کشف سنگ‌نگاره‌ای جدید در طاق‌بستان

پرسش: این سنگ نگاره تازه کشف شده، تصویری شبیه به یک انسان با دستان روبه آسمان را نشان می دهد. در بالادست چشمه محوطه طاقبستان طاقچه‌ای به اندازه حدود ۲ متر در ۲ متر وجود دارد که به اندازه حدود نیم متر در دل کوه فرو رفته است؛ باستان شناسان مستقر در مجموعه در قسمت پایینی این طاقچه نقش برجسته ای جدید را پیدا کرده اند. محلی که سنگ نگاره در آن قرار دارد به گفته مدیران اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه، تاکنون قدمت و نوع این سنگ نگاره مشخص نشده است و برای تعیین زمان آن باید اقدام های لازم انجام شود. یکی از باستان شناسان مجموعه تاریخی طاقبستان در باره این سنگ نگاره به خبرنگار ایرنا، اظهارداشت: بادقت در بالای چشمه طاق‌بستان به نقش ساده ای از یک انسان رسیدیم که دست راست خود را بالا برده و شیئی در دست دارد. «کیوان مومیوند» با بیان اینکه به نظر می رسد چند حرف لاتین نیز در کنار سنگ نگاره نوشته شده، افزود: احتمال مصنوعی بودن قسمت بیضی شکل و طاقچه مانند بالای چشمه طاقبستان که سنگ نگاره در آن دیده می شود، وجود دارد. بررسی‌های بیشتر آغاز می‌شود معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه هم به خبرنگار ایرنا گفت: احتمال تاریخی بودن این سنگ‌نگاره وجود دارد اما برای مشخص شدن قدمت و مفهوم آن نیاز به بررسی های دقیق تر داریم. «علیرضا برشاهی» توضیح داد: باستان شناسان مختلف و تیم های تخصصی باید بر روی این اثر تحقیق کنند تا سابقه و ریشه آن مشخص شود و بتوان در رابطه با آن نظر قطعی داد. فرضیه‌ای در رابطه با سنگ‌نگاره باستان شناس مستقر در طاق‌بستان در ادامه گفت وگوی خود با ایرنا با تاکید بر اینکه برای نهایی شدن اثبات این سنگ نگاره نیاز به حضور چند تیم تخصصی است، گفت: یکی از نظریه های مطرح در باره این سنگ نگاره، ارتباط آن با آیین «میتراییسم» و پیش از دوران رواج دین زرتشتی در ایران است. این باستان شناس توضیح داد: وجود نمادهای میتراییسم در دیگر بخش های طاق‌بستان از جمله در کنار سنگ نگاره اردشیر دوم احتمال ارتباط سنگ نگاره با آیین میتراییسم را تقویت می کند. پله های سنگی طاقبستان که در کنار سنگ نگاره تازه کشف شده قرار دارند. مومیوند افزود: در معابد میتراییسم آب و پله ۲ عنصر اصلی محسوب می شود ما نیز در کنار این سنگ نگاره ۷۸ پله کنده شده در دل کوه و چشمه طاقبستان را داریم. وی با اشاره به تعصب رایج بر روی دین زرتشتی در دوران ساسانی گفت: پادشاهان دوران ساسانی با آیین میتراییسم در ایران در افتادند و آن را نابود کردند. سنگ نگاره دوم علاوه بر سنگ نگاره تازه پیدا شده در بالای طاق‌بستان یک سنگ نگاره دیگر نیز در این محوطه تاریخی وجود دارد. این سنگ نگاره که پیش تر نیز توسط باستان شناسان شناسایی شده است از نظر ظاهری تشابه بسیاری با سنگ نگاره تازه کشف شده دارد و آن نیز سایه یک انسان را نشان می دهد که دست راست خود را بالا برده است. این سنگ نگاره نیز در کنار ۷۸ پله کنده شده در دل کوه و قسمت شمال شرقی طاق کوچک در مجموعه طاق‌بستان نقش بسته است. به گفته مدیر پایگاه ملی طاق بستان، کار مطالعاتی بر روی این سنگ نگاره ها آغاز شده است و پس از تعیین قدمت و ویژگی آن می توان در رابطه با آنها اظهارنظر نهایی کرد. نمایی از طاقبستان آغاز پروژه مطالعاتی در طاق بستان «ثریا باباخانی» همچنین از آغاز پروژه مطالعه ساختاری، آسیب‌شناسی و طرح حفاظت نقش‌برجسته‌های سنگی این اثر زیرنظر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمانشاه و توسط متخصصان مرمت آثار تاریخی خبر داد. وی افزود: براساس شرح خدمات مصوب این پروژه، ابتدا مطالعات مقدماتی در مرحله یک برای ارائه طرح حفاظت انجام خواهد شد و عملیات اجرایی در گام دوم پس از انجام مطالعات مقدماتی و براساس نتایج حاصل از آن اجرا می‌شود. مدیر پایگاه ملی طاق بستان، مستندنگاری و فتوگرامتری به همراه آسیب نگاری با ارائه تصاویر تخت و مدل سه بعدی از نقوش برجسته و محوطه و عرصه مجموعه طاق بستان، ساختارشناسی فیزیکی و شیمیایی سنگ های محوطه با انجام مطالعات آزمایشگاهی، آسیب شناسی سنگ‌ها و شناسایی الگوهای فرسایش نقوش برجسته و رسوبات سنگ‌ها، ارائه طرح حفاظت جامع نقوش برجسته سنگی طاق بستان و پیشنهادهای اجرایی برای پاک‌سازی رسوبات، اصلاح مداخله‌های نادرست پیشین و پرکردن درزها، تثبیت و استحکام‌بخشی ترک‌ها و پوسته‌های متورق سنگ‌ها و مرمت بخش‌های تخریب شده را از مهمترین اقدام هایی دانست که در این پروژه انجام خواهد شد. باباخانی گفت: در این طرح تمام مواد و روش های پیشنهادی در چهارچوب شیوه‌ها و مبانی نوین علم حفاظت و مرمت خواهد بود. لذا براساس شناخت آسیب‌ها و ساختار سنگ‌ها، مواد و روش‌های پیشنهادی این طرح، طی انجام آزمون‌های پیرسازی آزمایشگاهی و میدانی برای دستیابی به بهترین روش حفظ و مرمت نقوش برجسته سنگی با رعایت کمترین مداخله و حفظ اصالت نقوش برجسته پیش بینی و ارائه می شود. وی اضافه کرد: پیشنهاد و طرح حفاظت ارائه شده پس از کسب مجوزهای لازم از شورای فنی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و نظارت اداره کل امور پایگاه های این وزارت خانه قابل اجرا خواهد بود. طاق‌بستان یا به کردی «طاق وه سان» مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌ها و سنگ نوشته‌های دوره ساسانی است که در ایران در محله طاق‌بستان در شمال غربی شهر کرمانشاه و در غرب ایران واقع شده‌است.  این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده‌ است و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد. چند صحنهٔ تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و هم‌چنین چند سنگ نوشته (کتیبه) به خط پهلوی و مراسم شکار گراز توسط سوارکاران و نواختن موسیقی با آلات موسیقی چنگ در آن حک شده‌است. در استان کرمانشاه علاوه بر مساجد تاریخی و جاذبه های طبیعی بسیار زیاد و دلنواز ۲ هزار و ۲۵۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده نیز وجود دارد که مجموعه تاریخی تاق بستان، محوطه باستانی بیستون، معبد آناهیتا و سنگ نوشته و نقش برجسته آنوبانی نی با چهار هزار و ۸۰۰ سال قدمت در سرپل ذهاب از مهمترین این آثار هستند. براساس آثار موجود تاریخی، کرمانشاه ۱۰۰ هزار سال قدمت دارد و بخش کوچکی از شاهکارهای خلفت پروردگار را می توان در این استان زیبا به چشم دید. ####