کارشناس مسائل استراتژیک: کاهش تدریجی تعهدات اجرای مو به موی برجام است

پرسش: دیاکو حسینی درخصوص مباحث مطرح شده در خصوص احتمال تغییر در دکترین هسته ای ایران در صورت ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت: سخنان عراقچی به معنای حرکت ایران به سمت ساخت بمب هسته‌ای نبود. دکترین هسته‌ای ایران امروزه بر پایه همکاری گسترده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و منظور ایشان از بازنگری در این دکترین در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت آن است که در این صورت دلیلی بر این همکاری در این سطح نیست. وی روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با بیان اینکه سخنان عراقچی واکنش دقیقی به رویکرد اروپایی‌ها و آمریکا است، اظهار داشت: بیش از یک سال و نیم از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای می‌گذرد و اروپایی‌ها به تعهداتشان پایبند نبوده‌اند. آنها تنها عدم خروج‌شان از برجام را ملاکی بر پایبندی خود به توافق هسته‌ای می‌دانند که این مسئله به هیچ وجه منطبق با تعهدات و توافقی که انجام داده‌اند، نیست زیرا عدم خروجی از توافقی که خود پایه‌گذار آن بوده‌اند، حداقل کاری است که یک طرف باید انجام دهد. دلیلی بر همکاری گسترده با آژانس در صورت اعمال تحریم‌ها نیست این استاد دانشگاه ادامه داد: ممکن است این وسوسه در برخی از کشورهای اروپایی وجود داشته باشد که بخواهند پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود و مکانیزم ماشه (اسنپ بک) را اعمال کنند که عراقچی به همین وسوسه واکنش نشان داده و هشدار داده است که در آن صورت، دلیلی بر همکاری با آنها و آژانس در این سطح وجود ندارد. حسینی درباره برخی از گمانه‌زنی مبنی بر اینکه گام آخر ایران خروج از معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (NPT) است، تصریح کرد:‌ اینکه ایران در چنین شرایط حادی در این باره تصمیم بگیرد، حق است زیرا بر همگان اثبات شده که این معاهده هم استانداردهای چندگانه‌ای دارد؛ هم قدرت‌های بزرگ به تعهدات خود در این معاهده در چند دهه عمل نکرده‌اند و هم کارامدی خود را در منطقه خاورمیانه از دست داده است. خروج از ان‌پی‌تی فضا را برای جنگ‌طلبان و افراطیون هموار می‌کند وی خاطرنشان کرد: خروج از ان‌پی‌تی هزینه‌های ناخواسته‌ای را به ایران تحمیل می‌کند که ایران از اول قصد حرکت به آن سمت را نداشته و از سوی دیگر، نتایج صبر راهبردی ایران در این مدت را بر باد داده و در نهایت فضا را برای مانور افراطیون و جنگ‌طلبان مهیا می‌کند. رئیس مرکز جهانی شدن گفت: هرچند وجاهت NPT از دست رفته اما خروج از آن در شرایط کنونی به هیچ وجه به صلاح کشور نیست و پیام خوبی هم به دنیا نمی‌دهد. در واقع، این اقدام موجب افزایش تنش‌ها در خاورمیانه و رقابت‌های ناخواسته‌ای می‌شود که برخی از کشورها به بهانه فعالیت هسته‌ای ایران به دنبال آن بودند و این کار زمینه ورود آنها به این عرصه را تسهیل می‌کند. کاهش تدریجی تعهدات اجرای مو به موی برجام است  حسینی افزود: به نظر می‌رسد در شرایط کنونی، راه حل منطقی کاهش تدریجی و گام به گام از تعهدات به منظور متوازن ساختن میان حقوق و تکالیف و داده‌ها و ستانده‌ها است هرچند که این روند به وضعیتی منجر شود که تنها اسکلتی از برجام باقی بماند. وی در پاسخ به این سوال که گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران تا چه اندازه به ایجاد یک حرکت موثر در طرف مقابل برای تامین منافع ایران منجر می‌شود؟ بیان کرد: عدم اقدام ایران و عدم کاهش تعهدات هسته‌ای کمکی به تامین منافع ایران نمی‌کرد زیرا این تلقی را در طرف مقابل تقویت می‌کرد که با وجود عدم پایبندی به تعهدات، ایران همچنان در برجام باقی مانده و به تعهداتش عمل می‌کند. این کارشناس ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک با تاکید بر اینکه اقدام ایران برای انتقام‌جویی نیست بلکه در جهت توازن‌بخشی میان تکالیف و حقوق است، یادآور شد: کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، اجرای دقیق و مو به موی برجام است زیرا طرف مقابل فراتر از حمایت‌های لفظی از برجام و دادن وعده‌های توخالی اقدام دیگری انجام نداده است. وی یادآورشد: کاهش تدریجی تعهدات در شرایطی است که براساس توافق هسته‌ای ایران می‌تواند به یک باره از برجام خارج شود اما تهران برای باز گذاشتن پنجره گفت‌وگو و فرصت دادن به دیپلماسی روند کاهش تعهدات را به صورت گام به گام و تدریجی اجرا می‌کند. حسینی ماهیت اقدامات و کاهش تعهدات از سوی ایران را هم فنی و هم سیاسی دانست و عنوان کرد: ایران در برجام تعهدات فنی را پذیرفته بود و به همین خاطر هم اقدامات ایران برای کاهش تعهدات، اقداماتی فنی هستند ولی این اقدامات در بطن خود دارای پیام سیاسی نیز است. این پیام آن است که قرار نیست ایران به صورت یکجانبه به توافقی پایبند باشد که طرف مقابل مکررا در حال نقض و زیر پا گذاشتن تعهدات خود است. وی با اشاره به سخنان یک سال پیش پمپئو گفت: وزیر امور خارجه آمریکا یک سال پیش قول داده بود که با وجود خروج آمریکا از برجام، ایران از تعهداتش در توافق هسته‌ای عقب‌نشینی نکند و آنها را مو به مو اجرا کند و همزمان با فشار آمریکا، به خواسته‌های جدید آمریکا تن بدهد اما اقدام ایران در کاهش تعهدات به این فهم و تلقی آسیب زد و نشان داد که هیچ ابایی از کاهش تعهدات و حتی از بین رفتن برجام ندارد چراکه آنچه برای ایران اهمیت دارد، منافع ملی است و نه برجام یا هر توافق دیگر. ####