جلسه سنای آمریکا درباره برجام؛ مالی: تلاش می‌کنیم برجام را احیا کنیم

پرسش: جلسه سنای آمریکا درباره برجام برگزار شده است و برخی از مقامات آمریکایی از جمله راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، درخصوص برجام و برنامه هسته‌ای ایران اظهار نظر کرده‌اند. این جلسه با سخنان باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، که انتقادهایی از برجام مطرح کرد، شروع شد و مالی به سوالات نمایندگان حاضر در این جلسه پرسش و پاسخ جواب داد. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در سخنان خود گفت دولت جو بایدن درصدد است تا برجام را احیا کند اما در عین حال تاکید کرد که آمریکا در هماهنگی با متحدان خود آماده تشدید تحریم‌ها و واکنش قوی به هرگونه تنش از سوی ایران در صورت عدم احیای توافق است. مالی همچنین تاکید کرد هر تصمیمی در مورد برجام گرفته شود "اروپا در کنار ما خواهد بود." اما او در عین حال گفت اروپا حاضر نیست در حال حاضر "فشار بیشتری بر ایران بیاوریم." او گفت یکی از درس‌های دوره باراک اوباما این بوده است که واشنگتن باید با متحدان و شرکای منطقه‌ای خود مشورت و "هماهنگی عمیق‌تری" داشته باشد. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در عین حال از اقدامات دولت ترامپ به شدت انتقاد کرد و گفت که وضع موجود نتیجه تصمیم "غلط "دولت قبل برای خروج یکجانبه از برجام است. مالی گفت ایران تا زمانی که دولت ترامپ از این توافق‌نامه خارج شد به تعهدات خود در چارچوب برجام عمل می‌کرد و افزود این کشور در راستای این تعهدات به بازرسان اجازه می‌داد که از سایت‌های هسته‌ای بازدید کند. به گفته مالی اما اکنون آمریکا هیچ کنترلی روی ایران ندارد چرا که در عمل برجامی در کار نیست. در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، آمریکا از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی اعمال کرد که باعث شد ایران یک سال بعد شروع به کاهش تعهدات هسته‌ای وضع شده در برجام کند. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، در جریان انتخابات گفته بود که تلاش دارد تا این توافق را از طریق گفتگوهای غیرمستقیم با ایران در وین احیا کند، اما این تلاش تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است. مذاکرات وین از اسفند سال ۱۴۰۰ متوقف شده است. دو هفته قبل از پایان مذاکرات، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفته بود در "لحظات تعیین کننده‌ای هستیم" و هشدار داده بود که "پیشرفت‌های هسته‌ای ایران می‌تواند مزیت‌های برجام را اساسا بی‌معنی کند". رویکرد آمریکا به احیای برجام 'تغییراتی کرده' و 'بر کمبود زمان تاکید ندارد' پیشتر خبرگزاری رویترز به نقل از منابع خود از جمله منابع دیپلماتیک درگزارشی گفته است که تغییرات در لحن مقام‌های دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، نشان می‌دهد که ایالات متحده معتقد است احیای توافق هسته‌ای برجام با ایران، با وجود پیشرفت‌ها در برنامه هسته‌ای این کشور، بهتر از گزینه‌های جایگزین است. برای ماه‌ها، دولت بایدن استدلال می‌کرد که به زودی ایران به نقطه‌ای می‌رسد که توافق برجام با توجه به پیشرفت برنامه اتمی این کشور، برای محدود کردن آن از انحراف احتمالی به سوی ساخت سلاح هسته‌ای، مزیتی نخواهد داشت. توافق برجام در ازای رفع تحریم های بین‌المللی، دستیابی احتمالی ایران به سلاح اتمی را دشوار می‌کرد. ایران می‌گوید که هدف برنامه‌ اتمی‌اش، صلح‌آمیز است اما برجام پاسخی به نگرانی جامعه جهانی از این برنامه بود. گروسی: مذاکرات هسته‌ای ایران به مقطع 'دشواری' رسیده است همزمان رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است که مذاکرات هسته‌ای ایران به "برهه دشواری" رسیده است. گروسی که در داووس سخن می‌گفت افزود "فکر می‌کنم باید از نتیجه‌گیری نهایی در این مقطع پرهیز کنیم چون هنوز به پایان کار نرسیده‌ایم اما اجازه بدهید بگویم که در این لحظه، در برهه دشواری قرار داریم." گروسی قرار است آخرین گزارش خود از برنامه هسته‌ای ایران را شانزده خرداد به شورای حکام ۳۵ نفره آژانس ارائه کند. گروسی اظهار امیدواری کرد از الان تا زمان ارائه گزارشش، ایران شروع به دادن پاسخ‌های معتبر به پرسش‌های موجود کند. با اینکه پاسخ‌های ایران به این پرسش‌ها جز مذاکرات هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی نیست اما اگر پیشرفتی حاصل نشود بن‌بست مذاکرات را احتمالا عمیق‌تر خواهد کرد. حسین امیرعبدالهیان وزیر خارجه  هم برای شرکت در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد به داووس سوئیس سفر کرد. دنیس راس: احیای برجام بهتر از سایر گزینه‌هاست دنیس راس، دیپلمات سابق آمریکایی که به مدت دو سال سیاست آمریکا در برابر ایران را در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما مدیریت می کرد، با احیای برجام موافق است. راس گفته است: "فرمول اکنون این است که هنوز به نفع امنیت ملی ما است که این گزینه‌ها (احیای مفاد برجام) را داشته باشیم". راس گفته است که به دلیل پیشرفت های برنامه اتمی ایران زمان گریز اتمی یا مهلتی که برای ساخت سلاح اتمی وجود دارد مانند گذشته طولانی نیست اما احیای توافق هنوز هم بهتر از جایگزین های موجود است. زمان گریز اتمی یا فرصتی که برای ساخت سلاح مورد نیاز است پیش از خروج‌ آمریکا از توافق برجام حدود یک سال بود اما به ادعای مقام های ایالات متحده اکنون به چند هفته کاهش پیدا کرده است. رویترز می‌گوید با وجود صحبت در مورد طرح‌های جایگزین برای رسیدگی به برنامه هسته ای ایران در صورت عدم احیای توافق برجام "گزینه‌های خوب کمی وجود دارد". دنیس راس گفت که "گزینه‌های جایگزین شامل تشدید فشار اقتصادی بر ایران و همچنین اقدام نظامی آمریکا یا اسرائیل برای تخریب تاسیسات هسته‌ای ایران است که هیچ کدام برای ایالات متحده جذابیتی ندارد، بنابراین آمریکا همچنان در تلاش برای احیای توافق است". راس گفت طرح جایگزین اساسا همان برنامه مفاد برجام و احیای توافق هسته ای است. استدلال راس این است که واشنگتن اکنون بر این باور است که بازگرداندن برخی از محدودیت‌های توافق، از جمله خلوص غنی سازی که باید کمتر از ۴ درصد باشد و محدودیت حدود ۲۰۰ کیلوگرمی در ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌اش، بهتر از جایگزین احتمالی به جای احیای برجام است. بر اساس تازه ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران در حال غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصدی بوده و ذخایر اورانیوم غنی‌شده آن به بیشتر از ۳ تن رسیده است. مذاکرات وین برای احیای برجام عمدتا به دلیل درخواست ایران از آمریکا برای حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان های تروریستی خارجی ایالات متحده به توقف کشیده شده است. آمریکا از اجابت خواسته ایران خودداری کرده و آن را موضوعی خارج از برجام می خواند. مجله اینترنتی پولیتیکو به نقل از منابع مطلع خود گفته بود که جو بایدن تصمیم نهایی خود را برای باقی نگه داشتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان های تروریستی خارجی آمریکا گرفته است. نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل در توییتی از تصمیم بایدن استقبال کرده است. در هفته‌های اخیر انریکه مورا مذاکره کننده ارشد اتمی اتحادیه اروپا به تهران سفر کرد و با مقام های ایرانی برای یافتن راه حلی برای بن بست موجود مذاکره کرده بود. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه گفته بود که این سفر فرصتی برای بررسی حل و فصل مسائل باقی مانده است و "اگر ایالات متحده تصمیمی سیاسی بگیرد و به تعهدات خود پایبند باشد، یک توافق خوب و قابل اعتماد در دسترس است". پس از سفر مورا به ایران یک منبع دیپلماتیک اروپایی گفت که هیچیک از طرف‌ها مشتاق به از سرگیری گفت‌وگوها نیستند و "یافتن مصالحه در مورد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اگر نگوییم غیرممکن، بعید است". رویترز به نقل از منابع خود می‌گوید "آمریکایی‌ها دو ماه پیش بسیار پر سر و صدا می گفتند زمان رو به اتمام است و ما باید به توافق برسیم. اما از ماه مارس (اسفند ۱۴۰۰) به نظر می رسد که دیگر عجله ندارند". یک منبع دیپلماتیک غربی به خبرگزاری رویترز گفته است که اینکه احیای این توافق در نهایت یک تصمیم سیاسی ارزشمند است یا خیر "یک قضاوت سیاسی است". رویترز به نقل از این منبع دیپلماتیک غربی می گوید "این توافق قبلا مزایای اصلی خود را از دست داده اما همیشه می‌توانید استدلال کنید که برخی مفادی هنوز در آن وجود دارد که آن را از هیچ سودمندتر می کند".   ###