گزارشی از راز مخالفت بهارستانی‌ها با یک طرح:
نمایندگان می‌گویند شفافیت آرایشان تبعات دارد
پرسش:مخالفت اهالی بهارستان با فوریت رسیدگی به طرح شفافیت آرای نمایندگان، واکنش‌های بسیاری داشته است. برخی از نمایندگان می‌گویند، هر چند به این طرح رأی داده‌اند، اما شفافیت آرا، برای نمایندگان تبعات سیاسی و اجتماعی دارد.
پرسش:مخالفت اهالی بهارستان با فوریت رسیدگی به طرح شفافیت آرای نمایندگان، واکنش‌های بسیاری داشته است. برخی از نمایندگان می‌گویند، هر چند به این طرح رأی داده‌اند، اما شفافیت آرا، برای نمایندگان تبعات سیاسی و اجتماعی دارد.
طرح شفافیت آرای نمایندگان، نخستین بار در آذر ماه 96 از سوی محمدجواد فتحی، عضو فراکسیون امید مجلس با امضای حدود سی نفر از اعضای این فراکسیون به‌صورت دوفوریتی مطرح شد. اما این طرح با استقبال چندانی روبه‌رو نشد.
با این حال، زمانیکه اعلام وصول فوریت این طرح در مجلس نزدیک شد، نمایندگان اصولگرا نیز طرح مشابهی را کلید زدند که در مرداد ماه سال جاری با عنوان شفافیت آرای نمایندگان توسط حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مردم شاهینشهر با امضای 29 نفر از نمایندگان به هیأت رئیسه تقدیم شد. البته ذوالنوری، نماینده قم نیز با امضای گروه دیگری از نمایندگان، طرحی را به هیأت رئیسه فرستاد که در این طرح علاوه بر آرا، شفافیت سفرهای نمایندگان، حضور و غیاب، مرخصی و... هم در آن مطرح شده بود.
طیبه سیاوشی، عضو فراکسیون امید به ایرنا گفته بود طرح شفافیت آرا که اخیراً توسط جمعی از اصولگرایان ارائه شده، کپی طرح اصلاح‌طلبان است که سال گذشته به هیأت رئیسه مجلس ارائه دادند، ولی اعلام وصول نشد. او همچنین بیان کرده بود که اصولگرایان از روی طرحی که ما در آن زمان به هیأت رئیسه ارائه کردیم، ولی به‌دلیل کوتاهی هیأت رئیسه در دستور کار مجلس قرار نگرفت، طرح جدید خود را کپی کرده و به هیأت رئیسه مجلس ارائه کردند.
اما نهایتاً طرح فتحی و حاجی دلیگانی تلفیق شد و با نام یک فوریتی «الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس» و با عنوان شفافیت آرای نمایندگان اعلام وصول شد. این طرح در جلسه 14 شهریور ماه، از سوی نمایندگان با 108رأی، با مخالفت روبرو شد.
قبل از رأی‌گیری درباره فوریت این طرح تعدادی از نمایندگان درخواستی را مطرح کردند مبنی‌بر اینکه طبق ماده 124 آیین‌نامه، رأی‌گیری به‌صورت علنی باشد؛ یعنی مشخص شود هر نماینده چه نظری نسبت به این طرح دارد. در این شرایط باید نمایندگان آرای خود را روی کاغذ با قید نامشان اعلام کنند. این درخواست به رأی مجلس گذاشته شد که نمایندگان با این درخواست نیز با 110 رأی، مخالفت کردند.
این مخالفت‌های نمایندگان واکنش منفی افکار عمومی را در پی‌داشت و بسیاری خواستار توضیح نمایندگان درباره مخالفتشان با شفافیت آرا شدند.
** تبعات شفافیت
محمد قمی، نماینده پاکدشت در مجلس شورای اسلامی درباره دلایل مخالفت نمایندگان مجلس با فوریت طرح شفافیت آرا به خبرنگار ایرناپلاس می‌گوید که او ازجمله کسانی است که در تهیه طرح شفافیت آرای نمایندگان نقش داشته و به آن رأی داده است، اما اجرای این طرح ممکن است برای نمایندگان تبعات سیاسی و اجتماعی داشته باشد.
قمی همچنین معتقد است طرح شفافیت آرای نمایندگان، تبعات اجتماعی مختلفی خواهد داشت، چرا که تعداد زیادی از نمایندگان از شهرستانها هستند و این مشکلات برای نمایندگان شهرستانها بیشتر است. یعنی شاید مردم علیه نماینده خود اعتراض کنند که چرا به فلان موضوع رأی دادی و چرا به موضوع دیگری رأی ندادی! اما بالاخره این مسئله باید فرهنگ‌سازی شود، زیرا نمایندگان بر اساس درک و فهم خود و به نمایندگی از مردم به موضوعی رأی موافق، مخالف و یا ممتنع میدهند.
این نماینده مجلس همچنین ادامه میدهد که رأی نمایندگان به استیضاح یا طرح سؤال از وزرا نیز ممکن است تبعات سیاسی داشته باشد. به این شکل که وقتی رأیی اعلام می‌شود و وزیری میفهمد نمایندهای به استیضاح او رأی داده است، برخورد سیاسی و اداریاش تغییر میکند.
قمی همچنین ادامه میدهد: ما معتقدیم شفافیت آرای نمایندگان خوب است، مردم هم باید کمک کنند که این طرح اجرا شود و نمایندگان هم تنها به وظیفه نمایندگی خود عمل میکنند. اینکه نمایندهای به استیضاح و طرح سؤالی از وزرا و یا موضوعات دیگر، رأی بدهد اشکالی ندارد.
** پشتوانه حزبی برای نمایندگان
عباسعلی منصوری‌آرانی، نماینده مجلس نهم است که در انتخابات اخیر مجلس رد صلاحیت شد. منصوری آرانی که پیش‌تر به خبرآنلاین گفته بود که رد صلاحیتش به‌خاطر دفاع از برجام بوده، حالا درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان در گفتوگو با خبرنگار ایرناپلاس به تفاوت پارلمانی که از احزاب تشکیل شده و پارلمانی که از احزاب تشکیل نشده است، اشاره میکند و می‌گوید که اگر پارلمانی متشکل از احزاب باشد، نمایندگان حزب، دیدگاه حزب خود را بیان میکنند. به این صورت که حزب، بررسیها و تحقیقات را درباره موضوعات مطرح شده در مجلس انجام میدهد و نتیجه آن را در اختیار اعضای خود در پارلمان قرار میدهد و آنان هم بر اساس نظر حزب رأی میدهند.
این نماینده سابق مجلس همچنین ادامه میدهد: اما مجلس ما فاصله معناداری با این وضعیت دارد. بزرگ‌ترین اشکال پارلمان ما حزبی نبودن آن است. ما اکنون سه فراکسیون در مجلس داریم، اما شاهد بودیم که نمایندگان مجلس از نظرات فراکسیونی تبعیت نمی‌کنند، اما اگر مجلس حزبی تشکیل شود، نمایندگان ملزم هستند که از نظر حزب خود تبعیت کنند.
منصوری آرانی تصریح میکند: ما الان مرکز پژوهش‌های مجلس را هم داریم، ولی 80 درصد رأی نمایندگان بدون توجه به نظر مرکز پژوهش‌ها داده می‌شود. من اشکال طرح شفافیت آرای نمایندگان را از ناحیه نبود احزاب می‌دانم. اگر نمایندگان با پشتوانه حزبی به مجلس راه یافته باشند و با پشتوانه حزبی به موضوعی رأی دهند، نگرانی از بابت شفافیت آرا وجود نخواهد داشت.
** نظارت استصوابی مانع شفافیت آرا
علی مطهری، نایب رئیس مجلس در رابطه با دلیل مخالفتش با فوریت این طرح در یادداشتی نوشته است: «من با شفافیت حضور و غیاب‌ها و سفرهای نمایندگان و مانند این‌ها موافقم، اما با شفافیت آرای آن‌ها موافق نیستم، زیرا جامعه امروز ما هنوز رشد لازم را در این زمینه پیدا نکرده است. اگر آرای نمایندگان به طرح‌ها و لوایح اعلام عمومی شود، نماینده در حوزه انتخابیه خود مورد آزار و اذیت گروه‌های فشار قرار می‌گیرد یا به‌موجب نظارت استصوابی حق او در انتخابات بعدی ضایع می‌شود. به همین جهت ممکن است محذور واقع شود و رای واقعی خود را اعمال نکند، در حالی که نماینده باید در ابراز رای خود آزاد باشد. لذا این‌جانب این طرح را امضا نکردم و به‌فوریت آن هم رای ندادم.»
محمود صادقی، نماینده مردم تهران نیز در صفحه توییتر خود نوشته که شفافیت آرای نمایندگان ضروری و مفید است و میتواند عملکرد مجلس را ارتقا دهد، اما وقتی تبدیل به ابزاری برای فشار به نمایندگان و جهتدهی به آرا شود، به ضد خودش تبدیل می‌شود.
رضا شیران خراسانی، نماینده مردم مشهد و کلات نیز درباره علت مخالفتش با این طرح، در صفحه توییتر خود نوشته است: «مسئله شفافیت عملکرد در مجلس فراتر از رأی نمایندگان است. برای مثال غیبت یا عدم شرکت در رأی‌گیری یا آوردن تلفن همراه به صحن ازجمله مصادیق شفافیت است. در روز رأی‌گیری طرح مذکور، مأموریت بودم اما با شفافیت آرای نمایندگان تا زمان اصلاح ساختارها بهطور مطلق موافق نیستم، مگر در کنوانسیون‌ها.»
فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران نیز معتقد است که تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان به اهرم فشاری برای نمایندگان تبدیل می‌شود. ذوالقدر در این رابطه به ایلنا گفته که جزو موافقان این طرح بوده و امضا هم کرده، اما مخالف افشای اسرار نمایندگان است. نباید اینطور باشد که رأی دادن درباره مطلبی بعدها به اهرم فشاری تبدیل شود.
این نماینده مجلس در ادامه تأکید کرده است که یک نماینده باید آزادانه عمل کند و به وظیفه خود بپردازد، اما اینطور نباشد که بعد از رأی دادن به موضوعی برایش دردسر ایجاد شود و اسرارش فاش شود.
محمدجواد فتحی، نماینده مردم تهران که خود طرح الحاق دو تبصره به ماده 119 آیین‌نامه داخلی مجلس درباره شفافیت آرای نمایندگان را طرح کرده بود، در رابطه با این موضوع در صحن علنی مجلس گفته بود که این طرح ممکن است موجب تسلط نهادهای امنیتی و نظارت‌های استصوابی شود، اما محاسن این طرح نسبت به معایب آن بیشتر است.
**بیاعتمادی نمایندگان به طراحان شفافیت آرا
محمدرضا بادامچی، نماینده مردم تهران در مجلس نیز درباره این فوریت طرح که پس از مخالفت نمایندگان با واکنش گستردهای از سوی کاربران شبکههای مجازی مواجه شد، در صفحه توییتر خود نوشت: «من شخصاً روز چهارشنبه به طرح شفافیت آرا رأی دادهام، اما به نظر میرسد دلیل رأی نیاوردن این طرح، بیاعتمادی نمایندگان به یک جمع محدود، اما منسجم است که متأسفانه با اهداف سیاسی، تلاش میکند طرح را به نام خود مصادره کند در حالی که با شفافیت صبغهای ندارد.»
بادامچی همچنین اشاره کرده که اگر طرح اصلی به‌موقع به مجلس میآمد، قطعاً رأی میآورد. طرح شفافیت آرا توسط 38 عضو فراکسیون امید، مدتها پیش مطرح شده بود، اما تنها زمانی به صحن علنی آمد که اقلیتی، مشابه آن را به هیأت رئیسه ارائه کردند.
متن طرح الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به شرح زیر است:
«تبصره 1- در تمام مواردی که به‌موجب این قانون رأی‌گیری به عمل می‌آید و مصادیق آن در ماده 121 مشخص گردیده، جهت اطلاع مردم اسامی نمایندگان موافق، مخالفت و ممتنع، منتشر می‌شود. بدین منظور علاوه بر درج اسامی در مشروح مذاکرات، هیأت رئیسه موظف است نسبت به ایجاد سامانه الکترونیکی به‌طوری که قابلیت دسترسی به آن برای آحاد ملت فراهم باشد، اقدام نماید.
تبصره 2- در موارد استثنایی با تقاضای 15 نفر از نمایندگان مجلس و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران، رأی‌گیری به‌صورت مخفی انجام می‌شود.»
گزارش از مهدی روزبهانی، فرحناز غالبی
**اداره کل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**
###