رصد تکه‌پاره شدن یک ستاره توسط سیاه‌چاله

پرسش: تلسکوپ نقشه‌برداری سیارات فراخورشیدی گذران یا تس (TESS)، یک سیاه‌چاله غول پیکر را رصد کرده است که در حال تکه پاره کردن ستاره‌ای در یک کهکشان دور دست است. این پدیده فوق نادر که ASASSN-۱۹bt خوانده می‌شود در فاصله ۳۷۵ میلیون سال نوری در کهکشان ۲MASX J۰۷۰۰۱۱۳۷-۶۶۰۲۲۵۱ در صورت فلکی «ماهی پرنده» (Volans) رخ داد. به گزارش پایگاه اینترنتی نیواطلس، یک اَبَر نواختر نیز در حین انفجار انرژی به اندازه کل یک کهکشان تولید کند و این رویداد نادر در هر قرن حدود یک‌بار در کهکشانی به اندازه کهکشان راه شیری رخ می‌دهد. اما در مقایسه ASASSN-۱۹bt رویداد نادرتری است که هر ۱۰ تا ۱۰۰ هزار سال تنها یک‌بار رخ می‌دهد. اتفاقی که در پدیده ASASSN-۱۹bt روی داد این است که ستاره‌ای به اندازه خورشید از فاصله بسیار کمی از نزدیکی یک سیاه‌چاله بزرگ عبور کرد و وارد محدوده‌ای شد که ستاره‌شناسان به آن «حد روش» (Roche limit) می‌گویند. حد روش به کمترین فاصلهٔ بین یک قمر که فاقد استحکام کششی است - یعنی تنها به واسطهٔ نیروی گرانش خودش منسجم مانده - و یک جسم سماوی دیگر گفته می‌شود که موجب فروپاشی قمر نشود. فروپاشی قمر به علت نیروی کشندی حاصل از جسم سماوی دوم و بیشترشدن آن از جاذبهٔ خودی قمر رخ می‌دهد. تلسکوپ TESS در طی یک دوره ۴۱ روزه شاهد بالا آمدن پیوسته و دائمی نور از نزدیکی این سیاه‌چاله و هم‌زمان فروپاشی این ستاره در صفحه‌ای بود که به دور این سیاه‌چاله می‌چرخد؛ این موضوع نشان‌دهنده نمونه‌ای از یک اختلال گرانشی است تا انفجار یک اَبَر نواختر یا یک هسته کهکشانی. به گفته ناسا، ASASSN-۱۹bt از این نظر عجیب بود که دمای آن طی چند روز ۵۰ درصد افت کرد و از ۷۱ هزار و ۵۰۰ درجه فارنهایت به ۳۵ هزار و ۵۰۰ درجه فارنهایت (از ۴۰ هزار درجه سانتی‌گراد به ۲۰ هزار درجه سانتی‌گراد) کاهش یافت. درضمن سطح انتشار اشعه ایکس برای چنین پدیده‌ای به‌طور معمول پایین بود که این موضوع می‌تواند به دلیل این باشد که تکه‌های باقی‌مانده از ستاره اشعه‌های ایکس را جذب می‌کنند. ####