکی آورده شد و اصالت هویت کشتی را تایید می کند     توضیح تصویر،عینکی در قاب اصیل خود متعلق به ۳۴۰ سال پیش که در میان یافته‌های مدفون در زیر دریا بوده است     هر‌چند غواصان بقایای این کشتی ۳۴۰‌ساله را در سال ۲۰۰۷ کشف کردند اما فقط پس از آنکه در سال ۲۰۱۲ ناقوس کشتی را یافتند ادارهٔ امور حوادث دریانوردی و وزرات دفاع هویت کشتی را تائید کردند. از آن زمان این منطقهٔ "خطر" در آب‌های بین‌المللی تحت حفاظت قرار گرفت، به همین دلیل است که اکنون این کشف علنی شده است اما مکان دقیق آن اعلام نمی‌شود. قرار است نمایشگاه بزرگی از فوریه تا ژوئن ۲۰۲۳ در موزهٔ نوریچ‌کسل برگزار شود. پروژهٔ تحقیقاتی دیگری هم در حال بررسی شرایط و دلایل بروز این حادثهٔ دریایی و نظریات توطئه پیرامون آن است. دانشگاه شرق انگلستان اعلام کرده چون گلاستر کشتی تجارت برده نبوده است بسیاری افراد با زمینه‌های فرهنگی گوناگون جان خود را در این حادثه از دست داده‌اند و تاریخ‌نگاران باید ماجرای آنها را روایت کنند. گلاستر چگونه بود و از آن چه بازمانده است؟ توضیح تصویر،این مهر‌و‌موم روی بطری شراب نشان خانوادگی لژی را دارد که از نیاکان جورج واشنگتن بوده‌اند.   کشتی جنگی گلاستر که در سال ۱۶۵۴ به آب انداخته شد با ۵۴ توپ جنگی و ۲۸۰ خدمه تنها کشتی بازمانده از دوران کرامول بوده است. این کشتی جنگی در چندین نبرد دریایی شرکت کرد و پس از سال ۱۶۶۰ با به تخت نشستن چارلز دوم به تملک نیروی دریایی سلطنتی درآمد. ته‌تیر اصلی کف کشتی شکسته است و بدنهٔ کشتی زیر شن مدفون شده است و مشخص نیست چه مقدار از آن سالم باقی مانده باشد. هنوز برنامه‌ای برای انتقال بخش‌هایی از آن به سطح وجود ندارد. غواصان علاوه بر ناقوس کشتی مقداری لباس و کفش و ابزار‌های راهیابی و اموال شخصی و بطری‌های مهر‌و‌موم‌شدهٔ شراب یافته‌اند. یکی از بطری‌های شراب مهر‌و‌موم‌شده نشان خانوادگی لژی را دارد که از نیاکان جورج واشنگتن، اولین رئیس‌جمهور آمریکا بوده‌اند. هیچ بقایای پیکر انسانی در کشتی یافت نشده است فقط استخوان‌های جانوران دیده می‌شود. آیا پادشاه آینده سگ‌ها و کشیشان را پیش از خدمهٔ کشتی نجات داد؟ کشتی گلاستر قرار بود از پورتسموت به ادینبرا برود تا دوک یورک برای انجام امور سلطنتی به پارلمان اسکاتلند برود. صبحگاه ۶ ماه مه سال ۱۶۸۲ در طوفان شدیدی در ۴۵ کیلومتری گریت‌یارموت با ساحل شنی برخورد می‌کند و در مدت کمتر از یک ساعت غرق می‌شود. دوک یورک و جان چرچیل، دوک آیندهٔ مارلبرو از این حادثه با قایق نجات جان سالم به‌در‌بردند. برخی تخمین‌می‌زنند که حدود ۳۳۰ نفر با قایق‌های نجات جان‌به‌در برده باشند اما بین ۱۳۰ تا ۲۵۰ نفر از خدمه کشتی و دریانوردان و مسافران غرق شده‌اند. شاهدان نقل کرده‌اند که پادشاه آینده، کشیش‌های کاتولیک و سگ‌هایش را جلوتر از خدمهٔ کشتی سوار قایق‌های نجات کرد و با این ادعا که خانوادهٔ سلطنتی باید اول کشتی را ترک کند باعث کشته شدن تعداد فراوانی از خدمه و مسافران کشتی شد. او هیچ مسئولیتی در قبال این فاجعه نپذیرفت، هرچند آن زمان به عنوان دریا‌سالار مشاجراتی بر سر مسیر کشتی داشت اما ناخدای کشتی را که بعد زندانی شد، مقصر دانست. ساموئل پیپس، وقایع‌نگار و دریانورد که در این کشتی سفر می‌کرده است می‌نویسد نجات‌یافتگان و قربانیان این حادثه را "نیمه‌جان" از دریا می‌گرفتند.     چه اتفاقی می‌افتاد اگر دوک یورک در این ماجرا غرق می‌شد؟ دوک یورک قرار بود پس از مرگ برادرش در سال ۱۶۸۵ شاه جیمز دوم انگلستان و ایرلند و شاه جیمز هفتم اسکاتلند شود. اگر او در سال ۱۶۸۲ غرق شده بود، پسر نامشروع شاه چارلز دوم، جیمز اسکات، دوک مون‌ماوت، ممکن بود وارث تاج‌و‌تخت شود. دوران سلطنت شاه جیمز دوم که کاتولیک بود با آشفتگی‌های دینی و سیاسی همراه بود. او در انقلاب شکوهمند ۱۶۸۸ از سلطنت کنار گذاشته شد. بعضی از افرادی که در این کشتی همسفر دوک بودند نظر مثبتی دربارهٔ منش و رفتار او در گلاستر نداشته‌اند. دانشگاه ایست آنگلیا می‌گوید که انقلاب، نوع جدیدی از حکومت ایجاد کرد و باعث پیشرفت دنیای مدرن شد. اگر او در دریا غرق شده بود شاید هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها نمی‌افتاد. به‌جای آن احتمال داشت درگیری و جنگ داخلی میان هواداران دوک مون‌ماوت و مری، دختر قانونی دوک یورک و همسر هلندی او ویلیام سوم یا ویلیام اورنج در‌گیرد.   ###