عفو بین‌الملل: در میانمار پاکسازی قومی صورت گرفته است

پرسش:سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه ای اعلام کرد بر اساس شواهد و مدارک موجود آنچه که در میانمار برای اقلیت مسلمان روهینگیا روی داده، پاکسازی قومی است. این سازمان حقوق بشری دولت میانمار را مسئول این فجایع دانسته است.     سازمان حقوق بشری عفو بین‌الملل روز پنج‌شنبه ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) طی بیانیه‌ای اعلام کرد که آنچه در میانمار در حال وقوع است، پاکسازی قومی اقلیت مسلمان روهینگیاست. عفو بین‌الملل گفته بر اساس شواهد و مدارک موجود نیروهای امنیتی و گروه‌های خودسر لباس شخصی در شمال استان راخین تمامی روستاهایی را که اقلیت مسلمان در آنها سکونت دارند به آتش کشیده و به طرف مردم در حال فرار تیراندازی کرده‌اند. اصطلاح "پاکسازی قومی" زمانی به کار می‌رود که یک اقلیت قومی یا مذهبی از طریق بیرون راندن، جابه‌جایی اجباری، بازداشت یا قتل از منطقه محل سکونت خود بیرون رانده شوند. عفو بین‌الملل گفته است که بررسی داده‌هایی از سیستم‌های اطفای حریق و تشخیص نوع آتش‌سوزی و نیز عکس‌های ماهواره‌ای و همچنین شهادت دهها شاهد از میانمار که هم‌اکنون در بنگلادش هستند، از یک کمپین گسترده سیستماتیک "زمین سوزان" در سه هفته گذشته خبر می‌دهند.   تیرانا حسن یکی از کارشناسان عفو بین‌الملل گفته است: «شواهد غیرقابل انکار هستند: نیروهای امنیتی میانمار در شمال استان راخین در یک کمپین هدفمند، آتش‌سوزی راه ‌انداخته‌اند تا اقلیت روهینگیا را از میانمار بیرون کنند. اثبات شده که این یک پاکسازی قومی است.» به گفته این کارشناس از نظر حقوقی این کار "جنایت علیه بشریت" است. سعید رعد الحسین، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، پیشتر آنچه را که در میانمار در حال وقوع است "نمونه‌ای از پاکسازی قومی" نامیده بود. صندوق کودکان سازمان ملل، یونیسف نیز روز پنج‌شنبه اعلام کرد که از ۲۵ اوت تا کنون ۴۰۰ هزار روهینگیایی به بنگلادش گریخته‌اند که ۶۰ درصد آنها کودک هستند. این پناهجویان دچار کمبود و نبود محل سکونت، غذا و آب آشامیدنی سالم هستند. سازمان بین‌المللی مهاجرت نیز اعلام کرده روزانه بین ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر فراری به بنگلادش پناه می‌آورند. اقلیت مسلمان روهینگیا از طرف دولت میانمار به عنوان شهروند شناخته نمی‌شود. اکثریت جمعیت کشور میانمار را بوداییان تشکیل داده‌اند.   "نسل‌کشی خاموش" رژیم میانمار پیش از اصلاحات سیاسی و قدرت‌گیری آنگ سان سوچی به کمک ملی‌گرایان بودایی ‌به هر طریق در صدد نابودی مسلمانان روهینگیا بود. سازمان‌های حقوق بشر در سال‌های گذشته بارها به "نسل‌کشی خاموش" در میانمار اعتراض کرده بودند، اما همه امیدها به تغییر حکومت نظامیان در این کشور بود. انتخاب آنگ سان سوچی، به عنوان رئیس دولت جدید نتوانست شرایط را بهبود ببخشد.   بنگلادش میزبان آوارگان مسلمان بنگلادش در آغاز کوچ اجباری مسلمانان روهینگیا مایل به پذیرش پناهجویان نبود، اما فشار کشورهای اسلامی و وعده‌های جامعه بین‌المللی دولت بنگلادش را واداشت که اردوگاه‌هایی برای پناهجویان ایجاد کند. به گفته سازمان‌های حقوق بشری این اردوگاه‌ها بسیار نامناسب بوده و فاقد حداقل امکانات بهداشتی برای پناهجویان هستند.   "رژیم آپارتاید" بنا به ارزیابی اولریش دلیوس، سرپرست "انجمن قوم‌های در معرض خطر" در آلمان، مسلمانان روهینگیا با یک "رژیم آپارتاید" در میانمار مواجه هستند که هرگونه حقوق اولیه آنان را نادیده می‌گیرد. رژیم میانمار حتی مسلمانان منطقه روهینگیا را شهروندان این کشور تلقی نمی‌کند و عملاً یک میلیون ‌انسان را به افرادی "فاقد تابعیت و حقوق شهروندی" بدل کرده است.   بیانیه شورای امنیت شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۷ با صدور بیانیه‌ای خشونت‌ها در استان راخین میانمار را محکوم کرد و از دولت این کشور خواست که شرایط را برای بازگشت ده‌ها هزار آواره مسلمان فراهم کند. ۱۵ عضو شورای امنیت با امضای این بیانیه از دولت میانمار خواستند که "نظم و امنیت" را در این منطقه برقرار کند و خود را موظف به "حفاظت از جان شهروندان" بداند.   بی‌عملی دولت آنگ سان سوچی آنگ سان سوچی، مشاور ارشد دولت میانمار که امید می‌رفت قادر به رفع تبعیض قدیمی نسبت به مسلمانان روهینگیا باشد، تا کنون درباره اوج‌گیری خشونت سکوت کرده است. سوچی در یک موضع‌گیری رسمی گفت که "تروریست‌ها" مسئول خشونت‌های کنونی هستند. تا کنون بسیاری از سازمان‌های حقوق بشری و حتی دارندگان نوبل صلح به بی‌عملی دولت سوچی اعتراض کرده‌اند. موج اعتراض‌ها سبب شد که سوچی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل شرکت نکند. "پاکسازی قومی" تاکنون (اواسط سپتامبر ۲۰۱۷) حدود ۳۷۰ هزار نفر از مسلمانان روهینگیا مجبور به ترک میانمار شده‌اند. سازمان ملل متحد گرچه با تاخیر، اما با کلماتی روشن سرانجام وضعیت کنونی در میانمار را "پاکسازی قومی" نامید. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل در روز ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۷ تاکید کرد که مسلمانان روهینگیا با یک "فاجعه انسانی" روبرو هستند. چرا سان سوچی سکوت کرده است؟ تا کنون تمامی اقدامات دولت سان سوچی در حمایت از نظامیان و در جهت سرکوب مسلمانان روهینگیا بوده است. آنگ سان سوچی که در پی تغییر قانون اساسی این کشور است، نیاز به حمایت نمایندگان طرفدار ارتش در پارلمان این کشور دارد و در اصل برای رسیدن به این منظور حقوق مسلمانان روهینگیا را "قربانی" کرده است. سان سوچی گروه‌های مسلح مسلمان را که خواهان برقراری "دولت اسلامی" در میانمار هستنند متهم کرده است.   قدرت نظامیان در میانمار گرچه خونتای نظامی در میانمار رسماً پایان یافته، اما نظامیان هم‌چنان از نفوذ زیادی در این کشور برخوردار هستند. بنا به قانون اساسی میانمار یک‌چهارم نمایندگان پارلمان از سوی ارتش تعیین می‌شود. ارتش میانمار برای تصویب قوانین از حق وتو برخوردار است. اداره مرزبانی و وزارت کشور نیز زیر نظر ارتش است. واحدهای پلیس و حکومت‌های ملی نیز تابع دستورات وزارت کشور میانمار هستند.   نقش ملی‌گرایان افراطی بودایی "سازمان حفاظت از نژاد و دین" (Ma Ba Tha )که یک گروه ملی‌گرای افراطی بودایی است، یکی از بانفوذترین مخالفان مسلمانان روهینگیا به شمار می‌آید. این گروه دست به تهییج شهروندان میانمار برای مقابله و طرد مسلمانان می‌زند. آشین ویراتو، رهبر این گروه، راهبی بودایی است که به خاطر نظرات افراطی‌اش به "بن‌لادن بودایی" شهرت دارد. به نظر این گروه، مسلمانان روهینگیا سنت‌های بودایی میانمار را نابود می‌کنند. مبارزه مسلحانه شرایط اسف‌بار زندگی مسلمانان در روهینگیا و بی‌توجهی جامعه جهانی به وضعیت آنان سبب شد که در سال ۱۹۹۵ فعالان مسلمان دست به ایجاد گروه‌های مسلح بزنند و در مقابل رژیم میانمار از منافع خود دفاع کنند. گروه‌های مسلح اغلب در منطقه "آراکان" در نزدیکی مرز مشترک بنگلادش و میانمار فعالیت می‌کنند و خواهان ایجاد حکومتی مستقل هستند. مهم‌ترین گروه شورشی خود را "ارتش آزادیبخش روهینگیای آراکان" می‌نامد.   یورش‌های مداوم به روهینگیا بنا به گفته قوم‌شناسان مردم منطقه آراکان حدود هزار سال پیش به اسلام گرویدند. زبان مسلمانان روهینگیا هم‌خانواده با زبان بنگالی است. از سال ۱۹۴۸ تا ۲۰۱۷ حدود بیست عملیات بزرگ نظامی از سوی ارتش میانمار (پیشتر با نام برمه) علیه اقلیت مسلمان صورت گرفته است. در این حملات گسترده نظامی زیرساخت‌های اقتصادی به‌طور هدفمند مورد تخریب حکومت مرکزی قرار گرفته است.   استاندارهای دوگانه رهبران مسلمان بنا به ارزیابی برخی جامعه‌شناسان قدرت‌گیری "اسلام سیاسی" در کشورهایی هم‌چون اندونزی، مالزی و پاکستان کثرت‌گرایی را در این کشورها به خطر انداخته است. در دیگر کشورهای مسلمان که شریعت اسلامی در آن‌ها حاکم است، نقض حقوق اقلیت‌ها در دستور کار قرار دارد. به گفته کارشناسان اما رهبران مذهبی بدون توجه به واقعیت موجود در کشورهای خود از وضعیت مسلمانان روهینگیا سوء استفاده کرده و دست به "مظلوم‌نمایی" می‌زنند.   واکنش کشورهای مسلمان بسیاری از سیاستمداران مسلمان حتی آنها که حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی در کشورهای خود را رعایت نمی‌کنند، حال به عنوان مدافعان حقوق مسلمانان روهینگیا ظاهر شده‌اند. برخی از رهبران کشورهای مسلمان خواهان "اقدامی عملی" برای حل بحران روهینگیا شده‌اند. در رسانه‌های برخی کشورهای مسلمان از آنگ سان سوچی به عنوان "بانوی مرگ" یاد می‌شود. شرایط وخیم بهداشتی و اقتصادی رژیم میانمار و ملی‌گرایان افراطی از دهه‌ها پیش تا کنون مسلمانان روهینگیا را به خاطر دین و ویژگی‌های ظاهری‌شان همواره "مقصران اصلی مشکلات" این کشور خوانده‌اند. مسلمانان روهینگیا از جمله محروم‌ترین اقشار میانمار محسوب می‌شوند. اقلیت مسلمان روهینگیا به غیر از خشونت‌های حکومتی، با بدترین شراط اقتصادی و بهداشتی مواجه است. مرگ و میر کودکان روهینگیا ۵ برابر میانگین مرگ و میر کودکان در میانمار است.   ###