اگر به خودکشی فکر می‌کنید به این خط زنگ بزنید

پرسش: دکتر مریم طباطبایی مطلق، روانپزشک و عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره آغاز به کار خط مداخله در بحران خودکشی "ره آوا" اظهار کرد: راه اندازی خط مداخله در بحران بیمارستان روزبه ایده دو دستیار روانپزشکی ما که دغدغه دسترسی افراد به خدمات مناسب در شرایط بحران را داشتند، بود و به همت این دستیاران و با پیگیری فعال آنها در سال ۱۴۰۰ این خط شروع به فعالیت کرد.

خط مداخله در بحران خودکشی «ره آوا» با شماره ۵۴۴۶۷۰۰۰ حدود یک سالی است که با تلاش روانپزشکان بیمارستان روزبه راه اندازی شده و کارشناسان این خط همه روزه و بدون تعطیلی از ساعت ۱۴ تا ۲۴ پاسخگوی افرادی هستند که در شرایط بحران «خودکشی» با این خط تماس می گیرند.

دکتر مریم طباطبایی مطلق، روانپزشک و عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره آغاز به کار خط مداخله در بحران خودکشی "ره آوا" اظهار کرد: راه اندازی خط مداخله در بحران بیمارستان روزبه ایده دو دستیار روانپزشکی ما که دغدغه دسترسی افراد به خدمات مناسب در شرایط بحران را داشتند، بود و به همت این دستیاران و با پیگیری فعال آنها در سال ۱۴۰۰ این خط شروع به فعالیت کرد.

وی با بیان اینکه بودجه این برنامه در ابتدا در قالب طرح تحقیقاتی تامین شد و پس از آن با حمایت مسئولان بیمارستان و دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان یکی از خدمات بیمارستان روانپزشکی روزبه دارای بودجه مشخص شد، ادامه داد: البته قسمت عمده‌ای از خدمات این خط توسط نیروهای داوطلب ارائه می‌شود که این موضوع هزینه‌های برنامه را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

این روانپزشک درباره هدف از راه اندازی این خط، توضیح داد: در ابتدای راه هدف ما از راه اندازی این خط آن بود که در ساعات عصر و شب که دسترسی به مراکز درمانی محدود است، دسترسی به خدمات مداخله در بحران با کیفیت را برای مردم فراهم کنیم. با وجود مشکلات متعدد اجرایی خوشبختانه در راه‌اندازی و تداوم این برنامه موفق بودیم ولی میزان نیاز جامعه و تماس با خط بسیار بیش از پیش‌بینی اولیه ما بود و از این رو نیروی انسانی و منابع ما پاسخگوی همه این نیاز نبوده است.

پزشکان متخصص روانپزشکی و روانشناسان بالینی پاسخگوی تماسها هستند

عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که آیا کارشناسان پاسخگوی این تماس ها دوره های تخصصصی خاصی را پشت سر گذاشته اند؟، توضیح داد: در حال حاضر پزشکانی که در حال گذراندن دوره تخصصی روانپزشکی هستند و روانشناسان بالینی پاسخگوی تماس‌های این خط هستند و تمام این افراد دوره‌های آموزشی مربوط به مداخله در بحران تلفنی را گذرانده‌اند. ضمنا این همکاران به صورت منظم با اساتید روانپزشکی برای ارتقای کیفیت خدمات این خط جلسات بالینی آموزشی دارند.

به گفته وی، بسیاری از این کارشناسان داوطلبانه در این برنامه مشارکت می‌کنند و با وجود فشار کاری زیاد، با اشتیاق و تعهد در ارائه خدمت و ارتقای این برنامه تلاش می‌کنند.

طباطبایی مطلق اولویت خط مداخله در بحران «ره آوا» را ارائه خدمات به افرادی که قصد خودکشی و یا فکر آسیب زدن به خود را دارند، عنوان کرد و در عین حال این را هم گفت که کارشناسان این خط در سایر مواردی که افراد در شرایط بحرانی هستند و نیاز به کمک دارند نیز پاسخگوی تماس گیرندگان هستند.

وی افزود: البته در مواردی که شرایط اورژانسی نیست و افراد در شرایط بحرانی نیستند و فقط نیاز به مشاوره یا ویزیت دارند توصیه ما به تماس گیرندگان مراجعه حضوری به سایر ارائه دهندگان خدمات سلامت روان و یا استفاده از سایر خدمات آنلاین و تلفنی است.

این روانپزشک درباره فرآیند ارائه خدمات به تماس گیرندگان این خط، تصریح کرد: وقتی کسی با خط تماس می‌گیرد ابتدا ارزیابی می‌شود و سپس بر اساس شرایطی که دارد همکاران ما به او کمک می‌کنند که برای حل و فصل بحرانی که برایش پیش آمده اقداماتی انجام دهد.

«ره آوا» صرفا تلفنی و غیر حضوری خدمات ارائه می دهد

عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه به طور کلی به مجموعه تکنیک‌های تخصصی و اقدامات درمانی که انجام می‌شود مداخله در بحران گفته می‌شود، درباره چرایی مداخله صرفا غیر حضوری این خط، یادآور شد: ما به چند علت مداخله حضوری نداریم. اول آنکه از شهرها و روستاهای سراسر ایران با این خط تماس می‌گیرند و امکان مداخله حضوری به این شکل گسترده در این برنامه وجود ندارد. از سوی دیگر تماس با خط بدون اخذ اطلاعات شخصی است و ما دسترسی به اطلاعات محل سکونت فرد تماس‌گیرنده نداریم. بنابراین این برنامه صرفا بر مبنای مداخله در بحران تلفنی طراحی و اجرا شده است. البته در اغلب موارد بعد از مداخله تلفنی به افراد توصیه می‌شود برای ادامه درمان مراجعه حضوری به مراکز درمانی محل سکونت خود داشته باشند و همکاران ما در این مورد تماس‌گیرنده را راهنمایی می‌کنند.

صحبت های تماس گیرندگان محرمانه می ماند

طباطبایی مطلق با بیان اینکه خط مداخله در بحران "ره آوا" همه روزه و بدون تعطیلی از ساعت ۱۴ تا ۲۴ آماده خدمات رسانی به تماس گیرندگان است و افرادی که در شرایط بحران خودکشی قرار دارند می توانند با شماره ۵۴۴۶۷۰۰۰ (لزوم شماره‌گیری کد ۰۲۱ در صورت تماس از شهرهایی به جزء تهران و همچنین تلفن همراه) کاملا محرمانه تماس بگیرند، تصریح کرد: تماس ها کاملا محرمانه است. فقط در مواردی که خود فرد مایل باشد ما اطلاعات تماس او را برای پیگیری درمانی در روزهای بعد ثبت می کنیم. در مواردی که نیاز به صحبت با یکی از اطرافیان نیز باشد تلاش می‌شود فرد تماس گیرنده قانع شود و اجازه صحبت با یکی از افراد خانواده یا نزدیکان را بدهد.

به گفته وی، تا کنون از تمامی گروه های سنی و از نقاط مختلف ایران با این خط تماس گرفته شده است ولی جوانان و نوجوانان سهم قابل توجهی از این تماس‌ها دارند که احتمالا یکی از دلایل تماس بیشتر این گروه سنی، استفاده بیشتر آنها از فضای مجازی و آگاهی از وجود اینگونه خدمات است.

این روانپزشک با بیان اینکه از آذر ۱۴۰۰ تاکنون بیش از ۱۳۰ هزار تماس با خط گرفته شده است، ادامه داد: غیر از تماس‌ گیرندگانی که واقعا نیاز به کمک اورژانسی داشته‌اند، برخی برای پرسیدن سوالاتی در مورد مشکلات سلامت روان تماس می‌گیرند و برخی نیز نیاز به مشاوره غیر اورژانسی دارند و متاسفانه بعضی تماس‌ها هم برای چک کردن خط یا به ندرت با شکایات و مسائل ساختگی بوده است. این موارد تماس‌ها باعث اتلاف وقت و خستگی همکاران ما می شود و امکان تماس کسانی را که واقعا در آن لحظه نیاز به کمک دارند را محدود می کند.

عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه افراد با مشکلات مختلف و با شدت‌های متفاوتی از بحران‌های روانشناختی با این خط تماس می‌گیرند، این را هم گفت که در مواردی برخی افراد در آخرین لحظات تصمیم برای اقدام به خودکشی با این خط تماس گرفته و بالطبع کارشناسان تلاش کرده‌اند این افراد را در آن لحظه از تصمیم به خودکشی منصرف کنند.

به گفته وی برخی تماس گیرندگان با این خط نیز در شرایطی تماس گرفتند که فکر آسیب به خود داشتند ولی در مرحله اقدام نبودند و کمک و راهنمایی متناسب با آن شرایط را دریافت کردند.

طباطبایی مطلق در پاسخ به این سوال که خطوط مداخله در بحران تا چه اندازه می توانند در کاهش بحران خودکشی نقش داشته باشند تاکید کرد: شواهد علمی و نتایج مطالعات در کشورهای مختلف نشان داده دسترسی به حمایت و مداخلات روانشناختی در شرایط بحران می تواند در کاهش آسیب‌ها و کاهش خودکشی موثر باشد. بررسی اولیه‌ای نیز که ما در مورد این خط مداخله در بحران انجام دادیم نشان داده که تماس با خط به میزان قابل توجهی ناراحتی و تنش روانشناختی افراد را کاهش داده و در کاهش اقدام به خودکشی موثر بوده است.

عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان سخنان خود درباره مشکلاتی که این خط مداخله در بحران خودکشی با آن مواجه است نیز گفت: به نظر می‌رسد نیاز به این خدمات در جامعه به ویژه در مناطق دورافتاده و محروم کشور قابل توجه باشد. با وجود اینکه چند برنامه مشابه ارائه خدمات تلفنی در کشور وجود دارد ولی همچنان به این نیاز پاسخ‌ جدی داده نشده است و استقبال از این خط بسیار بیش از انتظار ما بوده است. از این رو محدودیت منابع مالی و نیروی انسانی باعث شده نتوانیم این خدمت را متناسب با نیازی که وجود دارد گسترش بدهیم و پاسخگوی تمام موارد باشیم.

 

###