نگرانی از فراموشی فاجعه آتش سوزی کاله در عراق

سه شنبه شب هفتم خردادماه ۹۸ آتش سوزی مهیبی در کارخانه کاله در کربلا رخ داد که به سرعت بخش‌های وسیعی از خط تولید محصولات لبنی کارخانه را در برگرفت و آن را به تلی از خاکستر تبدیل کرد و طبق گفته منابع مطلع دو تن از کارکنان ایرانی این کارخانه در این حادثه جان باختند. تلاش تیم‌های آتش نشانی کربلا و همچنین تیم‌های کمکی استان‌های نجف و بابل نیز چندان در مهار آتش مؤثر نیفتاد و بیش از ۹۰ درصد خط تولید این کارخانه در بخش لبنی نابود شد و حدود ۸۰ میلیون دلار خسارت به باور آورد. مسئولان ذیربط ایرانی در همان زمان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در بغداد از تشکیل کمیته‌هایی برای پیگیری این امر خبر دادند و همچنین احتمال جدی عمدی بودن آتش سوزی را مطرح کردند. اکنون با گذشت بیش از دو هفته از این حادثه، هنوز هیچ اظهارنظر یا اعلام رسمی و غیر رسمی از سوی مقامات عراقی و دستگاه‌های ذیربط این کشور درخصوص علل و عوامل این حادثه، میزان احتمال عمدی بودن آن و نیز اقدامات حمایتی احتمالی دولت عراق از این سرمایه گذاری خارجی خسارت دیده، منتشر یا اعلام نشده است. پیشتر و در پی این حادثه، شرکت کاله در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرده بود که در حادثه آتش سوزی کارخانه و علیرغم تلاش نیروهای امدادی ۹۰ درصد کارخانه لبنی در آتش سوخته است و طبق برآورد اعلام شده از سوی مسؤولان کارخانه، میزان خسارت وارده، بالغ بر ۸۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. کارخانه کاله، از سال ۱۳۹۵ در شهر کربلا فعالیت خود را با تولید محصولات مختلف لبنی و گوشتی آغاز کرده است. اطلاعیه کارخانه کاله حاکی بود که تا راه‌اندازی مجدد کارخانه لبنی در عراق، تمام نیروهای شاغل در این کارخانه، در سایر بخش‌های سازمان همکاری خود را با کاله ادامه خواهند داد و هیچ گونه نگرانی در مورد آینده شغلی آنها وجود ندارد. در این حادثه و علیرغم سرایت آتش سوزی به کارخانه گوشتی کاله، آسیب چندانی به این بخش وارد نشده و فعالیت‌های کارخانه گوشتی به حالت عادی بازگشته و هم اکنون ادامه دارد. گزارش ایرنا از منابع مطلع و همچنین اطلاعیه رسمی کارخانه کاله به نقل از منابع مطلع حاکی از این بود که عمدی بودن آتش سوزی محتمل است. بر همین مبنا چند تیم از سوی کارخانه، سفارت ایران در بغداد و همچنین دستگاه‌های ذیربط عراقی تشکیل شده تا تمامی ابعاد این حادثه از طریق مراجع ذیصلاح مشخص شود. "غلامرضا ناطقی" مدیر شرکت کاله در عراق روز پنجشنبه در پاسخ به خبرنگار ایرنا درخصوص آخرین نتیجه پیگیری‌ها گفت که چند تیم از سفارت، کارخانه کاله و نیز هیأت سرمایه گذاری عراق و آتش نشانی عراق بطور جداگانه اقدام به کار کارشناسی و براورد خسارت کرده‌اند. وی در خصوص علل و عوامل این آتش سوزی گفت که شواهد نشان می‌دهد حادثه عمدی بوده است و بر همین اساس نیز اداره ادله جنایی عراق در حال بررسی پرونده است اما هنوز اظهارنظری نکرده است. ناطقی درپاسخ به سوالی درخصوص اقدامات جبرانی یا حمایتی احتمالی دولت عراق در این خصوص گفت: رایزنی‌هایی انجام شده است اما هنوز مشخص نیست که آیا اقدامی می‌توانند انجام دهند یا نه، برخی مسؤولان گفته‌اند که طبق قانون عراق امکان جبران خسارت یا کمک به کارخانه در این زمینه وجود ندارد. ناطقی با اشاره به وجود سازوکارهای حمایتی از سرمایه گذاران خارجی در نقاط مختلف جهان افزود: ظاهراً در عراق چنین سازوکاری تعریف نشده است و هنوز هیچ بحثی درباره احتمال پرداخت خسارت یا ارائه تسهیلات جهت بازسازی کارخانه مطرح نشده است، هر چند برخی مسؤولان عراقی گفته‌اند که درحال بررسی هستند که اگر راهکاری باشد بتوانند در این زمینه مساعدت کنند. درهمین حال "میرمسعود حسینیان" سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در کربلا نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در بغداد گفت که وضعیت پرونده در دو هفته اخیر تفاوت چندانی نکرده است و هنوز هیچ نتیجه‌ای از سوی دستگاه‌های عراقی در این خصوص اعلام نشده است. وی در عین حال از ادامه پیگیری برای روشن شدن نتایج بررسی‌های انجام شده خبر داد. بازدید ایرج مسجدی سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد و رییس شورای استان کربلا از کارخانه کاله چند ماه پیش از آتش سوزی درهمین حال تجربه پرونده‌های حوادث و رخدادهای مشابه در حوزه داخلی عراق، این نگرانی را در میان ناظران ایجاد کرده است که موضوع آتش سوزی کارخانه کاله و از بین رفتن بخش اعظم یک سرمایه گذاری جدی ایرانیان در بخش تولید عراق، مشمول مرور زمان شده و به فراموشی سپرده شود، امری که می‌تواند بر انگیزه و جدیت بخش خصوصی ایران برای حضور بلندمدت در عراق تأثیر منفی بگذارد، بویژه در زمانی که دو دولت بر روی دو برابر کردن حجم تبادل تجاری و رساندن آن به سالانه ۲۰ میلیارد دلار توافق کرده‌اند. از سوی دیگر، تاکید مدام دولت و مسؤولان عراقی و تشویق دائم سرمایه گذاری خارجی بویژه ایرانی‌ها برای حضور در بازار سرمایه گذاری و صنعت این کشور، این انتظار را در میان فعالان ایرانی ایجاد کرده است که طرف عراقی ضمن جبران خسارت‌های ناشی از حوادثی مانند آتش سوزی کارخانه کالا، همچنین سازوکارهای حمایتی از جمله نظام بیمه‌ای برای ایجاد حاشیه امن برای سرمایه گذاری در عراق در نظر بگیرد، امری که در بسیاری از کشورهای جذب کننده سرمایه گذاری خارجی مرسوم و معمول است. به هر روی، ناظران بر این باورند که سرنوشت پرونده کارخانه کاله در عراق نقطه عطفی در روابط اقتصادی میان دو کشور بویژه کم و کیف فعالیت بخش خصوصی ایران در عراق خواهد داشت. ###