اولین نماز جمعه ایاصوفیه استانبول بعد از نزدیک به یک قرن

پرسش: با تبدیل موزه ایاصوفیه استانبول به مسجد، امروز جمعه ۲۴ ژوئیه (۳ مرداد) پس از ۸۶ سال دوباره در این محل نماز جمعه برگزار شد. عمر بنای کنونی ایاصوفیه به قرن ششم میلادی می‌رسد که به عنوان یک کلیسای ارتدوکس در قسطنطنیه، پایتخت امپراتوری روم شرقی ساخته شد. با قدرت گرفتن عثمانیان این کلیسا ۹ قرن پس از ایجادش به مسجد تبدیل شد و با شکل گرفتن ترکیه امروزی ایاصوفیه در سال ۱۹۳۴ موزه شد. این بنا یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری در استانبول و جزو میراث جهانی یونسکو است. حال با اعلام رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، قرار است دوباره در ایاصوفیه نماز جمعه برگزار شود. دادگاهی در ترکیه یک ماه پیش در بررسی وضعیت ایاصوفیه به عنوان موزه حکم داد استفاده از آن به عنوان هر مکانی جز مسجد "قانونا مجاز نیست".   حق نشر عکس Reuters Image caption دیوارنگاری‌های مسیحی هنوز در ایاصوفیه به چشم می‌خورد تصمیم ترکیه برای تبدیل ایاصوفیه به مسجد با انتقادهای زیادی روبرو شده و از جمله پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، آن را "دردناک" خوانده است. در آماده‌سازی ایاصوفیه برای برگزاری نماز جمعه مسلمانان شمایل و دیوارنگاره‌های مسیحی آن با پارچه پوشانده شده است. گروه‌های اسلام‌گرا و دست‌ راستی در ترکیه از بازگشت ایاصوفیه به وضعیت مسجد استقبال کرده‌اند. اما منتقدان سکولار و چپ‌گرای اردوغان با این کار مخالفند. رجب طیب اردوغان هنگام اعلام تصمیم برای تبدیل دوباره ایاصوفیه به مسجد گفت: "پس از ۸۶ سال ایاصوفیه دوباره مسجد می‌شود، همان طوری که سلطان محمد فاتح در حکمش آورده بود." سلطان محمد دوم، ملقب به فاتح، شاه عثمانی بود که در جنگ‌های صلیبی پیروز شد و قسطنطنیه (استانبول امروزی) را فتح کرد. سال‌ها است که رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه او به سیاست "نوعثمانی‌گری" متهم می‌شوند که توسعه‌طلبی و ترکیبی از ملی‌گرایی و اسلام‌گرایی با تکیه بر عناصر تاریخی را دربرمی‌گیرد. اولین نماز جمعه قرن ۲۱ ایاصوفیه در روزهای کرونا علی یرلیکایا، استاندار استانبول، روز پنجشنبه گفت: "مسلمانان مشتاقند، همه می‌خواهند در بازگشایی مسجد باشند." حق نشر عکس Reuters Image caption اسلام‌گرایان مقابل ایاصوفیه شعارهایی در حمایت از تبدیل آن به مسجد دادند او در عین حال از نمازگزاران خواسته است برای پیشگیری از انتقال ویروس کرونا به یکدیگر با خود ماسک تنفسی و جانماز به ایاصوفیه ببرند و ملاحظات لازم برای مهار واگیری را در نظر بگیرند. به گفته استاندار استانبول کادر درمانی هم در محل حضور خواهند داشت. علی ارباس، وزیر دیانت در ترکیه، گفته ایاصوفیه می‌تواند تا هزار نمازگزار را همزمان در خود جای دهد. انتظار می‌رود اردوغان روز جمعه جزو نمازگزاران باشد. ایاصوفیه همچنان به روی بازدیدکنندگان غیرمسلمان باز خواهد بود.   ###