اکسیوس:‌ آمریکا و اسرائیل در پی یافتن راهی برای واداشتن ایران به بازگشت به برجام

پرسش: وب‌سایت خبری تحلیلی اکسیوس روز پنج‌شنبه، ۱۵ اردیبهشت، به نقل از یک مقام ارشد اسرائیلی گزارش داد که مشاوران امنیت ملی آمریکا و اسرائیل چگونگی اعمال فشار بر ایران با این هدف را بررسی کرده‌اند که برای جمهوری اسلامی روشن شود ایران به احیای برجام «نیاز دارد». بر اساس این گزارش، در همین حال، دو مقام ارشد آمریکایی و اسرائیلی این امر را بررسی کردند که در صورت از سرگیری مذاکرات وین، ایران در شرایطی به میز مذاکرات بازگردد که آمریکا دست بالاتری برای دستیابی به یک «توافق بهتر» را داشته باشد. اشاره اکسیوس به جزئیات مذاکراتی است که هفته گذشته در زمان سفر ایال خولاطا، مشاور امنیت ملی اسرائیل، میان او و تیم اسرائیلی با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، انجام شده است. مقام ارشد اسرائیلی به اکسیوس گفته است که اسرائیل با پیش‌نویسی که در جریان مذاکرات ماه‌های اخیر در وین تنظیم شده، در خصوص احیای برجام، مخالف است اما با این حال، در دیدار مشاوران امنیت ملی آمریکا و اسرائیل، این امر بررسی شد که برای حاکمیت تهران روشن شود که ایران به بازگشت به برجام نیاز دارد. اکسیوس افزوده است که مشاوران امنیت ملی در این باره بحث کردند که وارد کردن فشار بر ایران، باید به گونه‌ای باشد که در همین حال، تهران را به تشدید برنامه هسته‌ای و از جمله غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۹۰ درصدی نکشاند. ایران در یکی از گام‌های مهم عقب‌نشینی از برجام، که بخشی از سلسله واکنشش به خروج آمریکا از برجام بود، از سال گذشته اورانیوم را با خلوص ۶۰ درصد غنی می‌کند و هم اکنون میزان زیادی از آن را در اختیار دارد. با این حال، برای تولید بمب اتمی، اورانیوم غنی شده با خلوص ۹۰ درصد مورد نیاز است. ایجاد وقفه حدودا دو ماهه در مذاکرات وین، در حالی که تا پیش از آن گفته شده بود پیش‌نویس توافق احیای برجام آماده است و تنها نیاز به تصمیم‌گیری نهایی در تهران و واشینگتن دارد، این احتمال را تقویت کرده که مذاکرات به دستیابی به توافق منجر نشود و در آن صورت، ایران برنامه اتمی خود را با شتاب بیشتری گسترش دهد.   مقام ارشد اسرائیلی به اکسیوس گفت که اسرائیل در مذاکرات هفته گذشته کاخ سفید چند راه را برای افزایش فشار بر تهران پیشنهاد کرده است؛ تصویب قطعنامه نکوهش ایران در نشست ماه آینده در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همزمان، افزایش بازدارندگی نظامی آمریکا در خاورمیانه. به اعتقاد مقام اسرائیلی، این گام‌ها برای این است که به مقامات ایران نشان داده شود که «هیچ ‌کس منتظر آنها نیست و زمان به نفع آنها به پیش نمی‌رود». به نوشته اکسیوس، بعد از مذاکرات تلفنی اخیر نفتالی بنت و جو بایدن و سپس نشست مشاوران امنیت ملی اسرائیل و آمریکا در کاخ سفید، تنها یک رویداد شگرف باید اتفاق بیفتد تا واشینگتن با حذف نام سپاه پاسداران از فهرست سیاه آمریکایی در مورد سازمان‌های تروریستی خارجی موافقت کند. اصرار جمهوری اسلامی ایران بر حذف نام سپاه از این فهرست، ظاهرا یک خواسته کلیدی تهران است که مذاکرات هسته‌ای را به نقطه بن‌بست کشانده است. فشار اسرائیل بر آمریکا برای تغییر متن پیش‌نویس به دست آمده در مذاکرات وین در حالی ادامه دارد که سنای آمریکا نیز روز پنج‌شنبه دو طرح را با هدف گسترش موضوع‌های مورد مذاکره با ایران تصویب کرد. یک مصوبه جدید سنا که دولت بایدن را از خارج کردن نام سپاه از فهرست سیاه منع می‌کند، در شرایطی که الزام‌آور نیست اما در صورت ازسرگیری مذاکرات وین، آن را پیچیده‌تر خواهد کرد. بر اساس یک طرح، تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه سپاه باید ادامه یابد. طرح دوم سنا دولت آمریکا را ملزم می‌کند که (آنچه باصطلاح گفته شده) اقدامات مخرب منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، را نیز در مذاکرات مطرح کند. جمهوری اسلامی ایران کماکان اصرار دارد که غیر از تجدید مفاد توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴، هیچ موضوع دیگری را در مذاکرات با کشورهای حاضر در برجام به بحث نخواهد گذاشت. با وجود این، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، این هفته گفت که مذاکرات با آمریکا از طریق مکتوب ادامه دارد. اتحادیه اروپا احتمال اعزام جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه، به تهران را با امید تجدید مذاکرات وین بررسی کرده و او از سران ایران خواهد خواست که توافق به دست آمده را پذیرفته و موضوع خارج کردن نام سپاه از فهرست آمریکایی را به بعد موکول کنند. از یک‌ سو شرایط جهانی با ادامه جنگ روسیه در اوکراین نسبت به دورهای پیشین مذاکرات وین کاملا تغییر کرده و از سوی دیگر، در صحنه داخلی آمریکا نزدیک شدن به موعد انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در آبان امسال، دولت بایدن و دموکرات‌های حامی احیای برجام را زیر فشار شدیدتر داخلی قرار داده تا از این کار دوری کنند.   ###