همین یکی کافیست!
(چرا نهادها در ایران استقلال ندارند؟)

پرسش: صبح روز سه شنبه 17 مرداد در رسانه ها یکباره اعلام شد که دیدار تیم های پرسپولیس و آلومینیوم اراک در روز بعد( یعنی امروز) در ورزشگاه آزادی بدون حضور تماشاگر برگزار می شود. هفته ها قبل از این اعلام شده بود که این دیدار با حضور تماشاگر حتی زنان برگزار می شود اما درست یک روز قبل از این دیدار از منع حضور تماشاگران برای این دیدار خبر داده شد.

وقتی به این خبر عدم حضور تماشاگر در رسانه های مختلف، رجوع می شود به نکتۀ جالبی بر می خوریم؛ مثلاً ایسنا از « یک منبع مطلع» به عنوان منبع خبری اعلام این تصمیم شگفت انگیز و به قول سرمربی پرسپولیس شوک آور، یاد می کند، تسنیم هم از « برخی مقامات» نام می برد و اعتماد هم از«گفته می شود» تا مشخص شود که کسی نمی خواهد زیر بار این تصمیم یکباره و بد انعکاس در داخل و خارج، برود که به این معناست این موضوع موضوعی چندان ساده نیست و اتفاقاتی در پس آن است.

جالب است که در ویدیویی روشنگر که با پخش در برنامه صبحگاهی امروز چهارشنبه صداوسیما آخرین وضعیت را از ورزشگاه آزادی نشان داد؛ بخوبی معلوم بود که کمتر از یک سوم از مجموع طبقات اول و دوم ورزشگاه درگیر تعمیرات است و بیش از دو سوم دیگر ( طبقات اول و دوم روبروی جایگاه و پشت های دروازه)  قابلیت استفاده دارند. حال چرا اجازه استفاده نی دهند، در ادامه یادداشت خواهد آمد.

ما در اینجا با پدیدۀ پیچیده ای مواجهیم که مسئولیت ناپذیری مسئولان فوتبالی تنها ظاهر و نمای بیرونی این ماجراست که البته این مسئولان هم کم تقصیر نیستند زیرا می توانند در قبال تصمیمات فوتبالی خارج از نهاد فوتبال مقاومت کنند و استقلال این نهاد اجتماعی – ورزشی را قربانی حفظ مقام خود نکنند.

علت انتخاب این موضوع برای نوشته حاضر، حی و حاضر و نقد بودن این مثال و نمونه برای بیان عدم استقلال نهادها و عدم امکان برنامه ریزی در کشور و نفوذ قدرت تصمیمات نهادهای برتر و قدرتمند کشور و ... است که در ایکی ثانیه می توانند تصمیمات هر نهاد رسمی و قدرتمند کشور را وتو کنند. چه قدرت برتری می تواند یک شبه تصمیم برگزاری یک دیدار فوتبال را تغییر و به عکس آن تبدیل کند؟

این اتفاق نشان می دهد که برنامه ریزی و استقلال نهادها وجاهت و جایگاهی در کشور ما ندارد. وقتی تصمیم نهادها ملغی می شود نه تنها امکان برنامه ریزی و رشد نیست بلکه آن نهاد عملا از اعتبار می افتد و نمی تواند به وظایف تعریف شده و حرفه ای خود عمل کند.این نشان از وضعیت عمومی جامعه ماست که خود را به تندباد حوادث و باری به هر جهت و روزمرگی و هیاتی کار کردن و روز را به شب رساندن، سپرده است.

عدم صداقت و راستگویی وجه دیگر این پدیده است که وقتی علت عدم برگزاری را در دست تعمیر بودن سکوهای ورزشگاه آزادی، اعلام می کنند که علتی یکشبه نیست بلکه از سال گذشته این ورزشگاه دست به گریبان آن است پس آیا تنظیم کنندگان برنامه های دیدارهای لیگ آن قدر توان ارزیابی ندارند که هفته ها بعد از اعلام، متوجه این عدم آمادگی می شوند. وقتی تصمیمات در جای دیگر گرفته می شود. نهادهای غیر مستقل مجبور به اطاعت می شوند و راه اطاعت پدیری آنها هم از عدم راستگویی می گدرد. اینجاست که اخلاق قربانی عدم استقلال می شود.

نکته جالب اینکه وقتی تصمیم به تعمیر و بازسازی ورزشگاهی 50 ساله گرفته می شود سکوها در اولویت آخر بایستی باشد چرا که بلحاظ ارتباطی، بهداشتی، ایمنی و رفاهی، زیرساخت های مهمتر از آنند. با این حال وقتی سکوها و اولویت پایین که چند سال پیش تعمیر و صندلی به جای آن نصب شده مجدداً سال گذشته در دست تعمیر قرار گرفت اما زیرساخت ها همچنان در حد 5 دهه پیش ماند و بازسازی نشد، موضوع شکل سئوال برانگیزی پیدا می کند.

در دست تعمیر قرار گرفتن مجدد سکوهای ورزشگاه آزادی را هنگامی که بعنوان یک متغیر در نظر می گیریم و زمان این اقدام را( سال گذشته) ملاحظه می کنیم متغیرهای دیگری را در نظر می آیند که با این متغیر رابطۀ معنادار پیدا می کنند به این معنا که زمان تعمیر مجدد سکوهای صندلی دار ورزشگاه آزادی مصادف است با شروع فصل گذشته لیگ فوتبال و نیز پدیدۀ نادر در نوع خود یعنی اعتراضات نیمسال دوم سال گذشته. از این رو؛ دستور تعمیر ورزشگاه آزادی درست وقتی صادر شد که اجتماعات اعتراضی در کشور شکل گرفته بود که در نوع خود بی سابقه بود. بنابراین باید تا امکان می داشت از شکل گیری اجتماعات( مثلاً اجتماع هزاران نفری در ورزشگاه ) به مثابۀ بستر لازم برای شکل گیری اعتراضات و گسترش خطرناک آن به سطح جامعه و شهر، جلوگیری می شد. از این رو با یک مهندسی و طراحی اجتماعی و امنیتی، تعمیر ورزشگاه آزادی مجدداً در دستور کار قرار گرفت و به اجرا درآمد و آن بخشی از ورزشگاه هم در دست تعمیر قرار گرفت که در مرعا و منظر باشد تا تصاویر رسانه ای بوضوح صحت و اصالت این تصمیم را به نمایش درآورند. حتی اگر صندلی ها چندسال پیش نصب شده آنچنان در اولویت تعمیر نبودند. اگر این فرض را قبول نکنیم پس چرا مسابقات فوتبال در فصل گذشته در شهرهای دیگر کشور(غیر آزادی در تهران و در دست تعمیر) در زمان گسترش و اوج گیری اعتراضات، بدون حضور تماشاگر (اجتماع مردم) برگزار شد. نکته دیگر اینکه؛ این مساله همزمان شده بود با اولتیماتوم نهایی فیفا به حضور تماشاگر زن در ورزشگاه های فوتبال که معضلی مضاعف برای آن تصمیم گیران برتر، شد.

بنابراین تصمیم به برگزاری دیدار مذکور بدون حضور تماشاگر به منظور جلوگیری از اجتماعات مردم و بستر ساز اعتراضات است که همزمان با نزدیک شدن به سالگرد آغاز اعتراضات سال گذشته شده است و مهم اینکه مسئولان دستگاه های یادشده ریسک تغییر نظر یکباره و زشت خود از برگزاری با حضور تماشاگر به برگزاری بدون حضور تماشاگر را پذیرا شدند تا ببینند شرایط در این هفته در شهرهای دیگر چگونه پیش می رود که اگر بستر اعترضات فراهم نبود تصمیم به برگزاری با حضور تماشاگر در هفته های بعد می گیرند که البته به دلیل محافظه کاری آنها، شاید بعید باشد و بیشتر منتظر بمانند.

وقتی هم هیچکس به صورت شفاف مسئولیت این تغییر نظر یکباره را به عهده نمی گیرد که فکت های آن ابتدای این نوشته آمد، نشانگر آنست که تصمیم در این مورد در فرای سازمان ورزش و فوتبال گرفته می شود، جای بسیار قدرتمندی که نظم اجتماعی و امنیت نظام برای آن از نان شب واجب تر است و این همان پیچیدگی این پدیده است که در ابتدای نوشته ذکر شد. اما مهمتر از این اتفاق در یک حوزه به نام فوتبال، گسترش چنین تصمیماتی به حوزه های دیگر و درسطح جامعه است مثل تصمیم هفته گذشته به تعطیلی کشور بخاطر گرما که نام دیگرش بخاطر قطع برق و جلوگیری از اعتراضات مردم ( شبیه عراق سال های اخیر) آن هم در آستانۀ سالگر اعتراضات سال گذشته است.

تحلیل همین یک مورد کافیست که وضعیت کشور را در بخش های دیگر حدس بزنیم.    

 

###