با استقرار دولت جو بایدن رخ خواهد داد؛
بازگشت حامیان برجام به وزارت‌ خارجه آمریکا +اینفو

پرسش: بررسی‌ها نشان می‌دهد که اعضای ارشد تیم سیاست‌خارجی احتمالی جو بایدن شامل چهره‌های نام‌آشنایی است که در سیاستگذاری‌ها و اقدامات عملی دولت باراک اوباما در حوزه ایران نقش کلیدی ایفا کرده‌اند. مشاوران ارشد و اعضای کمپین انتخاباتی جو بایدن مدت‌هاست در قالب کارگروه‌های مختلف فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و استراتژی‌ها و دستورکارهای کلی تیم انتقالی و کابینه احتمالی را پی‌ریزی کرده‌اند. در این میان، آنچه برای نخبگان ومردمان ایران اهمیت ویژه‌ای دارد، تیم سیاست‌خارجی دولت دموکرات‌ها و سیاست‌گذاری‌هایی است که ایده‌پردازان و تصمیم‌سازان این تیم در حوزه خاورمیانه و در قبال ایران و همسایگانش پیش خواهند گرفت. دست یافتن به یک چشم‌انداز کلی از سیاست خاورمیانه‌ای دولت احتمالی جو بایدن، بدون داشتن شناخت از رویکردهای اعضای مؤثر در سیاستگذاری‌های دولت بایدن در این حوزه، ممکن نخواهد بود. در میان مشاوران و چهره‌های حاضر در کمپین انتخاباتی بایدن و نیز گزینه‌های احتمالی کابینه جو بایدن، چهره‌های نام‌آشنایی وجود دارد که در سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات عملی دولت اوباما در قبال ایران و خاورمیانه نقش کلیدی ایفا کرده‌ و یا در فرآیند مذاکرات هسته‌ای و حصول توافق برجام مستقیماً اعمال نظر کرده‌اند؛ از آنتونی بلینکن، مشاور ارشد بایدن در حوزه سیاست‌خارجی و سوزان رایس، مشاور امنیت ملی دولت اوباما گرفته تا کارشناسان و تکنسین‌هایی چون جیک سولیوان، دانیل بنایم و ریچارد نفیو، همگی ساعت‌ها، روزها و بعضاً ماه‌ها با پرونده ایران درگیر بوده‌اند. اینفوگرافی زیر بطور خلاصه نگاهی به سوابق سیاستگذاران و تصمیم‌سازان احتمالی دولت جو بایدن در حوزه ایران داشته است.   آنتونی بلینکن مشاور دیرینه جو بایدن در حوزه سیاست‌خارجی است و از دوران حضور وی در کمیته روابط خارجی سنا تا دوران معاونت رئیس‌جمهوری و سپس در کمپین انتخاباتی سال ۲۰۲۰ کنار جو بایدن بوده است. بلینکن چه وزیرخارجه شود، چه مشاور امنیت ملی و چه هیچ‌یک از این‌ها، بی‌تردید نقش کلیدی در مشی و روش سیاست‌خارجی دولت بایدن ایفا خواهد کرد. سوزان رایس، مشاور امنیت ملی دولت اوباما و سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل بود. رایس همراه با کامالا هریس به عنوان یکی از گزینه‌های جدی زوج انتخاباتی بایدن مطرح شد و حالا نیز بسیاری وی را محتمل‌ترین گزینه وزیر خارجه کابینه بایدن می‌دانند. نهال توسی، خبرنگار ایرانی-آمریکایی نشریه پالیتیکو درباره احتمال نوشته است: «با پیروزی بایدن، پاندمی ویروس کرونا و تبعات ویرانگر آن برای اقتصاد، احتمالاً ماه‌های ابتدایی دولت وی را درگیر خواهد کرد. مقامات فعلی و سابق آمریکا می گویند که این امر می تواند بایدن را به انتخاب یک وزیر امور خارجه باسابقه سوق دهد ، زیرا این فرد در زمان ورود به ساختمان وزارت خارجه نیازی به آموزش ندارد. این باعث می شود که سوزان رایس- یک گزینه محتمل مطرح شود؛ رایس چهره‌ای با تجربه فراوان در زمینه سیاست خارجی است که از کارمند ارشد شورای امنیت ملی و مقام عالی دیپلماتیک در آفریقا تا سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد و در نهایت مشاور امنیت ملی کاخ سفید را در کارنامه خود دارد. او گزینه جذاب وزارت خارجه است. گفته می شود که رایس و بایدن رابطه گرمی دارند، اگرچه آن‌ها در مورد چگونگی مقابله با ناآرامی‌ها در کشورهایی مانند مصر و لیبی -زمانی که بایدن معاون رئیس جمهور بود- اختلاف نظر داشتند. اما مخالفت شدید جمهوری خواهان - که عمدتاً پیرامون قتل سفیر آمریکا در بنغازی در لیبی در سال 2012 است - ممکن است به شانس رایس برای تصدی این پست آسیب برساند. ماجرای بنغازی تا حدودی همان چیزی بود که وی را مجبور به کناره گیری از منصب خود در دوره دوم باراک اوباما کرد و ممکن است در سال 2021 نیز دوباره گریبان وی را بگیرد.»   ویلیام برنز، دیپلمات کهنه‌کار که به عنوان معاون وزیر خارجه در دوران اوباما خدمت می‌کرد نیز یکی دیگر از نامزدهای احتمالی وزیر خارجه است. برنز که روابط عمیق و طولانی با این وزارتخانه دارد، اکنون رئیس بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی است. این دیپلمات کهنه کار آمریکایی در ابتدای مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه موسوم به ۱+۵ سرپرستی تیم مذاکره کننده ایالات متحده را به عهده داشت.  وی در بخشی از کتاب خاطراتش با عنوان "کانال پشت پرده" به تشریح فرآیند مذاکرات هسته‌ای پرداخته است. گفتنی است در طول مذاکرات هسته‌ای زمانی که جان کری به علت سانحه تصادف چار شکستگی پا شد، قرار بود ویلیام برنز یا آنتونی بلینکن به عنوان جایگزین وی، سرپرستی مذاکرات را موقتاً در اختیار بگیرند. کریس کوونز، سناتور جمهوری‌خواه ایالت دلاویر که در عین محافظه‌کاری، دارای اعتباری فراجناحی است.  او اخیرا بدون رد تمایلش برای فعالیت در عرصه سیاست خارجی گفته بود: «جو بایدن و من دیدگاه های بسیار مشابه و خیلی همسو با یکدیگر داریم.» کونز اخیرا در یکی از اظهارنظرهای خود گفته بود: «متحدان و رقبا باید بدانند که دولت [آمریکا] با یک صدا سخن می گوید و سیاست هایش [در عرصه بین الملل] با تغییر جهت باد در سیاست داخلی به طرز چشمگیری فرق نخواهد کرد.» کریس مورفی، سناتور دموکرات ایالت کانکتیکات و از چهره‌های جوان و ترقی خواه مجلس سنا، یکی دیگر از گزینه‌های این سمت مهم در دولت آمریکا است. این سناتور ۴۷ ساله یکی از اعضای فعال کمیته روابط خارجی مجلس سنا است. کریس مورفی از منتقدان جدی همکاری واشنگتن با عربستان در جنگ یمن است. وی یکی از معماران طرح وضع محدودیت برای فروش تسلیحات نظامی به عربستان بود. کریس مورفی اوایل سال جاری پس از دیدارش با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران انتقاد مقامات دولت دونالد ترامپ را برانگیخت. او در دفاع از دیدارش با محمد جواد ظریف گفته بود: «خطرناک است اگر با دشمنانتان حرف نزنید.» سامانتا پاور، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل متحد، تام دانیلون مشاور امنیت ملی سابق، وندی شرمن و نیکولاس برنز معاونان پیشین وزارت خارجه آمریکا نیز از گزینه‌های احتمالی دیگر برای حضور در کابینه جو بایدن در مقام وزیر خارجه هستند. نگاه ایده‌پردازان تیم سیاست‌خارجی بایدن به ایران و خاورمیانه دانیل بنایم، مدیر کارگروه خاورمیانه کمپین انتخاباتی بایدن و جیک سولیوان مشاور ارشد سیاست‌خارجی این کمپین، تعیین‌کننده سیاست‌های دولت وی در قبال ایران و خاورمیانه خواهند بود. همچنین، ایلان گلدنبرگ، مسئول پرونده ایران در تیم انتقالی دولت بایدن در مقاله‌ای مفصل با عنوان «تعامل دوباره با ایران» که در وبگاه مرکز امنیت آمریکا نوین منتشر شد یک استراتژی و طرح عملیاتی برای تعامل با ایران ارائه کرد که در اواخر جولای در اختیار کمپین بایدن قرار گرفت. اقتصادنیوز متن فارسی این گزارش مفصل را با ترجمه هادی خسروشاهین، روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل بین‌الملل، در شهریورماه منتشر کرد و پس از پیروزی بایدن نیز بخش چکیده جامع آن را بازنشر کرد. متن کامل این گزارش را در لینک‌های زیر بخوانید؛ تعامل دوباره با ایران (انگلیسی) نامزد دموکرات‌ها چه برنامه‌ای برای ایران دارد؟ (فارسی) برنامه جامع دولت بایدن برای ایران (چکیده جامع) بر اساس مقاله ایلان گلدنبرگ که بعدها جو بایدن خلاصه‌ای از آن را در یادداشتی در سی‌ان‌ان با عنوان «راه هوشمندانه‌تری برای سخت گرفتن بر ایران وجود دارد»مطرح کرد، به نظر می‌رسد تیم سیاست خارجی بایدن یک سیاست سه‌مرحله‌ای را برای تعامل با ایران در نظر گرفته است؛ به گفته هادی خسروشاهین، کارشناس مسائل بین‌الملل، فاز اول محدودسازی تنش شامل لغو محدودیت سفر ایرانیان به آمریکا و تعلیق ممنوعیت سفر برخی مقامات ایران ازجمله ظریف و توافق حداقلی منطقه‌ای بر مبنای آرامش در برابر آرامش با میانجی‌گری کشورهایی نظیر ژاپن و فرانسه است و در گام آخر از این مرحله بازگشت به برجام یا توافقی شبیه به آن طی یک پروسه ٣٠ تا ٦٠ روزه به‌طور همزمان با بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای خود. این رویدادها اتفاقا از ٢٠ سپتامبر تا اواسط یا اواخر مارس انجام می‌شود. در این مرحله با بازگشت ایران به بازار نفت و افزایش درآمدهای ارزی ایران شاهد کاهش بیشتر و شدیدتر قیمت دلار و سایر بازارهای ملتهب نظیر خودرو و مسکن نیز خواهیم بود. اما تیم بایدن از ناکامی‌های دولت اوباما عبرت گرفته است؛ از همین رو در حین مذاکرات برای بازگشت به برجام از ایران تلاش خواهد کرد این اطمینان را دریافت کند که در سپتامبر یا اکتبر ٢٠٢١ وارد مذاکرات برای فاز سوم شود و در غیر این صورت شاهد بازگشت تحریم‌های ثانویه ایالات‌متحده باشد. به گفته وی در مرحله سوم تیم بایدن دو مسیر موازی و همزمان را در نظر گرفته است. مسیر اول موضوعات منطقه‌ای با حضور همه طرف‌های منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای شامل تشکیل مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای، پیمان منع اشاعه سلاح‌های اتمی و همچین پیمان محدودسازی استفاده از موشک‌های بالستیک به‌خصوص در منطقه خلیج فارس و سرانجام توافق بر سر بیانیه عدم‌مداخله بازیگران منطقه‌ای در امور داخلی یکدیگر. اما مسیر دوم با حضور ایران و گروه ۱+۵ و شامل اصلاح برجام به‌ویژه بندهای مرتبط با بند غروب آفتاب است. مطلب مرتبط؛ بازگشت دوباره‌ آمریکا به خاورمیانه در عصر بایدن کابینه احتمالی جو بایدن/ ردپای اوباما در کاخ سفیدِ بایدن؟ طرح عملیاتی دولت جو بایدن برای تعامل با ایران را می توان در اینفوگرافی زیر خلاصه کرد.     ###