حیات شبانه باب همایون

پرسش: خیابان باب همایون در قلبِ تاریخِ شهر تهران؛ شلوغ است و پرهیاهو، شاید شلوغ تر از بعضی روزها؛ عقربه های ساعت هم نخوابیده و از نیمه شب گذشته اما در چهره گروه گروه خانواده هایی که دست در دست هم به اینجا آمده اند و نیز در چشم غرفه داران خستگی و خواب به چشم نمی خورد.   حال و هوای باب همایون البته با شب های دیگر هم متفاوت است؛ حتی متفاوت تر از سی تیر زیرا در ماه مبارک استقبال از این خیابان بیشتر شده است؛ بسیاری از شهروندان به علت تعطیلی چندروزه طرح حیات شبانه در سی تیر این خیابان را برگزیده اند و خانواده ها روی صندلی های سنگفرش های وسط خیابان و پیاده روها نشسته اند،  غذا و نوشیدنی میل می کنند یا در حال خرید صنایع دستی و دیگر محصولات مانند پوشاک و...  هستند. تجربه زیست شبانه در تهران طی سال های اخیر در چند نقطه پایتخت به نوعی به فرهنگ و جزیی از زندگی مردم این کلانشهر تبدیل شده است و شاید ماحصلش هم این باشد که دیگر شب فقط برای خواب نیست؛ خانواده ها تازه شب ها وقتی خیابان ها خلوت تر است و هوا خنک تر، بیرون می آیند تا در کنار هم اوقات خوشی را بگذرانند و کاسبان و واحدهای صنفی هم استقبال می کنند چون معتقدند که کسب و کارشان بیشتر رونق می گیرد.   ** سابقه سنگفرش خیابان خبرنگار ایرنا برای تهیه گزارشی از طرح حیات شبانه در ماه مبارک رمضان تلاش کرد از چند نقطه تهران گزارش تهیه کند؛ در شبی که خبرنگار ایرنا به منطقه تاریخی پایتخت مراجعه کرد، طرح زیست شبانه در خیابان سی تیر که از پررونق ترین مکان های این طرح به شمار می رود - به علت نزدیک شدن به شب های ضربت خوردن و شهادت حضرت امام علی(ع) - تعطیل اما در خیابان باب همایون، چند صدمتر آن طرف تر خیابان سی تیر واقع در ضلع جنوبی میدان امام خمینی(ره) یا همان توپخانه سابق با حال و هوایی متناسب با این ایام فعال بود. باب همایون از سال ۱۳۹۰ به پیاده راه تبدیل و تمامی مسیر آن به روی خودروها بسته شده است. این خیابان با اجرای ایده ای به عنوان گذر گردشگری میزبان حدود ۳۰ دکه برای عرضه غذا، محصولات سنتی، صنایع دستی و سوغات شهرهای مختلف کشور از جمله شیراز، یزد، زنجان، تبریز و... است و ون کافه هایی نیز در این منطقه مستقر شده اند. زورخانه،  سینما باب همایون و عرضه لباس های سنتی اقوام مختلف نیز از دیگر بخش های این خیابان به شمار می رود.   ** پای صحبت خانواده ها بهره گیری از هوای خنک تر در تابستان و نیز سالم تر، ترافیک کمتر و خلق ساعت هایی خوش در کنار اعضای خانواده، جان کلام صحبت شهروندانی است که آمده اند تا شب را با همدیگر در باب همایون بگذرانند.   برخی از آنان گفتند ابتدا به خیابان سی تیر رفته بودند اما امشب آنجا تعطیل بود و به باب همایون آمدند؛ موضوعی که برخی غرفه داران هم به آن اشاره می کنند و می گویند سی تیر شهرت بیشتری دارد. محمدی حدود ۴۵ سال دارد و پدر خانواده است؛ به همراه همسر، دختر نوجوان و پسر خردسالش به باب همایون آمده است و می گوید آمده تا شام را در کنار خانواده اینجا بگذراند و تا نزدیک سحر از فضای شبانه شهر لذت ببرد. وی می گوید که خوشحال است امنیت لازم برقرار و زمینه ای فراهم شده تا زمانی که شب ها، ترافیک کمتر و هوا بهتر است بتواند اوقات خوشی را در کنار خانواده بگذراند. بیتا بانوی جوانی است که به همراه همسرش محسن مقابل غرفه صنایع دستی ایستاده اند و می گویند چندساعتی می شود که به این محل آمده اند و پس از صرف شام و چای سعی در خرید محصولات سنتی صنایع دستی از دارند. محسن گفت: من از غرب تهران به اینجا آمده ام؛ چون می خواستم شب را به اتفاق خانواده بیرون بگذرانیم، روزها مشغله کاری دارم و فرصت نمی کنم. وی پیشنهاد داد که محل های اجرای طرح زیست شبانه در شهر تهران افزایش یابد تا شهروندان هر منطقه بتوانند در نزدیکی محل خود به چنین امکانات و شرایطی دست پیدا کنند. ** غرفه داران راضی از کسب و کار در ادامه خبرنگار ایرنا به سراغ غرفه داران مستقر در خیابان باب همایون رفت؛ بیشتر این افراد از استقبال مردم بویژه در شب های ماه مبارک رمضان رضایت داشتند و خوشحال بودند. محمد یکی از دکه داران در باب همایون که اغذیه و فلافل بندری عرضه می کند درباره استقبال مردم از این خیابان گفت: بنا بر اعلام شهرداری منطقه در ماه مبارک رمضان از ساعت ۱۸ تا ۳ بامداد فعالیت می کنیم. این دکه دار با بیان اینکه به مدت ۲ سال در خیابان باب همایون مشغول به فعالیت است اظهارداشت: از طریق یکی از دوستانم به شهرداری معرفی شدم و از آبادان به تهران آمدم؛  بیش از ۶ میلیون برای این دکه اجاره پرداخت می کنیم و درآمدمان نسبت به این بها خوب است و راضی هستیم. محمد گفت: در حال حاضر طرح حیات شبانه در سه یا چهار نقطه شهر تهران هم در حال اجراست و اگر در سایر نقاط هم اجرا شود، خوب است. یکی دیگر از دکه دارن که داروهای گیاهی و چای عرضه می کند درباره اجرای طرح حیات شبانه در خیابان باب همایون به خبرنگار ایرنا گفت: استقبال شهروندان از این خیابان نسبت به خیابان سی تیر کمتر است و تبلیغات مناسبی هم برای این منطقه انجام نشده است. وی افزود: پیش از عید نوروز ضمن تبلیغ، نصب نشان و شعار «من تهران را دوست دارم»  در خیابان سی تیر توسط متولیان، زمینه استقبال شهروندان از آن خیابان فراهم شد و کاش برای باب همایون هم چنین تبلیغاتی انجام شود. این دکه دار اظهارداشت: بسیاری از افراد شناختی از باب همایون و اجرای طرح حیات شبانه در این منطقه ندارند، در ماه مبارک رمضان، افراد به واسطه مراجعه و حضور در مجموعه تاریخی ارگ(خیابان ۱۵ خرداد)  به باب همایون هم می آیند. وی، ساعت فعالیت در روزهای عادی را از ساعت ۹ تا ۲۴ و در ماه مبارک رمضان از ساعت ۹:۳۰ تا ۳ بامداد عنوان کرد و افزود: روزهای عادی، پنجشنبه ها و جمعه ها استقبال مردم بیشتر از ماه رمضان است. این دکه دار عرضه کننده چای درباره اجرای طرح حیات شبانه در سایر نقاط شهر تهران افزود: اگر شهرداری در زیباسازی منطقه و رونق دادن به آنها اقداماتی انجام دهد چنین ایده ای خوب است اما اگر شهرداری اقدامی در این زمینه انجام ندهد خیلی خوب نیست. قاسمی یکی دیگر از دکه داران که غذاهای سنتی و آش عرضه می کند، درباره طرح حیات شبانه به خبرنگار ایرنا گفت: ما برخلاف خیابان سی تیر در روزهای عادی از ۵ صبح تا ۲ شب و در ماه مبارک رمضان از ۱۸ تا ۴ صبح فعالیت می کنیم و استقبال در روزهای عادی بیشتر است. وی نبود تبلیغ و  پرداخت اجاره بهای سنگین را از مشکلات فعالیت در خیابان باب همایون عنوان کرد و افزود: متاسفانه تبلیغاتی که برای خیابان سی تیر انجام می شود برای باب همایون وجود ندارد، با وجود اینکه قیمت غذاهای باب همایون خیلی کمتر از سی تیر است و استقبال مردم از باب همایون نسبت به سی تیر کمتر است و بنابراین سود ما هم کمتر است و به میزان پرداخت اجاره بها نیست. قاسمی اظهارداشت: در چندروز اخیر به دلیل بسته بودن و فعالیت نداشتن دکه و ون کافه ها در خیابان سی تیر، استقبال از باب همایون بیشتر شده است. وی با اشاره به وجود مسجد و امامزاده روح الله در باب همایون گفت: به دلیل وجود این امامزاده، برخلاف خیابان سی تیر امکان پخش موسیقی هم نیست.   **  حیاتی درگیر و دار مخالفت ها به گزارش ایرنا اجرای طرح زیست یا حیات شبانه طی چندسال اخیر در شهر تهران خبرساز بوده و طی چندماه اخیر درحالی که مدیریت شهری تهران بر تقویت و گسترش دامنه آن تاکید دارد اما با محدودیت هایی نیز مواجه شده است؛ از جمله رد طرح مصوب شورای اسلامی شهر تهران توسط فرمانداری و نیز مخالفت برخی نهادها مثل نیروی انتظامی که معتقدند طرح ارائه شده باید پیوست انتظامی نیز داشته باشد. موافقان زیست شبانه وضعیت کنونی زندگی در پایتخت و شرایط منحصربه فردش را در نظر می گیرند و معتقدند که با این مهم هم ترافیک این کلانشهر توزیع می شود و هم مردمی که در ساعت های روز درگیر فشار کاری هستند می توانند شب را در کنار خانواده در فضایی مناسب و امن بگذرانند؛ این افراد معتقدند چون مردم با خانواده به خیابان های شهر می آیند، با خودشان امنیت را هم می آورند. این افراد همچنین می گویند که این طرح به رونق بیشتر اقتصادی شهر هم می انجامد. اما مخالفان هم دیدگاههایی برای خودشان دارند از جمله اینکه طرح مذکور سبب افزایش مصرف انرژی می شود و تامین امنیت آن هم مساله است؛ البته عده ای معدود هم این طرح را با طرح های مشابه خارجی مقایسه می کنند و می گویند معنای آن می تواند سبک زندگی بی بندوبار و بروز مسائل غیراخلاقی باشد؛ موضوعی که مدافعان طرح آن را نمی پذیرند زیرا می گویند بالا ۹۹ درصد مخاطبان طرح های زیست شبانه با خانواده حضور می یابند و امکان بروز فساد یا چنین سبک زندگی ای فرصت بروز در این فرهنگ و جامعه پیدا نمی کند.   ** طرحی با فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی موضوعی که مدیران شهری هم به آن اشاره می کنند و می گویند این طرح متناسب با الگوی ایرانی - اسلامی است تا نمونه برداری از طرح های خارجی. زهرا نژاد بهرام عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران گفته است: اجرای زیست شبانه پایتخت به لحاظ نام و عنوان ممکن است با طرح های مشابه در برخی کلانشهرهای دنیا مشترک باشد، اما به لحاظ کارکرد مطابق با فرهنگ اصیل ایرانی است. وی به خبرنگار ایرنا افزود: زیست شبانه تهران کپی برداری از طرح های مشابه در شهرهای مختلف دنیا نیست و این طرح بومی سازی شده با فرهنگ غنی ایرانی است.   این عضو شورای شهر تهران ادامه داد: تجارب دهه اول ماه محرم و ۳۰ روز ماه رمضان که شهروندان به عزاداری، راز و نیاز و در عین حال شب زنده داری می پردازند نمونه این فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی است که ظرفیت های مذکور این ایده را به مدیریت شهری داد تا طرح زیست شبانه را در پایتخت اجرا کنیم.   به گفته نژادبهرام، نام واقعی این طرح «حیات مدنی شهر در شب» است.   وی با بیان اینکه طرح زیست شبانه در مناطق یک، ۶ و هشت به صورت پایلوت در حال اجراست گفت: گزارش ها از رضایت شهروندان و کسبه از اجرای این طرح خبر می دهد اما اصناف خواهان افزایش ساعت کاری هستند.   نژادبهرام با بیان اینکه استقبال شهروندان به ویژه در مناطق یک و ۶ از این طرح مطلوب است، افزود: هماهنگی مطلوبی بین متولیان امر وجود دارد و با اجرای طرح زیست شبانه شب مردگی در این مناطق از بین رفته است اما تا رسیدن به نقطه مطلوب راه درازی در پیش داریم.   عضو هیات رییسه شورای شهر تهران با بیان اینکه مرکز مطالعات شهرداری مدت ها به لحاظ کالبدی و اجتماعی اجرای طرح زیست شبانه را بررسی کرد و اکنون به صورت پایلوت این طرح اجرا می شود، تاکید کرد: نحوه اجرای آن نیز توسط شهردارانی که مناطق آنها میزبان زیست شبانه است به صورت مستمر رصد می شود.   نژادبهرام همچنین گفت که پلیس و ماموران یگان حفاظت شهرداری تهران امنیت این طرح را (در ماه رمضان) به خوبی تامین کرده اند.   وی خاطرنشان کرد: امیدواریم طرح زیست شبانه به زودی در مناطق ۲ و ۲۰ شهرداری تهران اجرایی شود.     ** طرحی برای رفع شب مردگی بهاره آروین عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران چندی پیش به خبرنگار ایرنا گفت: هدف از اجرای طرح های شبانه در تهران رفع شب مردگی، رونق کسب و کار و کاهش ترافیک روز است. وی افزود: از جمله اهداف اصلی این است که ترافیک روز را به شب منتقل کنیم و مردم این امکان را داشته باشند که برای برخی از امورشان به جای روز از ساعات شب هم استفاده کنند.   آروین گفت: با اجرای چنین طرح هایی می‌خواهیم آسیب هایی که در شب به دلیل شب مردگی در تهران ایجاد شده از جمله برخی ناامنی ها و هجوم مردم برای انجام کارها در روز را مدیریت کنیم.   وی با بیان اینکه در سایر شهرها از جمله مشهد مقدس هم این نوع طرح ها اجرا شده و مشکلی نداشته افزود: گزارش‌های نیروی انتظامی نیز نشان می دهد که رفع شب مردگی و حضور مردم در فرآیند کاهش آسیب ها و جرایم امنیتی به ارتقا و تثبیت امنیت مناطق کمک می کند.     ** دلایل مخالفت فرمانداری مدیرکل هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: فرمانداری با مصوبه شورا درخصوص طرح «حیات شبانه» مخالفت کرده است و طرح دیگری را با عنوانی متفاوت در ماه مبارک رمضان به صورت آزمایشی اجرایی کرده ایم. مصطفی موسوی لاری افزود: فرمانداری تهران به دلیل مسائل امنیتی این طرح و اینکه همه ابعاد در آن دیده نشده است با مصوبه حیات شبانه مخالفت کرد.   وی ادامه داد: با پیگیری های انجام شده طرحی با عنوان «حیات مدنی مردم تهران تا پاسی از شب» پیشنهاد و به صورت آزمایشی در ماه مبارک رمضان در حال اجرا است.   مدیرکل هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران با اشاره به اینکه این طرح به صورت آزمایشی در پنج نقطه از شهر در حال اجرا است خاطرنشان کرد: مانند روال ماه مبارک رمضان در گذرهای در نظر گرفته شده مغازه ها تا زمان سحر باز هستند.   به گفته وی این برنامه ها از سال های گذشته نیز در ماه رمضان وجود داشت اما در این طرح شهرداری یکسری کمک های جانبی به منظور بیشتر زنده شدن و نظم دادن ارائه می کند و در صورت حصول دستاوردهای خوب تا پایان تابستان ادامه خواهد داشت.   موسوی لاری یادآور شد: در طرح حیات شبانه موضوع باز بودن خیابان ها و فعال بودن اصناف و مغازه ها مطرح بود در حالی که طرح فعلی به صورت کاملا برگزیده است که در گذشته نیز با مجوزهای لازم این فعالیت ها جریان داشت اما اکنون نگاه بیشتر به صورت «راسته ای» است.   وی با بیان اینکه فعالیت این گذرها در ماه رمضان تا ساعت ۳ بامداد ادامه دارد اظهارداشت: ساعت ۲ بامداد برای فعالیت تا پایان فصل تابستان پیشنهاد شده که البته هنوز قطعی نیست.     ** پیوست انتظامی طرح  رییس پلیس تهران بزرگ نیز در این زمینه در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا تاکید کرد: تمامی اصناف در ماه مبارک رمضان می توانند تا سحر کار کنند اما بعد از این ماه طرح حیات شبانه نیاز به پیوست انتظامی و ترافیکی دارد. سردار حسین رحیمی اظهارداشت: پلیس با اجرای طرح حیات شبانه بعد از ماه مبارک رمضان مشکلی ندارد اما اجرای آن نیازمند پیوست های انتظامی و ترافیکی است.   ** سرانجام طرح به گزارش ایرنا حال در شرایطی که مدیریت شهری تهران با سایر متولیان مانند پلیس به نقطه نظر نهایی و توافق برای اجرای طرح حیات شبانه نرسیده اند، اعضای شورای شهر تاکید دارند که باتوجه به شرایط موجود پایتخت اجرای چنین طرح هایی می تواند برای شهر و شهروندان مفید باشد. کارشناسان نیز می گویند محیط زندگی، شرایط و سبک زندگی شهروندان آنجا را دستخوش تغییر می کند و حال وضع به گونه ای شده که تهران شهری است بیدار برای ۲۴ ساعت شبانه روز؛ در این شرایط به نظر می رسد تصمیم سازی ها هم باید متناسب با شرایط روز جامعه شکل گیرد و شرایطی را فراهم کند تا زمینه جلب مشارکت بیشتر مردم را نیز به دنبال داشته باشد؛ ضمن اینکه زیرساخت های مورد نیاز ازجمله تدابیر لازم برای تامین امنیت و مسائل ترافیکی و دیگر ملزومات آن هم فراهم و همکاری همه متولیان جلب شود. در این شرایط باید منتظر ماند و دید که نتیجه تعامل و همکاری مدیریت شهری با نهادهای دیگر تصمیم گیر به کجا می انجامد و پس از ماه مبارک رمضان، سرنوشت اجرای طرح های زیست شبانه پایتخت به کجا می رسد.     ###