نقد «ای کاش...» سرلشکر رحیم صفوی درباره پایان جنگ تحمیلی؛
حسن روحانی و محسن رضایی در جلسه «مجمع عقلا» چه گفتند؟

پرسش: دیروز خبرگزاری‌ها از قول سرلشکر رحیم صفوی نوشته‌اند: «ای کاش آقایان سیاسی بعد از عملیات‌های والفجر ۸ و کربلای ۵ با فرماندهان هماهنگ می‌شدند و به جنگ پایان می‌دادند.» در این‌جا تنها چند روایت تاریخی از میان روایت‌های منتشرشده در سپاه را به ایشان یادآوری می‌کنم. 

پیروزی ایران در عملیات والفجر ۸ که از میانه‌ی زمستان ۱۳۶۴ آغاز شد، در بهار ۶۵ تثبیت شد و اتفاقا در همان ایام، حسن روحانی تلاش بسیاری انجام داد تا مقامات عالی کشور را قانع کند که باید جنگ را پایان داد.

 

اما نظر سپاه چه بود؟

روحانی مدیرِ جلسه‌ای با حضور نمایندگان مجلس با نام مجمع عقلا بود. این جلسه در بهار ۶۵ با پیگیری‌های فرمانده‌ی سپاه تعطیل شد. محسن رضایی بحث‌های مطرح‌شده در مجمع عقلا را به ضرر جنگ می‌دانست و در گفتگویی که سال ۶۵ انجام شده، می‌گوید: «آمدند به نظر خود، بحث‌های اصولی را طرح کردند. مثلا وضع دشمن چطور است؟ وضع ما چطوره؟ اقتصادمان چطوره؟ چه کار باید بکنیم؟ فرانسه چکار می‌تواند بکند؟ چقدر اسلحه می‌توانیم بخریم؟ اسلحه به ما می‌دهند؟ نمی‌دهند؟ این بحث‌ها را کرده بودند و خوف این می‌رفت که این بحث‌ها به خارج مجلس سرایت بکند و به جنگ لطمه وارد شود. خب امام به محض این‌که این جلسه را فهمیده بود، دستور داده بود... بگویید این جلسات را منحل کنند و این حرف‌ها را نزنند و بگویید این جلسه تعطیل بشود.» (محسن رضایی در گفتگو با راویان...، سپاه، ص ۶۹)

روحانی می‌گوید یکی از اعضای جلسه‌ی مجمع عقلا به محسن رضایی گفت که این‌ها دنبال صلح هستند و محسن رضایی هم نامه‌ای به امام نوشت و امام ماجرا را از آقای هاشمی جویا شد. روی اعضای جلسه تاثیر بدی گذاشت؛ «گفتند عجب! ما که این‌جا نشسته‌ایم و همه زحمت می‌کشیم امکانات کشور را برای یک عملیات بزرگ بسیج کنیم... جلسه‌ی بعدی که تشکیل شد، بعضی‌ها گفتند ما نمی‌آییم. به تعبیر آن روز دیگر خطرناک است.» (ازمصاحبه‌ی مصطفی حریری با حسن روحانی)آیا وقتی جلسه‌ی نمایندگان مجلس تحمل نشود کسی می‌تواند از پایان جنگ سخن بگوید؟

سرلشکر صفوی از کربلای ۵ نیز به عنوان مقطع مناسب برای پایان دادن به جنگ یاد کرده است. بگذارید از جلسه‌ی هاشمی رفسنجانی و فرماندهان سپاه در روز ۱۸ دی بنویسم. روزی که شبش عملیات کربلای ۵ آغاز می‌شد. هاشمی در جلسه از محدودیت‌های کشور برای ادامه‌ی جنگ گفت. ابراهیم محمدزاده، مسئول دفتر سیاسی سپاه، به هاشمی گفت: «امام گفته‌اند این جنگ ممکن است بیست سال هم طول بکشد. سپاه هم واقعا می‌خواهد بیست سال بجنگد... ولو این‌که نهایت این بیست جنگ هم کربلا باشد.» هاشمی از او می‌پرسد: «شما فکر می‌کنید امام می‌خواهند ما همین‌طوری بجنگیم؟»

محمدزاده می‌گوید: «ما این‌طوری فهمیدیم. یک ماه و نیم پیش فرماندهان سپاه رفتند پیش ایشان» و «امام فرمودند: شما انشالله می‌روید کربلا. من هم می‌آیم آن‌جا نماز می‌خوانیم.» ادامه‌ی بحث نیز خواندنی است و در صفحه‌ی ۴۵۷ از جلد ۴۶ روزشمار جنگ که سپاه منتشر کرده، می‌توانید آن را ببینید.

سردار! با این نگاه‌هایی که میان شما و دوستانتان رایج بوده آیا کسی می‌توانست به پایان جنگ فکر کند؟ جنگ را به جاهای عجیبی وصل کرده بودید.

خاطرتان هست که مرداد ۶۱ بعد از عملیات ناموفق و تلخ رمضان، فرماندهان جلسه‌ی پرچالشی داشتند و بحث‌های داغ انتقادی در جلسه مطرح شد؟

در اواخر جلسه شما به فرماندهان گفتی برایشان مژده داری، مژده‌ی پیروزی و چند حدیث برایشان خواندی و از روایات و استدلال‌های قرآنی گفتی و توضیح دادی که روایات دینی از قیام مردمانی از قم خبر می‌دهد که اسراییل را هم سرکوب می‌کنند و گفتی طبق روایات، لشکر ایرانی از طریق بصره وارد عراق خواهد شد. تاکید کردی: «عین روایات هست، الان کتابش هم موجود است، کتاب یوم‌الخلاص که یک کتاب قدیمی است، مترجمش کامل سلیمان است که یک سنی است.» توضیح دادی که در این کتاب به صدام هم اشاره شده و گفتی که همه‌ی این‌ها علائم ظهور حضرت ولی عصر است. (روزشمارجنگ سپاه، ج ۲۰، ص ۴۷۹)

نام کتاب را درست گفته بودی؛ اما این کتاب قدیمی نیست و تنها چند سال قبل از سخنان شما چاپ شده بود. کامل سلیمان نویسنده‌ی کتاب است و نه مترجم. همچنین او شیعه‌ی لبنانی‌ است و نه سنی.

امیدوارم آینده را دریابید تا این چرخه تکرار نشود.

نکته‌ی آخر این‌که این‌روزها شما می‌توانید هرچه دوست دارید بگویید و هرچه دوست دارید منتشر کنید. اما کتاب «نکته‌های تاریخی» من درباره‌ی جنگ توقیف است.

آیا نباید مخاطبان را دعوت کرد تا از زاویه‌های دیگر نیز، جنگ را ببینند؟

خوش‌به‌حالتان سردار.

جعفر شیرعلی‌نیا

پاییز ۱۴۰۱

 

###