کارزار ایرانی ها و افغان ها برای نشر به زبان فارسی در آمازون

پرسش:گروهی از نویسندگان ایرانی و افغان این روزها در حال تلاش برای به ثمر رساندن کارزاری هستند که از شرکت آمازون می‌خواهد زبان فارسی را در خدمات انتشار کتابش به رسمیت بشناسد. آمازون یک فروشگاه بزرگ اینترنتی است که به نویسندگان و ناشران امکانات گسترده‌ای برای انتشار کتاب و رساندن آن به دست مشتری می‌دهد. آمازون کتاب را هم به صورت کاغذی چاپ می‌کند و هم نسخه الکترونیکی آن را می‌تواند بفروشد. آمازون تا به حال زبان فارسی را به رسمیت نشناخته است. اما به تازگی این شرکت امکان خواندن کتاب به زبان عربی را در نسخه‌های الکترونیکی خود فراهم کرده است. اهمیت اضافه شدن زبان عربی برای نشر به زبان فارسی در این است که حروف در هر دو زبان یکی است و هر دو را از راست به چپ می‌نویسند. اگر امکان فنی لازم برای زبان عربی در دستگاهی فراهم باشد برای فارسی هم خواهد بود. نویسندگان و ناشرانی که از این کارزار حمایت می‌کنند معتقدند که در صورت موفقیت، گام بزرگی برای زبان فارسی و مبارزه با سانسور برداشته می‌شود. امکانات چاپ کتاب آمازون چیست تا چندی پیش شرکتی در فروشگاه اینترنتی آمازون مشغول به کار بود که کتاب فارسی را هم چاپ می‌کرد. این شرکت "کریت اسپیس" نام داشت و به نویسندگان امکان می‌داد که ناشر کتاب‌های خود باشند. نحوه چاپ کتاب با امکانات این شرکت هم این طور بود که : "کتاب را باید سر و ته می‌کردیم که دستگاه‌های چاپ اینها که برای کتاب انگلیسی طراحی شده‌اند کتاب فارسی را از راست به چپ منتشر کند." کار و بار این شرکت چنان سکه شد که آمازون آن را خرید و زیرمجموعه خود کرد. اما بعد امکان چاپ به زبان فارسی را هم از بین برد. چاپ کتاب در آمازون این طور است که وقتی خریدار یک نسخه از کتاب را می‌خرد، همان زمان یک نسخه از کتاب چاپ و صحافی می‌شود و کتاب را برای مخاطب پست می‌کنند. به صورت سنتی اما چاپ کتاب این طور بود که نویسنده یا ناشر سرمایه‌ای داشت که با آن چندین نسخه از یک کتاب را چاپ می‌کرد. بعد کتاب‌ها را در یک مکان انبار می‌کرد و به مرور طی سال‌ها آن را می‌فروخت و اگر تورم خیلی زیاد نبود، سودی هم به دست می‌آوردند. آمازون در اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن چاپخانه دارد و می‌گوید که از آنجا، کتاب‌هایش را به نقاط دیگر دنیا می‌فرستد. گرچه شرکت‌های دیگری هم خدمات کم و بیش مشابهی را ارائه می‌کنند اما آمازون سرعت بیشتر، قیمت کمتر و پیشخوان کتاب بزرگتری نسبت به رقبا دارد. چه جذابیتی بیشتر از این برای خریداران کتاب؟ امکان دیگری که آمازون در اختیار خوانندگان می‌گذارد این است که کتاب‌هایش را به صورت دیجیتالی هم منتشر می‌کند و به این ترتیب کسانی که کتاب را با کتاب‌خوان‌های الکترونیکی می‌خوانند می‌توانند در کمتر از یک دقیقه کتاب مورد نظرشان را بخرند و بخوانند. عزیز حکیمی، نویسنده افغان و مدیر نشر نبشت، می‌گوید که آمار جهانی نشان می‌دهد بیش از نیمی از کتاب‌های خریداری شده در این روزها الکترونیکی هستند. به گفته او سود فروش کتاب الکترونیکی برای ناشران بیشتر است و ارزان‌تر بودنشان این امکان را به مخاطبان بیشتری می‌دهد که راحت‌تر دست به جیب ببرند. پیام کارزار چیست؟ مهیار مظلومی می‌گوید یک سالی از خریده شدن شرکت "کرییت اسپیس" و آمازون می‌گذرد و او دیده که "هیچ کس اعتراضی نمی‌کند." پس تصمیم می‌گیرد که خود متنی بنویسد و از فارسی‌زبانان بخواهد که آن را امضا کنند. او متن و لینک این کارزار را برای منیرو روانی‌پور، نویسنده ایرانی مقیم آمریکا می‌فرستد و او هم با همرسانی کارزار در شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک این کارزار را به گروه گسترده‌تری از مخاطبان معرفی کرده است. از آن به بعد چندین نفر از نویسندگان ایرانی و افغان سعی کرده‌اند مخاطبانشان را در شبکه‌های اجتماعی به امضای این کارزار تشویق کنند. آمازون یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تجاری جهان است که حکیمی می‌گوید پیش از سرمایه‌گذاری در کاری اول از سودآوری آن مطمئن می‌شود. دلیل او برای شرکت در این کارزار این است که می‌خواهد به آمازون نشان دهد "به اندازه کافی مخاطب کتاب فارسی هست که نشر به این زبان برای آمازون صرفه اقتصادی داشته باشد." به تازگی آمازون زبان‌های دیگری را به سرویس نشر خود اضافه کرده است. حکیمی مروری بر این زبان‌ها کرده و می‌گوید: «فکر نمی‌کنم بازار زبان فارسی از زبان‌های گجراتی و مالایی کمتر باشد. حالا شاید به عربی نرسد.» باز هم تحریم‌ها پس مشکل کجاست؟ حکیمی دو احتمال را مطرح می‌کند: "اول اینکه آمازون به جز فراهم کردن امکان فنی باید امکان بررسی موارد حقوقی و پشتیبانی به زبان فارسی را هم داشته باشد". دلیل دیگری که به ذهن او می‌رسد هم این است که "چون آمریکا، ایران را تحریم کرده، آمازون واهمه دارد که به طریقی پرونده دور زدن تحریم‌ها برایش باز شود." عزیز حکیمی یک اپلیکیشن کتاب الکترونیکی برای خوانده شدن کتاب‌های انتشاراتش ساخته و خواسته آن را مجانی در فروشگاه اپل بگذارد. او می‌گوید حدود هفت ماه طول کشید تا بعد از پر کردن چندین و چند فرم مربوط به وزارت خزانه‌داری آمریکا و نامه پشت نامه نوشتن به اپل توانست این اپلیکیشن را به صورت رایگان در فروشگاه اپل بگذارد. کار اما به همین‌جا ختم نشد، او مجبور شد که نام ایران را از توضیحات مربوط به اپلیکیشن حذف کند: "یعنی به جای اینکه مثلا بنویسم این اپلیکیشن جایی برای نویسندگان افغانستان و ایران است، فقط نوشتم نویسندگان افغانستان." تحریم‌های آمریکا علیه ایران بارها سبب برخوردهایی بین شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های بزرگی مثل اپل شده است. آمریکا چنان در جریمه شرکت‌هایی که تحریم‌ها را زیر پا بگذارند سخت‌گیر است که بسیاری از شرکت‌ها اصلا عطایش را به لقایش بخشیده و نمی‌خواهند کاری کنند که یک طرفش ایرانی یا زبان فارسی باشد. اما عزیز حکیمی می‌گوید اگر تعداد امضاهای این کارزار زیاد باشد، حتما آمازون اضافه کردن زبان فارسی به خدمات انتشاراتی‌اش را بررسی می‌کند. هرچه باشد یک واحد تجاری بزرگ مثل آمازون دنبال سود است و جایی هم در تحریم‌های آمریکا نیامده که زبان فارسی تحریم است.      ###