چرا به برنامه ۹۹ فردوسی‌پور مجوز ندادند؟

پرسش: رسانه‌ها از صادر نشدن مجوز پخش برنامه ۹۹ به تهیه‌کنندگی و اجرای عادل فردوسی‌پور، مجری پیشین تلویزیون  خبر داده‌اند. قرار بود با آغاز دور جدید رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران، تهیه‌کننده و مجری سابق برنامه ۹۰ بار دیگر مقابل دوربین برود و پس از نزدیک به دو سال، مجری یک برنامه ورزشی باشد. فردوسی‌پور، مجری پرطرفدار یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های سیما، بهمن سال ۹۸ مجوز پخش این برنامه را از وزارت ارشاد گرفت. اما برای پخش زنده این برنامه نیازمند مجوز "ساترا" هم بود. ساترا، سازمانی است که مستقیما زیر نظر سازمان صداوسیما اداره می‌شود و تمام برنامه‌های پخش زنده در فضای مجازی باید از این سامانه مجوز بگیرند. نام کامل آن، "سازمان تنظیم مقررات رادیویی" است. "سازمان" اما مجوز پخش برنامه ۹۹ را به عادل فردوسی‌پور نداد. علی سعد، سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در حساب توییتر خود دلیل این تصمیم را رویکرد کلی ساترا در "حمایت از رسانه‌های صوت و تصویر ایرانی و محتوای بومی آن‌ها" اعلام کرد و "عدم وجود موانع حقوقی، قضایی و امنیتی" را از دیگر مستندات لازم برای تخصیص مجوز به هر برنامه زنده اینترنتی دانست. پس از رد شدن درخواست مجوز برنامه ۹۹ از سوی ساترا، روزنامه آرمان ملی، در گزارشی به انتقاد از سیاست‌های سازمان صداوسیما پرداخت. این روزنامه از "پایان نداشتن کینه صداوسیما با عادل" به عنوان تنها دلیل مهم ندادن مجوز به فردوسی‌پور نوشت. عادل فردوسی‌پور در پاسخ به پرسش برخی از اطرفیانش که در مورد "چرایی لغو این مجوز" پرسیده بودند فقط به پاسخ اکتفا کرده است: "نو کامنت" (بدون شرح). عادل فردوسی‌پور به رغم محبوبیت بالایی که دارد با انتقاداتی جدی از سوی مخالفانش نیز روبرو است. از روزنامه کیهان که دی سال ۹۸ دلیل حذف شدن عادل فردوسی‌پور را "تخلفات متعدد در شبکه سه" و "واکنش نهادهای اداری" این سازمان دانست تا یکی از روزنامه‌نگاران با سابقه ورزشی که به گوشه‌ای از عملکرد عادل فردوسی‌پور نقدهایی دارد. فرشاد کاس‌نژاد روزنامه‌نگار ورزشی در رشته توییتی به عدم تخصیص مجوز به برنامه ۹۹ واکنش نشان داده است. او در یکی از توییت‌های خود می‌نویسد: "تصمیمی که صدا و سیما بعد از ۲۰ سال فرصت انحصاری درباره عادل گرفت، ۲۰ سال و ۴۰ سال پیش از نطفه درباره دیگران گرفته بود. عادل هنوز تهیه‌کننده همان رسانه است. مجوزی که برای راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی برای او صادر نشد، برای هزاران مستعدتر و داناتر از او هرگز صادر نشده است." هفته گذشته  فردوسی‌پور بعد از دریافت "جایزه دستاورد فارغ التحصیلان" در مراسم آنلاین "انجمن فارغ التحصیلان دانشگاه شریف" گفت: "همیشه به دانشجوهایم می‌گفتم بمانید تا این کشور را باهم بسازیم، بعد از اسفند ۹۷ دیگر جوابی برای آنها نداشتم." او گفته بود که بی‌دلیل و بی‌جهت او را از برنامه ورزشی ۹۰ کنار گذاشتند. روزنامه "صبح‌نو" از رسانه‌های منتسب به محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی در واکنش به صحبت‌های فردوسی‌پور نوشته است که "دلیل ایران ماندن، فقط داشتن یک آنتن همیشگی نیست." خبرآنلاین نیز بخش‌هایی از واکنش مجازی کاربران به صحبت‌‌های تهیه کننده فوتبال ۱۲۰ را منتشر کرد. جملاتی مانند "کاش به جای حذف، به فکر حفظ سرمایه‌ها باشیم" و همچنین "کنار هم بمانیم و ایران را بسازیم" در این گزارش به چشم می‌خورد. کاس‌نژاد نیز در همین رشته توییت خود نوشته است: "ژورنالیست اما با موفقیت تجاری خودش، یک ژورنالیست موفق نیست، بلکه کارش گزارش روزگار با چشم باز است، نه آنچنان چشم‌بسته که شدیدترین جریان حاکم علیه شغلش را نیز نادیده بگیرد. ژورنالیست امروز سراسر خشم است، نه در حسرت تولید محتوای زرد." صادر نشدن مجوز ساترا، به معنای پخش نشدن برنامه ۹۹ نیست. این سازمان فقط مجوز "پخش مستقیم" این برنامه را صادر نکرده است. به نظر می‌رسد دلیل ندادن مجوز از سوی ساترا، تلاش سازمان صداوسیما برای زنده نگه داشتن برنامه "فوتبال برتر" با اجرای محمدرضا میثاقی باشد. تولید و پخش زنده برنامه ۹۰ از اسفند سال ۱۳۹۷ و در پی سخنرانی عادل فردوسی‌پور در "جشنواره جام جم" متوقف شد. فردوسی‌پور در زمان دریافت جایزه خود، سال ۹۷ را "دشوارترین سال زندگی خود" دانست. به نظر می‌رسید این جمله او کنایه به مدیریت علی فروغی، مدیر تازه وارد شبکه سه سیما باشد. پس از آن برنامه "فوتبال برتر" با حمایت مدیریت شبکه سه سیما به عنوان برنامه جایگزین ۹۰ روی آنتن رفت. اما پیش از آن‌که تصمیمی برای خروج برنامه ۹۰ از صداوسیما گرفته شود، روزنامه فرهیختگان صحبت‌های فردوسی‌پور را "مظلوم‌نمایی" خواند و خلاصه کلام او را در این جمله نوشت: "این آنتن و این موقعیت به‌طور انحصاری برای من است و من نه حاضرم از آن دست بکشم، نه اینکه آن را با کسی قسمت کنم." در سوی دیگر رئیس سابق صدا و سیما در "روایت یک استعفا"، حذف تهیه‌کننده، مجری و گزارشگر سازمان صداوسیما را یک طرح سیاسی خواند. کتاب روایت یک استعفا به قلم محمد سرافراز خاطرات ۲۴ سال حضور او در صدا و سیما است. سرافراز در بخشی از این کتاب مدعی شده است که دفتر رهبر انقلاب خواستار تعطیلی برنامه نود شده بود. هم‌زمان، حشمت الله فلاحت‌پیشه، نماینده مجلس که ریاست کمیسیون امنیت ملی را بر عهده داشته است گفته بود از نهادهای امنیتی پرسیده که مشکل فردوسی‌پور چیست و آنها "خیلی راحت جواب دادند فقط محبوبیت". با این وجود عادل فردوسی‌پور به صورت کامل از بدنه صداوسیما حذف نشد. او تهیه‌کنندگی برنامه "فوتبال ۱۲۰" را در شبکه ورزش ادامه داد اما نه تنها خودش هرگز این برنامه را اجرا نکرد که حتی اجازه گزارش هیچ یک از مسابقات ملی و باشگاهی داخلی یا خارجی را نیز به دست نیاورد. تنها محصول تصویری عادل فردوسی‌پور طی دو سال اخیر، برنامه "کلاسیکو" در مورد بازی رئال مادرید و بارسلونا بود که با تهیه‌کنندگی فردوسی‌پور، اجرای پژمان جمشیدی و حضور میهمانانی همچون علی دایی، وریا غفوری و امیرمهدی ژوله ضبط شد. این ویژه برنامه با همکاری مشترک کافه بازار، فیلیمو و نماوا ساخته و در شبکه‌های اینترنتی ارائه شد. "کلاسیکو" هم به نوبه خودش موافقان و منتقدانی داشت. روزنامه سازندگی، از ساخت این برنامه در "باشگاه دیپلماتیک وزارت امور خارجه" خبر داد. وبسایت روزنامه همشهری، رسانه متعلق به شهرداری تهران از تلاش سازمان صداوسیما برای توقف پخش برنامه کلاسیکو نوشت. همچنین "جهان‌نیوز" رسانه نزدیک به اصول‌گرایان، این برنامه را "ضعیف"، "فاقد بار محتوایی" و "نازل‌تر از برنامه فوتبال ۱۲۰" خواند. تجربه یک برنامه اینترنتی با مخالفان و منتقدان همیشگی، عادل فردوسی‌پور و تیم همراه او را برآن داشت که این بار در فضای اینترنتی با برنامه ۹۹ وارد رقابت شوند. برنامه‌ای که هنوز شروع نشده با موانعی جدی روبرو است.   ###