گرمایش زمین؛ سازمان ملل: یا الان یا هیچ‌وقت، دنیا سه سال بیشتر فرصت ندارد
این گزارش جامع‌ترین و تازه‌ترین ارزیابی دانشمندان در سراسر دنیا درباره گرم شدن کره زمین است که هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل منتشر کرده است.
پرسش: گزارش بسیار مهم نهاد اقلیمی سازمان ملل منتشر شد و هشدار داد دنیا سه سال بیشتر فرصت ندارد تا برای جلوگیری از فروپاشی اقلیمی، تحولی اساسی در تمام ابعاد زندگی جوامع بشری ایجاد کند.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل در ابتدای ارائه این گزارش گفت مقابله با گرمایش "بی‌سابقه" کره زمین مسئله "وعده‌های توخالی" دولت‌ها و شرکت‌ها است. او گفت به عبارت ساده آنها "دروغ" می‌گویند در حالیکه دنیا بسمت فروپاشی اقلیمی می‌رود.
این گزارش جامع‌ترین و تازه‌ترین ارزیابی دانشمندان در سراسر دنیا درباره گرم شدن کره زمین است که هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل منتشر کرده است.
این گزارش نگه‌داشتن افزایش دما زیر ۱/۵ درجه، هدف پیمان پاریس، را "دور از دسترس" خواند و حتی زیر دو درجه را "چالشی بزرگ" دانست و هشدار داد با روال فعلی، دنیا به سمت ۳/۲ سانتی‌گراد افزایش دما تا پایان قرن حرکت می‌کند.
انتشار این گزارش بیش از ۴۸ ساعت به دلیل اختلاف نظر دانشمندان و ۱۹۵ دولت عضو به تاخیر افتاد. مذاکره‌کنندگان دو هفته مجازی و غیرعلنی مشغول گفتگو برای نهایی کردن متن و خلاصه این گزارش بوده‌اند.
گزارش‌های اقلیمی این هیات اهمیت زیادی دارند چون مبنا و چارچوبی را مشخص می‌کنند که دولت‌ها برای جلوگیری عوارض ویرانگر گرم شدن کره زمین باید در پیش بگیرند.
این گزارش صدها صفحه‌ای محصول کار هزاران دانشمند در سراسر دنیا در طول هشت سال است اما چهل صفحه "خلاصه برای سیاست‌گذاران" محل اصلی اختلاف بین کشورهای ثروتمند و کشورهای کمترتوسعه‌یافته است.
بر اساس پیمان پاریس، برای اینکه گرمایش زمین آثار مخرب و غیرقابل کنترل نداشته باشد، باید افزایش دما تا سال ۲۰۳۰، در مقایسه با دما پیش از انقلاب صنعتی- کمتر از ۱/۵ درجه سانتی گراد بماند. گزارش سازمان ملل جای تردید باقی نمی‌گذارد برای رسیدن به این هدف تغییرات بنیادی و سرمایه‌گذاری عظیم نیاز است.
یکی از نکات دشوار مذاکرات، میزان کمک مالی به کشورهای در حال توسعه بود بنحوی که بتوانند در ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود تغییر و تحول اساسی‌ای ایجاد کنند که برای کند شدن روند گرمایش زمین ضروری هستند.
برخی ارزیابی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند برای اجرای تغییرات لازم، بعضی کشورهای در حال توسعه باید سالی حتی چند "تریلیون دلار" خرج کنند، بسیار بیشتر از آنچه تصور می‌شد.
- کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند که به وعده‌های مالی خود طبق پیمان پاریس عمل نکرده‌اند بخصوص آمریکا در باره اکراه نشان می‌دهند در حالیکه کشورهایی مثل چین می‌خواهند این کمک‌ها دقیقا روشن شود.
کشورهای در حال توسعه می‌گویند کشورهای ثروتمند که خود مهمترین تولیکنندگان گازهای کربنی بعد از انقلاب صنعتی بوده‌اند، اکنون با اعمال محدودیت‌های اقلیمی در عمل راهی را که خود پیموده‌اند برای کشورهای دیگر می‌بندند و آنها را وادار به پرداخت تاوان گازهای گلخانه‌ای می‌کنند که کشورهای ثروتمند در گذشته تولید کرده‌اند.
یکی دیگر از دشواری‌های گفتگوها این است که دنیا چطور سریع و وسیع بسمت توقف استفاده از سوخت‌های فسیلی برود.
دانشمندان و فعالان محیط‌زیست می‌گویند کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی مهمترین راه مقابله با گرمایش زمین است و حواله دادن مشکل به آینده و راه‌حل‌هایی که فناوری آن فعلا موجود نیست مثل جذب کربن از هوا، فقط "سرپوش گذاشتن" بر مسئله است.
انرژی‌های تجدیدپذیر و تولید محلی و کوچک انرژی بجای تولید مرکزی انرژی و انتقال به دوردست، از مهمترین تغییراتی هستند که باید در تمام دنیا با سرعت به اجرا درآیند.
گزارش جامع ششم
این بخش سوم از تازه‌ترین ارزیابی سرنوشت ساز سازمان ملل از گرمایش زمین است و حساس‌ترین آن، چون به سیاست‌ها، سرمایه مالی و فناوری‌هایی می‌پردازد که برای کاستن قابل‌ملاحظه از تولید گازهای کربنی لازم است.
قسمت اول گزارش که تابستان پارسال منتشر شد به شواهد علمی پرداخت و به این نتیجه رسید فعالیت بشر باعث تغییراتی در اقلیم شده که در صدها و هزاران سال گذشته "بی‌سابقه" بوده و برخی از این تغییرات دیگر "گریزناپذیر و برگشت ناپذیر" شده‌اند.
گزارش دوم که ماه پیش منتشر شد و زیر سایه حمله روسیه به اوکراین گم شد به این نتیجه رسید که ویرانی سیستم آب‌وهوایی بسرعت و شتاب در جریان است و فقط "شانس اندکی" برای پیشگیری از فروپاشی فاجعه‌بار اقلیمی مانده است. این گزارش هشدار داد که عوارض گرمایش زمین بدتر و شدیتر از آن است که پیش‌بینی می‌شد و اگر افزایش دما به دو درجه برسد، بسیاری از راهکارها بیهوده و استقامت اقلیمی ناممکن می‌شود.
در این گزارش گرم شدن کره زمین عامل افزایش خشک‌سالی، گرمای شدید، سیل، بالا آمدن آب دریاها و آتش‌سوزی جنگل‌ها دانسته شد.
هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل در سال ۱۹۸۸ برای ارزیابی علمی اقلیم زمین تشکیل شد. این هیات هر ۶ تا ۷ سال یک گزارش جامع منتشر می‌کند. گزارش اخیر ششمین ارزیابی جامع است.
برخی یافته‌های گزارش قبلی:
- همه‌جای دنیا تحت تاثیر گرمایش است و هیچ نقطه مسکونی نیست که از افزایش دما و آب‌و‌هوای وخیم در امان مانده باشد.
- تقریبا نیمی از جمعیت دنیا، بین ۳/۳ تا ۳/۶ میلیارد نفر در مناطقی زندگی می‌کنند که "بسیار آسیب‌پذیرند."
- حتی الان هم میلیون‌ها نفر با کمبود آب و غذا مواجهند.
- مرگ وسیع و انبوه گونه‌های جانوری و گیاهی از درختان تا آبسنگ‌های مرجانی دارد اتفاق می‌افتد.
- مناطق ساحلی و سرزمین‌های پست در صورت افزایش دما بیش از ۱/۵ درجه نسبت به دوران قبل از انقلاب صنعتی زیر اب می‌روند.
- زیست‌بوم‌های مهم توانایی جذب کربن را از دست می‌دهند و خود تبدیل به مخازن و منابع کربن می‌شوند.
###