عکاس‌باشی زنان درگذشت
حامد قصری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ عکاسی که در کتاب و فیلم مستندی به شرح زندگی او نیز پرداخته است، می‌گوید: حدود شش سال پیش که در مصاحبه‌ام از گوهر کرمی پرسیدم چند ساله‌اید؟ گفت: «گوهر کرمی فرزند حاجی جلیل هستم و اگر سری به شناسنامه خودم بزنم سنم را می‌دانم که حدود ۸۰ سال دارم».
پرسش: گوهر کرمی عکاس پیشکسوت اصفهانی درگذشت.
گوهر کرمی از نخستین زنان عکاس اصفهان بر اثر کهولت سن درگذشت.
حامد قصری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ عکاسی که در کتاب و فیلم مستندی به شرح زندگی او نیز پرداخته است، می‌گوید: حدود شش سال پیش که در مصاحبه‌ام از گوهر کرمی پرسیدم چند ساله‌اید؟ گفت: «گوهر کرمی فرزند حاجی جلیل هستم و اگر سری به شناسنامه خودم بزنم سنم را می‌دانم که حدود ۸۰ سال دارم».
آن‌طور که قصری روایت می‌کند، گوهر کرمی در دهه ۳۰ وقتی ۱۵ ساله بوده است، عکاسی را زیر نظر همسرش، محمدحسن اکبری، صاحب عکاسخانه ماه در سبزه‌میدان اصفهان فرامی‌گیرد. اکبری خودش عکاسی را در تهران آموخته و پس از بازگشت به اصفهان به‌وسیله چند تکه چوب و قوطی که لنز و شیشه بر آن سوار کرده است، دوربینی می‌سازد و کار عکاسی را در محله جوباره آغاز می‌کند.
او با توضیح اینکه تا پیش از دهه ۶۰ تنها دو یا سه نفر عکاس زن در اصفهان وجود داشتند، ادامه می‌دهد: نخستین زن عکاس اصفهان اشرف‌السادات مقصودی بود و گوهر کرمی ۱۵ سال بعد یعنی در دهه ۳۰ و در شرایطی که هنوز سنت و عرف جامعه برای عکاسی مردان از زنان محدودیت قائل بود به این حرفه مشغول شد.
قصری می‌گوید: اگر وضعیت اجتماعی و فرهنگی اصفهان را در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که برخی از زنان خانواده‌های روشنفکر یا تحصیل‌کرده به راحتی به عکاسخانه‌های رکس، هالیوود و دیگر عکاسی‌های چهارباغ مراجعه می‌کردند. اما ما در همان سال‌ها جمعیت بزرگی از زنان خانواده‌های سنتی را نیز داشته‌ایم که از چنین امکانی برخوردار نبودند. گوهر کرمی در همان برهه تلاش می‌کند، فضایی را فراهم آورد تا زنان در محیط خانه و در امنیت کامل بتوانند چهره و صورت خود را ثبت کنند، چراکه اغلب زنان خانواده‌های سنتی حتی اجازه ورود به عکاسخانه نداشتند و اغلب شناسنامه‌های‌شان نیز بدون عکس صادر می‌شده است.
به گفته کارگردان مستند هالیوود اصفهان، گوهر کرمی در مصاحبه‌اش گفته که ابتدا زنان همسایه را به نشستن جلوی دوربین دعوت کردم و بعد زنان محله آمدند و سپس تمام زنان آن منطقه جلوی دوربینم نشستند.
قصری می‌گوید: در آن دوره به قدری عکاسی یک زن عجیب بوده که زنان محله از او می‌پرسیدند: شما کجا دوره دیده‌اید و او می‌گفته: «پیش آقامون دوره دیدم». یکبار برای خرید کاغذ به عکاسی پرتو در نزدیکی عمارت چهل‌ستون مراجعه می‌کند و صاحب مغازه با تعجب از او می‌پرسد که شما برای چه کاغذ می‌خرید؟ کرمی پاسخ می‌دهد که به من کاغذ کداک بدهید، می‌خواهم عکسی که گرفتم را ظاهر کنم. مغازه‌دار می‌گوید: مگر عکاسی بلدید؟ و گوهر می‌گوید: بله خوبش را بلدم.
به روایت این پژوهشگر در بررسی تاریخ عکاسی زنان ایران، ابتدا خواهر ناصر الدین شاه، چند سال بعد یک عکاس خبری زن در تهران و در اصفهان امثال گوهر کرمی بسیار تاثیرگذار بودند. او تصریح می‌کند: فراموش نکنیم گوهر کرمی زنی است که در اصفهان سنت‌گرا و متعصب علاوه بر خانه‌داری، عکاسی هم می‌کند. حتی او خودش نیز در خانواده‌ای مذهبی و سنتی می‌زیسته است، اما برای اقتصاد خانواده و البته ثبت زنان، دست به کار می‌شود. هرچند او تحصیلات رسمی نداشته اما با هوش وافر عمل عکاسی آنالوگ را که بسیار هم سخت بوده است، می‌آموزد و این عمل فرهنگی قابل احترامی است.
گفتنی است که شرح کامل زندگی گوهر کرمی در کتاب تاریخ عکاسی اصفهان و فیلم مستندی با این عنوان، به کارگردانی حامد قصری ثبت شده است. شش هفت نفر از چهره‌های معرفی شده در آن کتاب درگذشتند، اما کتاب هنوز بخت انتشار نیافته است.
###