گسست کانال ارتباطی میان کره شمالی و آمریکا

پرسش:یادتان هست که دونالد ترامپ و کیم جونگ اون شیفته هم شده بودند؟ به نظر می‌رسد دیگر با هم صحبت هم نمی‌کنند. در عوض آمریکا و کره شمالی ظاهرا خیره به هم نشسته‌اند و منتظرند تا طرف مقابل حرکتی از خودش نشان بدهد. هیچ‌کدام حاضر به کوتاه آمدن نیستند. مذاکرات با هدف ترتیب دادن دومین اجلاس برای ملاقات دو رهبر که قرار بود این هفته انجام شود برگزار نشده است. کیم جونگ چول، مشاور رهبر کره شمالی قرار بود به این منظور به نیویورک سفر کند تا با مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا ملاقات کند. اما آنگونه که بی‌بی‌سی باخبر شده وقتی که وزارت خارجه آمریکا باخبر شد آقای چول حتی سوار هواپیما هم نشده این ملاقات را لغو کرد. موضع رسمی در آمریکا این است که ملاقات به زودی دوباره برگزار می‌شود، دونالد ترامپ از وضع مذاکرات بسیار راضیست و تا زمانی که تحریم‌ها علیه کره شمالی پابرجاست او چندان عجله‌ای هم ندارد. در سئول پایتخت کره جنوبی، مقام‌های این کشور از خبرنگاران خواسته‌اند چندان لغو این دیدار را "تفسیر به رای" نکنند و چنین اتفاقی بی‌سابقه نیست. اگرچه مقام‌های وزارت خارجه کره جنوبیدر مجموع از لغو این دیدار اظهار سرخوردگی کرده‌اند. مون جائه‌این رییس جمهوری کره جنوبی در مصاحبه با بی‌بی‌سی به من هشدار داد در راه متقاعد کردن کره شمالی برای خلع‌سلاح هسته‌ای باید انتظار "دست‌انداز و جراحت‌" هم داشت. با این همه به سختی می‌توان به از دست رفتن فرصت برای گفتگو و نزدیک شدن به توافق با کره شمالی توجه نکرد. حتی در سطوح پایین‌تر هم وضع مشابهی در جریان است. استفن بیگن، فرستاده تازه آمریکا برای کره شمالی که بیش از دوماه است کار خود را شروع کرده هنوز همتای خود در کره شمالی را ملاقات نکرده. خلع‌سلاح کامل هسته‌ای؟ ریشه این بن‌بست میان آمریکا و کره‌شمالی این است که هیچ‌گاه بر سر هدف "خلع‌ سلاح هسته‌ای" توافقی نکردند. پس اینکه دو کشور از مذاکره درباره خلع‌سلاح صحبت می‌کنند به چه معنی است؟ بله، دو رهبر در سنگاپور توافقی امضا کردند اما فقدان جزییاتی که هنگام امضای این قرارداد مطرح شد تازه شروع به نشان دادن تاثیر خود در مذاکرات کرده است. از همان ابتدا پیونگ‌یانگ موضع خود را مشخص کرد. آنها خلع‌سلاح نمی‌شوند. آنها به دنبال روندی تدریجی هستند که بتوانند در مقابل واگذار کردن چیزهای کوچکی امتیازاتی بگیرند. این یعنی درحال حاضر فکر می‌کنند آنقدر پا پیش گذاشته‌اند که شایسته تعلیق تحریم‌ها باشند.   حق نشر عکس Getty Images Image caption کره شمالی به دست کشیدن از تسلیحات هسته‌ای تمایلی ندارد. با این‌همه آمریکا و سازمان ملل متحد تحریم‌های سختی علیه کره شمالی وضع کرده‌اند. حدود ۹۰ درصد از صادرات این کشور از جمله ذغال، سنگ آهن، شیلات و منسوجات ممنوع شده است. در عین حال محدودیت‌هایی بر میزان خریداری نفت توسط پیونگ یانگ نیز وضع شده است. اگر کیم جونگ اون بخواهد آن‌طور که قول داده اقتصاد کشورش را بازسازی کند این تحریم‌ها باید لغو شوند. از سوی دیگر آمریکا سرسختی نشان می‌دهد و می‌گوید تا خلع‌سلاح هسته‌ای کامل تحریم‌ها برجاخواهند ماند. فعلا، رسیدن به خلع سلاح کامل هسته‌ای هدفی غیرواقعی به‌نظر می‌آید. دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا گفته "دوست دارد تحریم‌ها را بردارد" و بعد اضافه کرده که "کره شمالی هم باید وارد عمل شود." آیا واشنگتن مصالحه می‌کند؟ این هفته روسیه خواستار گفتگو درباره بانک‌های کره شمالی در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد شد. اما نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد سرسختانه موضع گرفت: "تهدید هنوز سرجایش باقیست. کره شمالی هنوز تاسیسات هسته‌ای دارد و هنوز به بازرسان سازمان بین‌المللی انرژی اتمی اجازه ورود به این تاسیسات و بازرسی آنها را نمی‌دهد." چندین تحلیل‌گر از آمریکا خواسته‌اند رویکرد و نگاه خود را به موضوع تغییر دهد و پیش از شکست کامل این روند انعطاف نشان دهد. با این همه تا این جای کار نشانه‌ای از انعطاف در دولت ترامپ دیده نمی‌شود. اگر آمریکا آماده این کار نباشد، پیونگ یانگ چه خواهد کرد؟ هفته پیش موسسه مطالعات آمریکایی کره شمالی که به وزارت خارجه این کشور متعلق است آمریکا را تهدید کرد.   حق نشر عکس AFP Image caption کره شمالی لحن خود علیه آمریکا را دوباره تند کرده است. کره شمالی ادعا کرده که "بهبود روابط با ادامه تحریم‌ها هم‌خوانی ندارد و آمریکا مستبدانه بدون تغییری در موضعش لاف می زند و گزاف می‌گوید و مکررا از درک خواسته‌های ما درمانده است." این بیانیه درعین حال اشاره کرده اگر آمریکا تحریم‌ها را برندارد پیونگ یانگ می‌تواند برنامه هسته‌ای خود را از سربگیرد. البته باید این را هم مشخص کرد که چندین تحقیق از سوی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و سازمان ملل متحد نشان می‌دهند که کره شمالی ساخت و یا ذخیره تسلیحات هسته‌ای خود را متوقف نکرده است. این کشور آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای خود را متوقف کرده و آقای ترامپ این موضوع را پیروزی شخص خودش قلمداد می‌کند. رییس جمهوری آمریکا حتی اعلام کرد: "دیگر هیچ تهدید هسته‌ای از سوی کره شمالی وجود ندارد." گزینه‌های کره شمالی البته که کره شمالی گزینه‌ای هم پیش رو دارد. می‌تواند یک موشک دیگر را هم آزمایش کند و مایه شرمندگی رییس جمهوری آمریکا و ادعایش مبنی بر پایان تهدیدها از سوی پیونگ یانگ شود. اما این کار مخاطرات زیادی خواهد داشت. آزمایش موشکی احتمالا رییس جمهور غیرقابل پیش‌بینی آمریکا را که از نقطه ضعف نشان دادن متنفر است عصبانی خواهد کرد. این کار یک بار دیگر به محکومیت از سوی مجامع بین‌المللی منجر می‌شود و بعید است که به نتیجه ایده‌آل پیونگ یانگ یعنی لغو تحریم‌ها منجر شود. یک آزمایش موشکی یا هسته‌ای دیگر در عین‌ حال به رابطه رو به گسترش کره شمالی با همسایه جنوبی‌اش آسیب خواهد زد. چندین شرکت از این کشور منتظر لغو محدودیت‌های در کره شمالی هستند تا سرمایه‌گذاری در آن را شروع کنند. راه دیگر کیم جونگ اون این است که کوتاه بیاید و به برخی از وعده‌هایش عمل کند. بگذارد بازرسان سازمان بین‎المللی انرژی اتمی وارد پیونگ یانگ شوند و تاسیسات هسته‌ای آن را بازرسی کنند. در ماه مه امسال چند دوربین تلویزیونی برای ثبت انفجارهایی که کره شمالی می‌گوید ناشی از انفجار کامل این تاسیسات بود به پیونگ یانگ دعوت شدند. رییس جمهوری کره جنوبی از قول همتای شمالی خود گفت او به بازرسان سازمان ملل متحد اجازه ورود خواهد داد و گزارش‌هایی در کره جنوبی حاکی از انجام مقدمات برای این کار است. اگر این گزارش‌ها حقیقت داشته باشد کره شمالی می‌تواند بگوید به حرف‌های خود عمل کرده است. آقای کیم درعین حال می‌تواند تاسیسات هسته‌ای یونگ‌بیون را ببندد. گمان می‌رود پیونگ یانگ در این تاسیسات می‌تواند سوخت لازم برای تسلیحات هسته‌ای را تولید کند. کره شمالی سال جاری وعده داد در‌ برابر گام متقابل آمریکا این تاسیسات را ببندد. انجام این کار برای رهبر کره شمالی پیش از آمریکا بسیار دشوار خواهد بود به همین دلیل آمریکا باید امتیاز قابل قبولی را برای متقاعد کردن پیونگ یانگ وسط میدان بگذارد.   باید اشاره کنم در گفتگو با چندین نفر که با رهبران کره شمالی در ارتباطند شنیدم که کیم جونگ اون به عنوان رهبر جوان کره شمالی تحت فشار زیادیست. او در محاصره چند چهره تندروی نظامیست که نه حاضر به خلع سلاحند و نه می‌خواهند در برابر خواسته‌های آمریکا کوتاه بیایند. بازی دشوار کره شمالی احتمالا دو طرف فکر می‌کنند که می‌توان زمان را هدر داد و منتظر ماند. آمریکا می‌تواند تحریم‌ها را حفظ کند تا کره شمالی گام‌های بیشتری بردارد. پیونگ یانگ می‎تواند به تهدیدهای تندش ادامه دهد و روابط دیپلماتیک دیگری را پی بگیرد. با این همه این برای آمریکا قمار بزرگیست. نهادهای اطلاعاتی و دفاعی آمریکا زرادخانه هسته‌ای کره شمالی را مشکل فوری واشنگتن می‌دانند. این تهدید هنوز برجای خود باقیست و هرچه این مواجهه طولانی‌تر شود احتمال اینکه پیونگ یانگ به تولید تسلیحات هسته‌ای ادامه دهد بیشتر است. تحریم‌های سخت و سنگینی که بر این کشور اعمال شده تاثیری محدود دارند. دولت ترامپ توانسته روسیه و چین را "برای چند ماه" با سیاست فشار حداکثری خود علیه کره شمالی همراه کند. با این حال برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که مرزهای کره شمالی نقاط رسوخی هم دارد و کالاهایی وارد این کشور می‌شود. کیم جونگ اون نشان داده سیاستمدار زبده‌ای است که رابطه خوبی با همسایگانش برقرار کرده است. آمریکا همچنان می‌گوید اجلاس دوم میان کیم جونگ اون و دونالد ترامپ کماکان اوایل سال آینده برگزار می‌شود. دو رهبر شاید گفتگوی رودرو و مستقیم با یکدیگر را ترجیح دهند با این‌حال باید گفتگوهایی برای روشن کردن جزییات توافق، مثلا جدول زمانی برای خلع سلاح و گام‌های متقابل آمریکا در میان سطوح پایین‌تر برقرار شود. بدون مدون شدن این جزییات دوباره به بازی موش و گربه‌ای می‌رسیم که سیاست کره شمالی آقای ترامپ را تا مرز شکست کشانده‌ است.   ###