تعریف اندیشکده آمریکایی از جنگنده ساخت ایران

پرسش: اندیشکده آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی اذعان داشته ساخت جنگنده «صاعقه» نخستین گام مهم و برجسته ایران برای خودکفایی در صنعت ساخت هواپیماهای نظامی است که می‌تواند به ساخت جنگنده‌های مدرن رادارگریز منجر شود.

 

مرکز مطالعاتی «نشنال اینترست» (National Interest) آمریکا در گزارشی به تلاش‌های ایران برای ساخت هواپیماهای جنگنده پرداخته و اذعان داشت ساخت «صاعقه» ایرانی گامی بزرگ و دریچه‌ای ارزشمند برای ورود ایران به گردونه تولید هواپیماهای مدرن است. 

 

جنگنده‌ای با موتورهای مرموز

این گزارش که به قلم «سباستین رابلین» نگاشته شده است، اگرچه سعی دارد تلاش‌های ایران برای دگرگونی یک مدل منسوخ جنگنده را مورد انتقاد قرار دهد اما به ناچار به توانایی و پشتکار ایران در استفاده از یک مدل کلاسیک جهت کسب فناوری ساخت جنگنده‌های نوین اشاره می کند و آن را اقدامی بزرگ می‌داند که از عهده یک کشور به تنهایی امکان پذیر نیست.

در این گزارش آمده است: هواپیمای جدیدی که ایران ساخته است در عمل نسخه تغییر یافته یک هواپیمای قدیمی است. تهران برای ساخت جت های جنگنده اشتیاق نشان می دهد. طراحی و ساخت هواپیماهای جنگی پیشرفته چالش فنی بسیار بزرگی است که برای یک پایگاه صنعتی منفرد یا یک کشور به تنهایی سخت است. با این وجود نیروی هوایی ایران از ابتدای قرن جدید، به صورت برجسته ای پیشرفت خود را با نمایش چند جنگنده نشان داده است. یکی از مهمترین دستاوردها، جنگنده صاعقه (HESA Saeqeh) است که برخی رسانه های ایران مدعی شدند حتی بر «هورنت اف ۱۸» هم برتری دارد.

با این حال، مشخصات عملکردی و جزئیات فنی این هواپیماهای ساخت ایران مبهم و این به دلیل تلاش برای پوشاندن اطلاعات است زیرا صاعقه حاصل مهندسی معکوس اف ۵ با تغییراتی در دُم و ارتقای اویونیک مدل قدیمی است.

گزارش سپس مشخصاتی از هواپیمای اولیه اف ۵ ساخت پروژه نورثروپ آمریکا ارائه می دهد که شامل قدرت پروازی، توانایی حمل تسلیحات، قیمت، سرعت، شکل ظاهری، ویژگی های راداری و نوع کارکرد آن است. ایران بین سال های ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۶ نزدیک به سیصد جنگنده از این مدل را از آمریکا تحویل گرفت که بسیاری از آن ها در جنگ عراق مورد استفاده قرار گرفتند و حتی در برابر میگ ۲۵ عراقی‌ها هم نمایش های پرقدرتی را ارائه کردند. اما پس از جنگ نبود قطعات و تحریم های آمریکا مانعی در برابر تداوم کار این جنگنده ها بود. با این وجود پیش بینی می شود ایران هنوز بین ۳۰ تا ۵۰ فروند از آن ها را آماده به خدمت داشته باشد.

در سال ۱۹۹۷ شرکت صنعتی تولید هواپیما (هسا) اعلام کرد تولید انبوه جنگنده ای را با نام «آذرخش» آغاز کرده است که به طور مشخص نشانه هایی از اف ۵ با بال های تقویت شده، رادارهای به روز شده، پیشرانه پیشرفته و قابلیت های تسلیحاتی در آن مشهود بود. بعدها هواپیماهای دیگری هم به نمایش در آمدند اما اکنون صاعقه به نظر می رسد عملکرد بهتری را نسبت به مدل پیشین دارد به ویژه آنکه قابلیت جدید از حمل سلاح های پیشرفته در آن آشکار است و با وجود نبود اطلاعات از جزئیات، تغییرات راداری هم در آن به چشم می خورد. موتورهای هواپیمای جدید هم مرموز هستند. به تازگی روشن شد که گزارش های اولیه در مورد بکارگیری موتورهای توربو فن RD-33 روسی در آن نادرست بوده است. صاعقه اکنون در اسکادران جنگنده های تبریز فعال شده است و ماموریت های شناسایی را انجام می دهد. هنوز حتی تعداد دقیق صاعقه در نیروی هوایی ایران نامشخص است.

 

 

به سمت خودکفایی نهایی

در بخشی از این گزارش می خوانیم: تهران تصاویری را از خط تولید صاعقه منتشر کرده است. اگرچه به نظر می رسد صاعقه نمونه ای از یک اف ۵ قدیمی و غیرقابل پرواز است اما تبدیل کردن یک قطعه فلز غیرقابل پرواز به جت جنگی اقدام بسیار چشمگیری است، ضمن آنکه این هواپیما به صورت کامل مشابه نمونه اولیه آن هم نیست.

شاید صاعقه یک هواپیمای مدرن نباشد، اما به طور کلی این جنگنده مافوق صوت مانورپذیر است که کارآیی را شبیه به هواپیمای کره ای FA-۵۰ «عقاب طلایی» دارد. اگرچه اطلاعات زیادی در زمینه توانایی حمل تسلیحات از سوی صاعقه وجود ندارد اما سابقه نشان داده است تهران در زمینه استفاده از فناوری های نظامی اندکی از حقیقت را نشان می دهد و این امر در صاعقه هم قابل مشاهده است.

در انتهای گزارش آمده است: بازسازی و اصلاح اف ۵ راهی برای کسب تجربه در تولید جنگنده ایرانی بوده که به آزمایش پیکربندی، تغییر شکل دم و تبلیغ توانایی صنعتی ایران منجر شده است. تجربه به دست آمده از صاعقه ممکن است به طراحی کاملا جدیدی از یک جنگنده مخفی کار منجر شود. گفته می شد یک نمونه رادارگریز با نام «شفق» در دستور کار ایران قرار دارد که البته هنوز جز یک نمونه اولیه سال ۲۰۱۶ اطلاعاتی از آن بروز داده نشد. این امر نشان می دهد ایران علاقه مند به تولید هواپیماهای داخلی نظامی با هدف خودکفایی نهایی است.

سباستین رابلین تحصیلکرده دانشگاه جورج تاون و مربی دانشگاه سپاه صلح در چین است که پیش از این در آمریکا و فرانسه مشغول آموزش بود.

*مرکز نشنال اینترست یا «Center for the National Interest» اندیشکده ای محافظه کار در واشنگتن ایالات متحده است که به وسیله «ریچارد نیکسون» رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده در ژانویه سال ۱۹۹۴ با عنوان بخشی از «مرکز آزادی و صلح نیکسون» تاسیس شد. این مرکز در سال ۱۹۹۸ به «مرکز نیکسون» تغییر نام داد و از سال ۲۰۰۱ نشریه منافع ملی یا نشنال اینترست را به صورت دوماهنامه منتشر کرد.

این مرکز پژوهشی از سال ۲۰۱۴ در فهرست ۵۰ اندیشکده برتر ایالات متحده قرار گرفته است.

 

###