«چالش موز» در ترکیه!؛
چرا ترکیه پناهجویان سوری را به دلیل شوخی با موز اخراج می‌کند؟

عده‌ای از پناهجویان سوری ویدئوهایی شوخی‌آمیز در شبکه اجتماعی تیک تاک منتشر کرده‌اند که در آن‌ها رو به دوربین موز می‌خورند و دوستان خود را به چالش خوردن موز دعوت می‌کنند.

هر چند این ویدئوها مثل سایر ویدئوهایی که این روزها در تیک‌تاک منتشر می‌شوند، دردسرساز به نظر نمی‌رسند اما ظاهرا برای برخی پناهجویان سوری عواقبی ماندگار به همراه داشته‌اند.

طی روزهای اخیر مقام‌های ترکیه برخی از پناهجویان سوری را به دلیل انتشار تصاویر خود حین خوردن موز به روشی "تحریک آمیز" بازداشت کرده و گفته‌اند آن‌ها را به سوریه باز خواهند گرداند. مقام‌های ترکیه این پناهجویان را به "تحریک به نفرت" متهم کرده‌اند.

به این ترتیب در حالی که موج خصومت علیه جامعه بزرگ پناهجویان سوری در ترکیه روز به روز بیشتر بالا می‌گیرد، موز به نمادی برای افزایش تفرقه تبدیل شده است.

اما داستان پشت ویدئوهای دعوت به چالش خوردن موز چیست؟

'من نمی‌توانم موز بخرم '

چالش "موز" بعد از انتشار گسترده ویدئوی بحث میان چند نفر از شهروندان ترک و مهاجران سوری بر سر وضعیت وخیم اقتصادی در ترکیه به راه افتاد. به دنبال کاهش شدید ارزش لیر و افزایش تورم در ترکیه، استاندارد زندگی در این کشور افتی چشمگیر داشته است.

در این ویدئو نظرات متناقضی میان دو طرف رد و بدل می‌شود و یک زن جوان سوری، به زبان ترکی سلیس از وجدان کاری پناهجویان دفاع می‌کند. اما شهروندان ترک که کلافه و ناراضی به نظر می‌رسند در پاسخ به او می‌گویند مهاجران سوری و افغان فرصت‌های کاری را از آن‌ها گرفته‌اند.

نظراتی از این دست در ترکیه که بزرگ‌ترین جمعیت پناهجویان جهان از جمله ۳/۶ میلیون نفر مهاجر سوری را در خود جای داده، غیر‌معمول به حساب نمی‌آیند. در حالی که عده‌ای از سیاستمداران ملی‌گرای ترک کارزار‌هایی برای اعمال محدودیت‌های مهاجرتی شدیدتر به راه انداخته‌اند، مهاجرستیزی در این کشور روندی رو به افزایش داشته است.

اما دلیل انتشار گسترده این ویدئو در فضای مجازی جمله‌ای بود که یک شهروند ترک در آن به زبان آورد: "من در بازار مهاجران سوری را می‌بینم که کیلو کیلو موز می‌خرند در حالی که خود من از عهده خریدش برنمی‌آیم. "

این جمله که بحث‌های زیادی در جامعه مهاجران سوری در ترکیه به راه انداخت، به سرعت به یک قطعه صوتی فراگیر در تیک تاک تبدیل شد و مهاجران سوری برای دست انداختن این شهروند ترک، ویدئوهایی از خود در حال موز خوردن منتشر کردند و فیلم و عکس‌هایی با فیلتر موز و همین‌طور میم‌هایی با موضوع موز به اشتراک گذاشتند.

با این که این شوخی‌ها فقط به منظور سرگرمی در فضای مجازی منتشر شد اما به مذاق همه خوش نیامد.

در این میان یکی از این تصاویر که در آن به جای پرچم ترکیه موز گذاشته شده بیش از همه باعث رنجش شهروندان این کشور شده است. در همین راستا حزب ملی‌گرای تازه تأسیس "پیروزی" از کاربران سوری تیک تاک به دلیل "توهین به مردم ترکیه و پرچم‌شان" شکایت کرده است.

سایر منتقدان در شبکه‌های اجتماعی هم معتقدند این ویدئوها "وضعیت اقتصادی وخیمی که مردم ترکیه با آن روبرو هستند را به تمسخر گرفته است."

ر بحبوحه بحران شدید اقتصادی در ترکیه، انتشار ویدئوهای خوردن موز ظاهرا مقام‌های این کشور را هم آزرده‌خاطر کرده است.

هفته گذشته رسانه‌های محلی از بازداشت ۱۱ پناهجوی سوری که ویدئوهایی از این دست منتشر کرده بودند، خبر دادند و آن‌ها را به "فتنه‌انگیزی و تحریک به نفرت" متهم کردند.

مسئولان اداره مهاجرت ترکیه هم اعلام کردند "بعد از انجام تشریفات اداری لازم، آن‌ها را از کشور اخراج خواهند کرد."

مدیر کل اداره مهاجرت ترکیه گفت تلاش‌هایی برای "کشف تمامی پست‌های تحریک‌آمیز" و "برخورد با کلیه افرادی که در این کارزار شرکت کرده‌اند"، صورت گرفته است.

مسئولین ترکیه پس از آن ماجد شمعه، روزنامه‌نگار سوری که گزارشی تلویزیونی در رابطه با چالش خوردن موز در استانبول تهیه کرده بود را دستگیر کردند.

' ما ترک‌ها را مسخره نمی‌کنیم '

اما به نظر می‌رسد برخی سیاستمداران ترک با این بازداشت‌ها موافق هستند. ایلای آکسوی از حزب ملی‌گرای "خوب" ترکیه در توییتر خود نوشت "آن‌هایی که در این ویدئو‌ها موز می‌خورند، دارند ما را مسخره و به پرچم کشورمان اهانت می‌کنند. "

در مقابل حزب دموکراتیک خلق‌ها که حامی اقلیت‌هاست این بازداشت‌ها را "نژادپرستانه" خوانده است.

از سوی دیگر برخی از مهاجران سوری مقیم ترکیه هم کوشیده‌اند در شبکه‌های اجتماعی در رابطه با هدف ویدئوهای خوردن موز شفاف‌سازی کنند. یکی از آن‌ها نوشته: "ما ترک‌ها را مسخره نمی‌کنیم، ما نژادپرستی را مسخره می‌کنیم. وخامت اوضاع اقتصادی همه ما را تحت تاثیر قرار داده است."

دیما شولار ، روزنامه‌نگار سوری ساکن استانبول به بی‌بی‌سی گفت بیشتر ویدئوها "بی‌آزار" و "صرفا شوخی" بوده‌اند.

او در عین حال به این نکته هم اشاره کرد که برخی ویدئو‌ها ممکن است "نامناسب و توهین‌آمیز "تلقی شده باشند. خانم شولار گفت در ترکیه برخی قوانین سختگیرانه وجود دارد که بر اساس آن‌ها توهین به کشور،‌ پرچم و شخص ‌ریس‌جمهور جرم محسوب می‌شود. سازندگان این ویدئو‌ها می‌توانند طبق این قوانین تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند.

او گفت بسیاری از مهاجران سوری از بازگردانده شدن به کشورشان که دهه‌هاست گرفتار جنگ داخلی است، وحشت دارند.

خانم شولار همچنین گفت: "جرایم تعاریف بسیار گسترده‌ای دارند" و ممکن است یک مهاجر سوری "برای انتشار یک پست فیس‌بوکی که برداشت خاصی از آن شده"، اخراج شود.

او اخراج مهاجران را اقدام دولت ترکیه برای ایجاد فضای" ارعاب و تهدید" توصیف می‌کند و معتقد است ویدئوهای خوردن موز توجه‌ها را از بحران پناهجویان و مشکلات اقتصادی در ترکیه منحرف کرده است. به اعتقاد خانم شولار، همه به جای توجه به این موضوعات روی "ویدئوهای تیک تاک تمرکز کرده‌اند. "

###