آیا عربستان هسته ای خطری برای منطقه نیست؟

پرسش: در سال های گذشته شایعات زیادی در مورد برنامه هسته‌ای عربستان سعودی منتشر شده است، در همین یک سال اخیر چندین بار اخباری در مورد همکاری هسته ای آمریکا با عربستان سعودی منتشر شد که با تکذیب کاخ سفید رو به رو شد. نهایتا ریک پری وزیر انرژی آمریکا با مطرح کردن شروطی برای همکاری هسته ای با عربستان به  این شایعات پایان داد، وزیر انرژی آمریکا سه شنبه ۲۶ شهریور در جمع خبرنگاران گفت: «ایالات متحده در صورتی عربستان را به فناوری هسته‌ای مجهز می کند که ریاض با بازرسی‌های سرزده و گسترده آژانس بین المللی انرژی اتمی موافقت کند.» او افزود: «در پیامی به سعودی ها شروط ایالات متحده در این زمینه بیان شد؛ شروطی که در مورد امضای پروتکل‌های الحاقی توسط ریاض و انجام بازرسی های مناسب و دقیق توسط آژانس در عربستان است. ما کشوری بزرگ هستیم و شرایط بازی در این سطح را می دانیم و پروتکل الحاقی برای این کار مناسب است.» ایالات متحده رویکرد دوگانه و غیرمسئولانه ای در قبال نظام عدم اشاعه و صلح بین المللی در پیش گرفته است.در حالی که ایران طی سال های گذشته به بهانه ایجاد رقابت برای هسته ای شدن منطقه در دوران باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا و بار دیگر در دوران دونالد ترامپ رئیس جمهور کنونی با وجود پیوستن به ان پی تی و نظارت بازرسان آژانس تحت تحریم های سختی قرار گرفته است. اکنون عربستان سعودی با کمک این کشور مسیر هسته ای شدن را طی می کندآن هم در حالی که اما و اگرهای بسیاری در مورد برنامه هسته‌ای این کشور وجود دارد. ظاهرا اقدام آمریکا در جهت تجهیز هسته ای عربستان ارتباط مستقیمی به درآمد مالی سرشار آن دارد .عربستان در سال های اخیر با کره جنوبی، فرانسه، چین و روسیه قراردادهایی در زمینه همکاری هسته ای منعقد کرده است و و با این قراردادها این پیام را به آمریکا داد که در صورت عدم انعقاد قرارداد از سوی آمریکا، ریاض با کشور دیگری وارد معامله خواهد شد. شرکت دولتی روس اتم هم به تازگی ساخت نیروگاه اتمی با طراحی جدید را به ریاض پیشنهاد داده است. گفته می شود که مذاکره شرکت روس اتم با عربستان سعودی برای ساخت رآکتور هسته ای با قدرت پایین، از سال ۲۰۱۷ آغاز شده است.   سپردن قرارداد هسته ای به دوستان  به تازگی گزارشی که در کنگره آمریکا منتشر شده مبنی بر اینکه «تام باراک» یکی از دوستان میلیاردر ترامپ به دنبال خرید شرکت وستینگ هاوس الکتریک است. باراک به دنبال آن است که به عنوان فرستاده ویژه واشنگتن برای ساخت نیروگاه های هسته ای برای عربستان سعودی معرفی شود. گفته می‌شود که اصلی‌ترین شرکت برای ساخت راکتورهای هسته ای آمریکا، شرکت وستینگ هاوس الکتریک است. نمایندگان کنگره آمریکا نگرانند که ترامپ دوستان ثروتمند خود را وارد این قراردادها که به نوعی به امنیت ملی آمریکا مرتبط بوده و خطر گسترش تسلیحات هسته ای را نیز به همراه دارند، می‌کند. خرداد ماه امسال در گزارشی که مجلس نمایندگان آمریکا منتشر کرد، فاش شده است که دولت دونالد ترامپ روند انتقال فناوری‌های بسیار حساس هسته‌ای به عربستان را سرعت بخشیده است. در این گزارش آمده است که دولت دونالد ترامپ تلاش کرده است بدون توجه به ملاحظات حقوقی و امنیتی هر چه سریع‌تر به عربستان فناوری بسیار حساس و پیشرفته هسته‌ای بدهد. بنابراین گزارش، انتقال این فناوری بدون در نظر گرفتن مسائل امنیتی می‌تواند تهدیدی برای آمریکا باشد.   گزارش هایی از تکمیل رآکتور هسته ای این در حالی است که خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ چندی پیش اعلام کرد بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، عربستان در حال اتمام ساخت نخستین رآکتور هسته‌ای خود در جنوب غربی شهرک علم و فناوری ملک عبدالعزیز در ریاض است. بلومبرگ نوشت این موضوع خطراتی به دنبال دارد چرا که عربستان بدون پایبندی به قوانین بین المللی قصد دارد از این فناوری استفاده کند و این موضوع باعث نگرانی کارشناسان کنترل تسلیحات هسته‌ای شده است. شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان نیز در گزارشی اختصاصی اعلام کرد که به اطلاعاتی دست یافته است که نشان می‌دهند عربستان برنامه موشک‌های بالستیک خود را با کمک چین تسریع کرده است و ۳ مقام آگاه در این باره اعلام کردند که دولت کنونی آمریکا عامدانه گزارش‌های اطلاعاتی درباره برنامه موشک‌های بالستیک عربستان را از کنگره پنهان کرده است. ظاهرا سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا اطلاعاتی دریافت کرده اند که نشان می‌دهد هدف نهایی سعودی‌ها از این توسعه برنامه موشکی مشخص نیست؛ اما این اقدامات ممکن است تلاش بالقوه ریاض برای تجهیز موشک‌های خود به کلاهک‌های هسته‌ای باشد. تنش های موجود در خاورمیانه باعث می شود که وجود کشوری با سلاح هسته ای به طور فزاینده ای نگران کننده باشد اما اگر تلاش های عربستان برای دست یابی به فناوری هسته ای با مدیریت غلط آمریکا همراه شود. این احتمال وجود دارد که اسرائیل دیگری در خاورمیانه در خصوص تسلیحات هسته ای ایجاد شود. نشانه‌های زیادی وجود دارد که سعودی‌ها خواهان دستیابی به گزینه ساخت سلاح‌های هسته‌ای می باشند. سعودی‌ها اصرار دارند که از رآکتورهای ۱۶گانه‌ای که قرار است طی ۲۵ سال آتی ساخته شوند، برای تولید انرژی برای مصارف داخلی استفاده خواهد شد. اما تلاش های دولت اوباما برای رسیدن به توافقی بر سر انتقال فناوری هسته‌ای غیرنظامی به این کشور به دلیل خودداری سعودی‌ها از دادن تعهدی الزام‌آور برای چشم پوشیدن از غنی‌سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم ناکام ماند. به نظر نمی رسد دونالد ترامپ بتواند سعودی ها را در این مورد قانع کند و یا حتی دغدغه چنین کاری داشته باشد. برای ترامپ بستن قراردادی که سود زیادی داشته باشد اهمیت بیشتری دارد. ###