حال و سئوال

پرسش: زن روز یکشنبه همین هفته (4 خرداد) به مادرش تلفن می زند و می گوید حالا که با بابا می خواهید از شهربیرون بروید، سرراه بیایید و مرا هم سوار کنید. این سه تن بنا به توصیه نماینده یکی ازمراجع (که آنها مقلد اویند) درشهرشان که؛ هنگام مواجهه روزه داری آنها با روزعید رسمی فطر، با اینکه روزه دارند اما بخاطر پرهیز ازمغایرت رفتاری با عیدداران رسمی و (احیاناً) فعل حرام باید بیرون شهر بروند و روزه بشکنند و سپس برگردند. زن توان مالی خرید ماشین را ندارد و اگر پدر پیر را به زحمت می اندازد، بهتر از این است که عمل خلاف شرع انجام دهد. برادر این زن اما مقلد مرجع دیگری است. او درخواب است که پیش از ظهر تلفنش زنگ می خورد و به او گفته می شود که روزه اش را بشکند چون مرجع عید فطراعلام کرده. نگاه به ساعت می کند از 10 صبح گذشته. به سختی از جای خواب جدا می شود. شوق و نشاط عید را ندارد. نمازهم که وقتش گذشته است. برادر و خواهر خانمِ این آقا مقلد مرجعی هستند که شب قبل ( شنبه شب) اعلام کرده که رویت هلال ماه شوال برای ایشان اثبات نشده لذا روز دوشنبه عید است. آنها هم غرق در امورات خود و زندگی و روزه داری آخرین روز ماه رمضان هستند که ساعت حدود یک بعد از ظهر برادر اطلاع پیدا می کند که مرجعشان که دیشب در مورد هلال شوال نظر داده، نظرش تغییر کرده و امروز(یکشنبه) را عید اعلام کرده است. او درست دراوج روزه داریست که خبر را می شنود به این خاطر حس و حال عید داری ندارد و نمازعید هم که وقتش گذشته است. اما خواهر او از او کم شانس تراست که نزدیکای ساعت 8 شب و چند دقیقه مانده به اذان مغرب و افطار و روزه گشایی اش، از تغییر نظر مرجع اطلاع پیدا می کند؛ آه از نهادش بر می آید و باورش نمی شود. و هرقدر تلاش می کند که روزه را بشکند و فعل حرام انجام ندهد. نمی تواند چرا که او بیش از 12 ساعت برای روزه مقاومت  کرده. نمونه هایی که آمد با قدری تغییراتِ ویرایشی، نمونه های عینی و تصویری عمومی است که بر روزه داران در عید فطر امسال رفت  و البته درابعاد کوچکتر در سال های قبل هم همین بوده است. این نوشته ناظر به حال روزه داران مقلد است و هرگز خود را صاحب صلاحیت معرفتی در بحث درباره علل فقهی به نمایش درآمدن تصویری که ترسیم شد، نمی داند اما می تواند زبان حال و گزارش کننده آشفتگی، سردرگمی ، به زحمت افتادگی و سلب خوشایندیِ عید بودگی از گروهی از مقلدان باشد. آنها بر این سووالاتند که آیا دفاتر مراجع عظام از حال و وضعیت هرساله آنها بخصوص امسال مطلعند و آن را منعکس می کنند. آنها بر این سووالاتند که وقتی بناست بنابرنظرمرجع خود در روزی که رسماً عید فطر اعلام شده آنها باید روزه بگیرند، چرا باید خود را به زحمت بیرون رفتن از شهر(که در شهرهای امروزی کاری آسان نیست) بیندازند؟ همچنین آنها بر این سووالاتند که این دفاتر از فناوری های ارتباطی نوین و لحظه ای همچنین فرآیندهای سریع تصمیم گیری روز دنیا مطلعند و یا به آن عمل می کنند؟ آنها بر این سووالاتند که درحالی که زمان بررسی رویت هلال ماه نو بین ساعت 20 تا 21 است چرا 14 ساعت بعد از این، رویت هلال اعلام می شود؟   آنها بر این سووالاتند که چرا مرجع تقلیدشان نظرشان برگشت و آنها در میانه روزه داری و در حالی که خود را برای افطار آماده می کردند، باید روزه را می شکستند و طعم شیرین عید و نماز را هم از دست داده بودند؟ آنها بر این سووالاتند که آیا دفاتر مراجع از تکنیک هایی مثل افکارسنجی مقلدان و امکان کانال های ارتباطیِ سازمان یافته با آنها اطلاع دارند و بهره می گیرند؟    آنها بر این سووالاتند که تصویرعمومی که به این شکل ازایران، ملت شیعه ، رهبران دینی آنها و نظام حاکم بر ایران ترسیم می شود حتی اگر با اغراض سوء دیگران هم در نیامیزد ، تا چه اندازه قابل دفاع است.   ###