فیلترینگ به بهانه کمک به فضای مجازی

پرسش: در زمانی که کشور درگیر کرونا شده است و همه به دنبال راهی برای خلاص شدن و مصون ماندن از خطر ابتلا به این ویروس دهشتناک هستند، شاید تنها مامن‌ و پناهگاه بخشی از جامعه، حضور در فضای مجازی باشد. در این شرایط نابسامان اما مجلس به دنبال طرحی است که فضای مجازی را کنترل کند. اول تیر امسال وقتی در چندین نطق و اظهارنظرِ نمایندگان مجلس، نام اینستاگرام به میان آمد، بار دیگر 24میلیون ایرانی، یعنی حدود 30 درصد جمعیت کشور، خود را کاربر شبکه‌ای دیدند که نه تنها حرف از فیلترینگ آن است که با عناوینی چون «قتلگاه اعتقادات جوانان»، «فضای خانمانسوز، بی‌دینی، بی‌غیرتی، غرب‌گرایی و بی‌اخلاقی» و ... نواخته می‌شود و حالا تعدادی از بهارستانی‌ها، درخواستی برای تشکیل کمیسیون فضای مجازی تقدیم هیات‌رئیسه مجلس کرده‌اند که به قول خودشان با ثبت این درخواست و موافقت احتمالی هیات‌رئیسه، به توسعه فضای دانش‌بنیان کمک کنند! با احتمال اینکه این کمیسیون به دنبال رصد فضای مجازی باشد. تشکیل این کمیسیون، حرکت تازه‌ای نیست و در دوره گذشته هم وجود داشت و اکنون نمایندگان مجلس به آن متوسل شده‌اند که فضای مجازی را کنترل کنند. برخی نگرانی‌ها از تحرکات نمایندگان مجلس برای شکل دادن به این کمیسیون وجود دارد و آن هم قانونی کردن فیلترینگ فضای مجازی است. هرچند پیش از این، انگشت مسئولان روی دکمه فیلترینگ فشار داده شده بود، اما هنوز خودشان در فضاها و اپلیکیشن‌های فیلترشده حضور داشته و دارند، مانند توئیتر که برخی مسئولان از آن برای اعلام اخبار و مواضع حوزه خود بهره می‌برند. این نگرانی زمانی افزایش پیدا می‌کند که بحث فیلتر اینستاگرام مطرح می‌شود. چند وقتی است که این بحث پررنگ شده و به دفعات شنیده می‌شود و البته مسئولان هم اشاره‌هایی به این موضوع داشته‌اند. حالا احتمالا این طرح آمده که به فیلتر کردن‌های شبکه‌های اجتماعی کمک کند. هرچند که نمایندگان پیشنهاددهنده این طرح، به این موضوعات اشاره‌ای نداشته‌اند. در این راستا، محمدرضا خباز، نماینده ادوار مجلس با «آرمان ملی» به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید. حضور در فضای مجازی در این سال‌ها به یک ضرورت تبدیل شده است اما برخی این موضوع را یک تهدید تلقی می‌کنند. نظر شما چیست؟ فضای مجازی هم می‌تواند فرصتی برای کشور باشد و هم تهدید. مانند یک تیغ یا چاقو که هم می‌تواند در اختیار پزشکی حاذق قرار بگیرد که توموری را از سر بیمار خارج کند و به او حیاتی تازه ببخشد؛ هم می‌تواند در اختیار فردی غیرمتعادل قرار بگیرد که بیمار را از بین ببرد. می‌توانید مثال هم بزنید؟ فضای مجازی به معنای واقــعی فرصــتی برای کشور است و از جمله فــواید آن ایــجاد شفــافیت و دیــگر موضوعات مطلوب است یا دیگر مثل دو یا سه دهه قبل نمی‌شود همه تصمیمات را در پشت پرده اتخاذ کرد و هیچ فردی از آنها مطلع نشود. خوشبختانه فضای مجازی توانست در موضوعات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، نوعی شفافیت به ارمغان بیاورد و سطح آگاهی مردم را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر می‌توان از فضای مجازی استفاده نامطلوب شده و از آن سوءاستفاده کرد مانند سوءاستفاده‌های مالی از طریق فضای مجازی که کلاه سر مردم گذاشته و موجودی آنها را از حسابشان بیرون می‌کشند یا حتی در بعد فرهنگی، متاسفانه آبروی افراد را برده و حیثت آنها را لکه‌دار می‌کنند. فضای مجازی برای برخی تبدیل به ابزار سیاسی برای ریختن آبروی انسان‌ها شده است. پس یعنی هم می‌توان از آن بهره‌برداری مثبت کرد و منفی... دقیقا همینطور است. این فضا دارای یک‌سری ویژگی‌های مثبت است که شفافیت یکی از آنها است و در درآمدزایی و اشتغال‌زایی سهم بسیار بالایی دارد. معایبش هم سوءاستفاده در بعد اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است. اخیرا مجلس طرحی به‌عنوان تشکیل کمیسیون فضای مجازی را تقدیم هیات‌رئیسه کرده است. تصور می‌کنید هدف از این طرح رصد فضای مجازی است یا می‌خواهند به فیلترینگ کمک کنند؟ من محتوای این طرح را نمی‌دانم ولی اگر این طرح به ساماندهی فضای مجازی منجر شود، یعنی به قرار گرفتن آن در راه صحیح و واقعی‌اش کمک کند، می‌تواند طرح بسیار خوبی باشد و مزایای فضای مجازی را افزایش و معایب آن را کاهش بدهد. همچنین اگر خدایی نکرده به قصد محدود ساختن آزادی بیان و اندیشه صحیح و نه توهین و تحقیر باشد قابل پذیرش نیست. اکنون برای اظهارنظر کامل درباره این طرح زود است و باید در زمان مشخص شدن تمام ابعاد طرح ارائه‌شده به ارزیابی آن پرداخت. وظیفه مجلس در قبال این طرح چیست؟ به نظر من چون این طرح به همه مردم ارتباط دارد و آثار مثبت آن می‌تواند برای همه کشور مفید باشد یا خدایی نکرده آثار منفی‌اش به همه مردم لطمه بزند، امیدوارم مرکز پژوهش‌های مجلس آن را روی سایت قرار دهد که همه مردم ببینند و حتی کارشناسان به این طرح کمک کنند تا این طرح مسیر درستی را بپیماید و باعث رشد فکری و اخلاقی جامعه بشود.   ###