گروه ۷ درباره برجام بیانیه صادر کرد

پرسش: گروه مدیران منع اشاعه‌ای G۷ در بیانیه ای نوشت: از ایران می‌خواهیم پیشنهاد موجود در روی میز برای خاتمه دادن موفقیت‌آمیز به مذاکرات را مغتنم شمرده و از تشدید بیشتر فعالیت‌های هسته‌ای خود خودداری کند.   «گروه مدیران منع اشاعه‌ای گروه ۷» در بیانیه‌ای ضمن حمایت از احیای کامل برجام، راهکار دیپلماتیک را بهترین روش برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران عنوان کردند. سه بند از این بیانیه که امروز دوشنبه (۹ مه/ ۱۹ فروردین‌ماه) منتشر شده به موضوع ایران اختصاص دارد. در بند ۲۱ از این بیانیه آمده است: «ما بار دیگر بر حمایت خودمان از احیای برنامه جامع اقدام مشترک و اجرای کامل آن تأکید می‌کنیم. راهکار دیپلماتیک همچنان بهترین روش برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران است.»   در ادامه این بیانیه آمده است: «ما از طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات وین و همچنین هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا بابت تلاش‌های خستگی‌ناپذیر آنها تقدیر می‌کنیم. از ایران می‌خواهیم پیشنهاد موجود در روی میز برای خاتمه دادن موفقیت‌آمیز به مذاکرات را مغتنم شمرده و از تشدید بیشتر فعالیت‌های هسته‌ای خود خودداری کند.» مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند ماه پیش دچار وقفه شد. دولت آمریکا از زمان آغاز این مذاکرات به جای پیشنهاد دادن ابتکارهای عملی برای پیشرفت گفت‌وگوها بارها تلاش کرده طرف‌های مختلف را به کند کردن روند مذاکرات و ایجاد مانع بر سر راه آن متهم کند. یکی از دلایل عدم انجام اقدامات لازم از سوی طرف‌های آمریکایی در مذاکرات وین مخالفت‌های نماینده‌های کنگره با سیاست‌های دولت بایدن در خصوص برجام بوده است. یکی از انتقادات این گروه از قانونگذاران آمریکایی این است که برجام به همه حوزه‌های اختلاف آمریکا با ایران از جمله فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران نمی‌پردازد. کشورهای غربی و به ویژه آمریکا در ادامه عملیات‌های رسانه‌ای و روانی خود بعد از وقفه مذاکرات وین به توجیه‌های متفاوتی برای مقصرنمایی ایران به جای عمل به تعهداتشان جهت احیای برجام متوسل شده‌اند. این کشورها ابتدا با متصل کردن موضوع مذاکرات به جنگ اوکراین ادعا کردند که روسیه مانع از پیشبرد گفت‌وگوها شده است. بعد از آنکه «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری‌ با ایران پس از اجرای کامل برجام مانعی برای ادامه گفت‌وگوها نیست، کشورهای غربی به برجسته‌سازی یک موضوع ایران پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی مذاکرات را به بن‌بست کشانده است.  در بند ۲۲ بیانیه مدیران گروه ۷ آمده است: «ما از ایران می‌خواهیم به همه تعهداتش برای اجرای توافقنامه پادمانی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از ملزومات NPT است عمل کند. ما مضاف بر این از ایران می‌خواهیم بدون تأخیر بیشتر، همه اطلاعاتی را که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای شفاف‌سازی و حل و فصل مسائل باقی‌مانده پادمانی به آنها نیاز دارد را در اختیار این سازمان قرار دهد.» گروه ۷ در ادامه این بیانیه خواستار همکاری ایران با آژانس اتمی شده است: «گروه ۷ حمایت ضمن حمایت قاطع از وظایف حیاتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رآستی‌‌ازمایی و نظارت بر ماهیت فنی تلاش‌های مستقل آژانس تأکید دارد و از ادامه تلاش‌های حرفه‌ای و بی‌طرفانه آژانس تقدیر می‌کند. همکاری کامل و به موقع از سوی ایران برای دادن تضمین به جامعه بین‌المللی مبنی بر اینکه همه مواد هسته‌ای در ایران برای مصارف صلح‌آمیز هستند و در نهایت به "جمع‌بندی مبسوط" ختم می‌شوند.» کشورهای گروه هفت در بند بعدی از این بیانیه به تکرار ادعاها درباره برنامه موشکی ایران پرداخته و ادعا کرده‌اند که این برنامه با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (قطعنامه‌ای که سال ۲۰۱۵ برای تأیید برجام به تصویب شورای امنیت رسید مغایرت دارد.» در بند ۲۳ از بیانیه گروه ۷ چنین آمده است: «ما بار دیگر نگرانی‌های جدی خودمان را از سرپیچی ایران از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و انجام فعالیت‌های مستمر در ارتباط با موشک‌های هسته‌ای بالیستیک که "به گونه‌ای طراحی شده‌اند که قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای" باشند، یادآوری می‌کنیم.» قطعنامه ۲۲۳۱ درباره برنامه موشکی ایران چه می‌گوید؟ ادعای کشورهای گروه ۷ در حالی مطرح شده که آزمایش‌های موشکی ایران هیچ مغایرتی با قطعنامه ۲۲۳۱  ندارد. در توافق هسته‌ای برجام که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ حاصل شد هیچ اشاره‌ای به مسئله توان موشکی ایران نشده است. در واقع از ابتدا ایران اعلام کرده بود که توان موشکی و دفاعی خودش را در معرض چانه‌زنی و مذاکره قرار نمی‌دهد. نگاهی به متن قطعنامه ۲۲۳۱ نشان می‌دهد که آزمایش‌های موشکی ایران نقض این قطعنامه هم نیست. یکی از مهمترین نکات در این قطعنامه، استفاده از عبارتی غیرالزام‌آور در ارتباط با برنامه موشکی ایران است. در حالی که در قطعنامه پیشین یعنی ۱۹۲۹ در مورد برنامه موشکی ایران عنوان شده بود که «شورای امنیت سازمان ملل تصمیم می‌گیرد که ایران نباید» فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک داشته باشد، در قطعنامه ۲۲۳۱ این لحن تغییر کرده است. در این قطعنامه عنوان شده است که «شورای امنیت سازمان ملل از ایران می‌خواهد» که فعالیت مرتبط با موشک‌های بالستیک نداشته باشد. به گفته بسیاری از کارشناسان حقوقی عبارت «از ایران می‌خواهد» ادبیات الزام‌آور نیست و لحن توصیه‌ای دارد. این در حالی است که در همین قطعنامه برای بند مربوط به محدودیت ارسال اقلام با کاربری دوگانه به ایران بار دیگر از لفظ «نباید» استفاده شده، که این نشان می‌دهد تغییر عبارت در بند مربوط به محدودیت‌های موشکی عامدانه و هدف‌مند بوده است. نکته دوم در مورد قطعنامه اینکه در بخش مربوط به برنامه موشکی، از ایران خواسته شده از کار بر روی موشک‌هایی خودداری کند که «برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای» طراحی شده‌اند. این در حالی است که در قطعنامه ۱۹۲۹ ایران ملزم شده بود که روی موشک‌هایی که «دارای قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای» هستند، کار نکند. بر اساس تعاریف بین‌المللی، موشک‌های بالستیک میان‌برد به بالا، ماهیتا دارای این قابلیت هستند و زیر مجموعه این بند قرار می‌گرفتند، فارغ از اینکه ایران قصد استفاده اتمی از آن‌ها را داشت یا نه. این تفاوت به این معنی است که بر اساس قطعنامه جدید، تنها از ایران خواسته شده بر روی موشک‌هایی کار نکند که عامدانه و هدف‌مند برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی شده‌اند. در بیانیه گروه ۷ آمده است: «ما از ایران می‌خواهیم همه این فعالیت‌هارا متوقف کرده و به طور کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را رعایت کند.» اعضای گروه ۷، شامل کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، انگلیس و آمریکا در ادامه این بند از بیانیه به ابراز نگرانی از فعالیت‌های ایران در منطقه پرداخته‌اند: «ما همچنین از فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در داخل خاورمیانه و در مناطق اطراف آن، از جمله انتقال موشک و فناوری‌های موشکی، پهپاد و سلاح‌های متعارف به بازیگران دولتی و غیردولتی نیز نگران هستیم.» کشورهای گروه ۷ در ادامه ادعاهای خود خاطرنشان کردند: «اینگونه اشاعه‌های تسلیحاتی و استفاده از این سلاح‌های در منطقه همانند حمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اربیل در تاریخ ۱۳ مارس ۲۰۲۲ برای منطقه بی‌ثبات‌کننده است و تنش‌هایی که همین الان هم در سطح بالا هستند را تشدید می‌کند. ما از ایران می‌خواهیم همه این فعالیت‌های مغایر با قطعنامه‌های شورای امنیت را متوقف کند و از همه طرف‌ها می‌خواهیم نقش سازنده‌ای در تقویت صلح و ثبات منطقه‌ای ایفا کنند.»   ###