روحانیت و ضرورت سخن مستند گفتن؛هادی سروش

پرسش: دو سخن غیر مستند و فاقد دلیل در این روزها از دو شخص مطرح در عالَم "سیاست" و عالَم "خطابه" در فضای مجازی دیده شد که جای بررسی و تامل دارد. حجت الاسلام هادی سروش در جمهوری اسلامی امروز در مقاله ای با عنوان« روحانیت و ضرورت سخن مستند گفتن» نوشت: دو سخن غیر مستند و فاقد دلیل در این روزها از دو شخص مطرح در عالَم "سیاست" و عالَم "خطابه" در فضای مجازی دیده شد که جای بررسی و تامل دارد. اولی سخنی از آقای میرباقری است که عضو خبرگان است و ظاهرا رسانه ملی، همتی دارد که ایشان شناخته شود! کلام ایشان این است: "دیگر از مرحله قرنطینه عبور کرده‌ایم و به وضعیت ایمن‌سازی رسیده‌ایم. ما در ماه مبارک رمضان نیز کوتاهی کردیم. ضرورتی نداشت که ما مساله قرنطینه را مقدم براجرای برگزاری مراسم‌ها بدانیم." خوب، پاسخ روشن است. بیماری کرونا و پیشگری و درمان آن، از اموری است که کارشناسی آن ارتباطی به روحانیت ندارد. و در فقه این یک اصل مسلّم است که واجب است "غیرخُبره" به "خبره"، یعنی کارشناس مربوطه مراجعه کند. و این وجوب، وجوب عقلی است که بوسیله "وجوب شرعی" تایید شده است. چه زیبا این معیار عقلانی از سخن آفتاب گونه امام علی(ع) قابل استفاده است که فرمود: "رحمت الهی بر آن شخصی که دانایی و دارایی و ظرفیت خود را ارزیابی کند و از آن خارج نشود؛ - رَحِمَ‌الله امْرءً عَرَفَ قَدْرَهُ وَلَمْ یَتَعَدَّ طَوْرَهُ." دومی سخن جناب آقای شیخ حسین انصاریان است که چنین است: "نترسید، مراسم محرم را برگزار کنید. عزاداری و گریه برای ایشان از افضل قربات است ولی در شرایط فعلی به جان امام حسین قسم می‌خورم که از افضل واجبات است و فراتر از این حرف‌ها رفته است." اجازه دهید در بررسی علمی، خارج از جایگاهها، صحبت کنیم. پاسخ این سخن هم روشن است. در اینکه مراسم محرم یعنی عزاداری و گریه از "افضل قربات" است بحثی نیست. چون از نظریه مبانی فقاهت که علم شریف "اصول فقه" عُهددار آن است،افضل قربات هم میتواند واجبات را شامل شود و هم میتواند مستحبات را زیر پوشش خود داشته باشد.. در اینجا سوالاتی مطرح هستند. آیا مراسم محرم، واجب شرعی تعبدی است؟ جواب، منفی است ولی اگر فرض بر این باشد که عزاداری، واجب شرعی باشد، آیا یک عمل واجب فردی است یا اجتماعی و یا اجتماعی که باید بشکل انبوه برگزار شود؟ بفرمایید در صورت "تزاحم" با خطر جانی که مستند به نظریه کارشناسی شده باشد، حُکم فقهی آن چیست؟ سوال دیگر اینکه چگونه مراسم محرم از "افضل واجبات" دانسته شده؟ نشانه افضلیت این است که واجب افضل که اصطلاحا "راجح" نامیده میشود باید بتواند بر واجب غیر افضل یعنی بر "مرجوح"، ترجیح و سیطره پیدا کند و احیانا آن واجبات غیر افضل را، تعطیل کند. آیا "افضل واجبات"، با قسم به جان امام حسین(ع) از دیدگاه فقهی، مستدل و مستند می‌شود؟ بله، منکر نیستم اگر فقیهی یک "عملی" را "افضل واجبات" معرفی کند، چون نظریه‌اش مبتنی بر نظریه کارشناسی فقهی اوست، برای او و مقلدانش محترم و مجزی است. نکته پایانی اینکه امروز که همه صداها شنیده میشود و مردم و خصوصا جوانان ما از اندیشه و دانش بهرمند هستند، ضروری است هر چهره دینی که دارای تریبون و یا شهرتی و یا سِمتی است و خصوصاً "روحانیت"، با استنادات شرعی و عقلی قابل اعتنا به دفاع از مکتب و حریم اهلبیت علیهم‌السلام بپردازند. خدای مهربان لحظه‌ای ما را از معرفت و محبت و عرض ارادت به ذوات مقدسه معصومین(ع) و علی‌الخصوص حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، در دنیا و آخرت محروم نفرماید. آمین   ###