ایران در مذاکرات هسته‌ای به بن‌بست می‌خورد ؟
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی موضوع اصلی آغاز مذاکرات هسته‌ای است چراکه ایران از این دیرکرد، ضرر می‌کند و تاثیر منفی بر اقتصاد این کشور دارد. لذا ایران باید پیشگام و شروع‌کننده مذاکرات هسته‌ای باشد و طرح‌های جدیدی بر روی میز بگذارد. دیپلماسی هیچ وقت به بن‌بست نمی‌رسد و می‌تواند راه‌های جدیدی را باز کند، البته در شرایطی که اراده آن وجود داشته باشد.
پرسش: حضور برخی چهره‌های نزدیک به دولت احمدی نژاد و تیم مذاکره کننده دوره آن دولت چون علی باقری کنی که از مخالفان سرسخت برجام است، سوال برانگیز شده است.
تغییر و تحولات در ساختار وزارتخانه‌ها با روی کار آمدن دولت جدید، امری اجتناب‌ناپذیر است. در این میان تغییرات در برخی وزارتخانه‌های کلیدی چون وزارت خارجه بیش از بقیه زیر ذره بین است. خاصه این روزها که مذاکرات هسته‌ای در جریان است و تیم مذاکره کننده جدیدی قرار است مذاکرات تیم قبلی را ادامه دهند.
بازگشت باقری کنی به وزارتخارجه گمانه‌ها در خصوص حضور او به عنوان مسئول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را تقویت کرده است، اتفاقی که امید به نتیجه رسیدن مذاکرات را کمرنگ‌تر کرده است.
یک کارشناس مسائل سیاسی معتقد است برای مثمر ثمر واقعا شدن مذاکرات هسته‌ای جابه‌جایی افراد و سمت و سوی آن‌ها تاثیرگذار نخواهد بود چرا که در این قضیه نقش اصلی برعهده شورای عالی امنیت ملی است.
شورای عالی امنیت ملی، در مورد مذاکرات هسته‌ای تصمیم می‌گیرد
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل هسته‌ای در ارزیابی تغییر و تحولات رخ داده در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و تاثیر آن بر نتیجه مذاکرات گفت: در حال حاضر بیش از اینکه افراد بر جریان مذاکرات هسته‌ای تاثیر گذار باشند، رویکردها و تصمیمات مسئولین عالی رتبه نظام در سطح شورای عالی امنیت ملی، موثر هستند اما افراد از این جهت توانایی مذاکره، تشریح اهداف و نقد موضع طرف مقابل نقش حائز اهمیتی دارند.
نباید بر اساس آرمان‌ها شرایط بین‌المللی را ارزیابی کرد
وی افزود: در حقیقت در جریان مذاکرات رویکردها بسیار مهم هستند اینکه رویکرد براساس تعامل است یا تقابل. نکته دیگر این است که آیا به دنبال سازش با غرب هستیم یا خیر. در اینجا ارزیابی از شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای براساس واقعیت‌ها بسیار اهمیت دارد. لذا ارزیابی‌ها از شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای نباید براساس مواردی صورت بگیرد که می‌خواهیم باشد. گاها مواردی مثبت و آرمان‌هایی در اذهان وجود دارد که به دنبال تحقق آن‌ها هستند.
برخی بر این باورند که ایران از برجام خارج نشده است
بهشتی‌پور ضمن تاکید بر پرهیز از آرمان‌گرایی در مذاکرات هسته‌ای تصریح کرد: به عبارت دیگر دست‌یابی به اهداف نیازمند یک جمع‌بندی واقع بینانه از شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای است. البته در اینجا رویکردها هستند که تبیین می‌کنند باید به چه هدفی و از چه طریقی، دست پیدا کرد. حال اینکه تیم مذاکره‌کننده چگونه براساس رویکردها برنامه‌ریزی می‌کند، حائز اهمیت است. در حال حاضر مشکل این است که رویکردها در مورد بازگشت به برجام مشخص نشده است. با وجود اینکه ایران به دلیل ر فتارطرف مقابل، تعهدات خود را در برجام کاهش داده، برخی بر این باور هستند که این کشور از برجام خارج نشده است.
هنوز اهداف سیاست خارجی دولت سیزدهم مشخص نشده است
این کارشناس مسائل هسته‌ای ادامه داد: در هر صورت در مذاکرات جدید طرف مقابل از ایران می‌خواهد به تعهدات خود در برجام برگردد و در مقابل ایران هم از آن‌ها چنین درخواستی دارد. اینجا باید تصمیم‌گیری تاریخی گرفته شود و هدف اصلی تبیین شود، به عبارتی مشخص شود که ایران به دنبال شرایط تعاملی بدون تحریم با جهان است و اهداف خود را مرحله به مرحله پیش ببرد و یا اینکه رسالت خود را در تقابل با آمریکا قرار داده و گفتمان انقلاب اسلامی را به تقابل با آمریکا و استکبار جهانی قرار داده، که در نهایت هم مشخص نیست به این هدف دست پیدا خواهد کرد یا خیر. البته مشخص نشده که هدف از آمریکا ستیزی و استکبارستیزی چیست، آیا رهایی کل مستضعفان جهان برعهده ایران است و هزینه‌های آن را باید ملت ایران بپردازند؟
دولت مجری تصمیمات شورای عالی امنیت ملی است
بهشتی‌پور در ارزیابی رویکرد دولت سیزدهم نسبت به مذاکرات هسته‌ای اظهار کرد: رئیسی مجری سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی است، این موردی است که در قانون اساسی به صراحت به آن اشاره شده و در نهایت مقام معظم رهبری در این مورد تصمیم می‌گیرند. لذا دولت‌ها پیشنهاد دهنده هستند. البته از صحبت‌های رئیسی مشخص است که او در سیاست خارجی سیاست تعاملی- تقابلی را در پیش گرفته است. به این ترتیب که با برخی کشورها نظیر روسیه، چین و تعدادی از کشورهای همسایه تعامل داشته باشد و از طرفی در برابر برخی کشورها نظیر آمریکا و کشورهای اروپایی همسو با آن، سیاست تقابلی داشته باشد. البته در عمل این نکته مشاهده شد که وقتی آمریکا، ایران را تحریم کرد حتی شرکت‌های چینی و روسی همکاری خود را با ایران، متوقف کردند و اکثر کشورها با تاثیر از هژمونی آمریکا عملاً همکاری خود را با ایران متوقف کردند.
شرق به مفهوم گذشته وجود ندارد
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در حقیقت باید ابعاد سیاست تعاملی-تقابلی مشخص و شرایط مطابق با آن تنظیم شود. به عنوان مثال در اجلاس شانگهای بحث آسیامحوری از طرف ایران مطرح شد اما در مورد مختصات آن بحثی صورت نگرفت. البته ممکن است این بحث از طرف برخی قابل فهم نبوده چرا که بعد از فروپاشی شوروی و بهم خوردن نظام دو قطبی، شرق به معنای آنچه در جنگ دوم جهانی از آن یاد می‌شد، وجود ندارد. آسیامحوری که از طرف امیرعبداللهیان و رئیسی مطرح شد، ایده خوبی است اما ابتدا باید مفهموم آن معلوم شود و جایگاه کشورهایی نظیر روسیه و ترکیه که آسیایی- اروپایی محسوب می‌شوند، مورد بحث قرار بگیرد.
اگر اراده‌ای وجود داشته باشد، ایران در مذاکرات هسته‌ای به بن‌بست نمی‌خورد
بهشتی‌پور با اشاره به تاثیر مذاکرات بر شرایط ایران ابراز کرد: به نظر می‌رسد در شرایط فعلی موضوع اصلی آغاز مذاکرات هسته‌ای است چراکه ایران از این دیرکرد، ضرر می‌کند و تاثیر منفی بر اقتصاد این کشور دارد. لذا ایران باید پیشگام و شروع‌کننده مذاکرات هسته‌ای باشد و طرح‌های جدیدی بر روی میز بگذارد. دیپلماسی هیچ وقت به بن‌بست نمی‌رسد و می‌تواند راه‌های جدیدی را باز کند، البته در شرایطی که اراده آن وجود داشته باشد.
بهشتی‌پور: رئیسی سیاست خارجی تعاملی-تقابلی را در پیش گرفته است.
کارشناس مسائل هسته‌ای ایران در واکنش به اینکه می‌توان نتیجه گرفت که دولت سیزدهم در برخورد با شرق منعطف خواهد بود، یادآور شد: در حال حاضر شرق به معنا و مفهوم گذشته وجود ندارد. همچنین در مورد آسیامحوری نیز باید مشخص شود که دولت سیزدهم به دنبال تقویت با چین و هند است یا کره جنوبی و شمالی و تبیین شود که در چه زمینه‌هایی به دنبال افزایش ارتباطات با کشورهای مذکور و از چه طریقی است؟ چرا که تا وقتی تحریم‌ها پابرجاست کشورهای مذکور وارد معامله با ایران نمی‌شوند و اگر هم وارد معامله شوند به صورت محدود این کار را انجام می‌دهند مانند برزیل که بعد از روی کار آمدن بایدن، به صورت محدود وارد معامله با ایران شده است.
###