کابوس مرگ در جوانی

پرسش:پزشکان به طور معمول ورزش را ضامن سلامتی می‌دانند اما گاه اتفاقاتی رخ می‌دهد که همگان را به شگفتی وا می‌دارد. مرگ ورزشکاران در سنین جوانی، اتفاقی است که در سال‌های اخیر به صورت متعدد رخ داده است.

قانون نوشت: روز گذشته نیز ولیچکو چولاکوف وزنه‌بردار بلغاری و رقیب حسین رضازاده در سن 35 سالگی به دلیل عارضه قلبی درگذشت. چولاکوف در سال 2003 پس از رضازاده دوم شد و سال بعد نیز در المپیک آتن، روی سکوی سوم ایستاد. او به خاطر تست مثبت دوپینگ در سال 2008 با محرومیت مواجه شده بود.

مرگ‌های شوک بر انگیز

از 460 سال پیش از میلاد یعنی 2500 سال پیش، تاکنون ورزش جهان در مقاطع مختلف شاهد مرگ و میر ناگهانی ورزشکاران در حین ورزش بوده است که البته آمار آن‌ها زیاد نیست. تحقیقات پزشکی ثابت کرده که علت اکثر مرگ‎های ناگهانی ورزشکاران ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی است که از بدو تولد در قلب و عروق آن‌ها وجود داشته و در سال‌های نوجوانی کم کم دچار علایم بالینی می‌شوند. اولین مرگ ناگهانی ثبت شده در طول تاریخ مربوط به 2500 سال پیش (سال 460 قبل از میلاد) می‌شود که در آن دونده ماراتن یونانی پس از اینکه مسافت 42 کیلومتر و 195متری از دشت ماراتن تا آتن را دوید، دچار مرگ آنی شد. مرگ‌های اینچنینی ورزشکاران تاکنون مثال‌های متعددی چه در خارج از کشور ، چه در داخل کشور داشته است.

محمدعلی فلاحتی‌نژاد، وزنه بردار ایرانی در 23 مرداد 96 در سن 41 سالگی و به طور ناگهانی دار فانی را وداع گفت. فلاحتی نژاد پیش از این در دسته 77 کیلوگرم تیم وزنه‌برداری بزرگسالان کشورمان درهفتاد و سومین دوره از رقابت‌های قهرمانی جهان که در ونکور کانادا برگزار شده بود، شرکت کرد و در چهارمین روز از این رقابت‌ها، توانست با بلند کردن وزنه 155 کیلوگرمی در حرکت یک‌ضرب و مهار وزنه 202.5 کیلوگرم در حرکت دو ضرب و مجموع 357.5 کیلوگرم، صاحب دو گردن آویز طلا شود و برسکوی اول جهان قرار بگیرد. همین چندسال پیش بود که مرگ ناگهانی هادی نوروزی و مهرداد اولادی همه را بهت زده کرد. هادی نوروزی که آن روزها بازوبند کاپیتانی پرسپولیس را بر بازو می بست، در بامداد روز پنج‌شنبه ۹ مهر ۱۳۹۴ ساعت چهار صبح بر اثر ایست قلبی ومرگ ناگهانی درگذشت. انتقال او به بیمارستان آتیه تهران نیز نتیجه‌ای در پی نداشت. چندی بعددرحالی که همه از مرگ ناگهانی کاپیتان فقید پرسپولیسی‌ها بهت زده بودند، ناگهان خبر ایست قلبی و فوت مهرداد اولادی منتشر شد. مهرداد اولادی در روز ۳۱ فروردین ۱۳۹۵ ساعت ۱۴:۵۶ به علت ایست قلبی در بیمارستان شهدای تجریش تهران در سن ۳۰ سالگی درگذشت، تلاش پزشکان برای احیای قلبی و ریوی او ناموفق بود تا به فاصله چندماه،‌ سرخ‌پوشان دو باره داغدار شوند.

چرا مُرد؟

مرگ های ورزشکاران در سنین جوانی و در حالی که آن‌ها هنوز می توانند چهار یا پنج سال در سطح اول رشته ورزشی خودشان ظاهر شوند، جای تاسف دارد و سوالات زیادی را در بین ورزشکاران و هواداران به وجود آورده است. چرا باید یک ورزشکار در سنین جوانی دچار مرگ ناگهانی شود؟ باور عوام این است که مرگ باید کمتر به سراغ ورزشکاران جوان بیاید. آن‌ها اغلب با تغذیه‌ای درست، بدنی سالم نیز دارند. دریغ از اینکه در ورزش حرفه‌ای شاید شرایطی عکس نیز صدق کند. در فضای ورزشی نتیجه‌گرا، کمتر ورزشکاری به فکر پیشگیری و آزمایش مکرر برای اثبات تندرستی خود است. بسیاری از ورزشکاران فشار بیش از حد توان خود را برای کسب نتیجه ای بهتر تحمل می کنند، بار روانی و استرس‌ها را به جان می‌خرند و حتی بی‌توجه به زنگ خطرهای مقطعی بدن خود هستند تا جایی که بسیار زود به خط پایان زندگی می‌رسند. هر چند وقت یک‌بار نیز این اتفاقات رخ می‌دهند. بسیاری نیز سوگوار و جویای علت می‌شوند. اما خاک سرد است و همه چیز خیلی زود فراموش می‌شود و در این میان بازماندگانی می‌مانند با خاطره عزیزی که شاید اگر بیشتر به خود توجه می‌کرد امروز در کنارشان بود.

علت مرگ ناگهانی ورزشکاران جوان

آن‌‌گونه که در مقاله‌ای از مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری آمریکا آمده، مهم‌ترین عامل ایجاد کننده ایست قلبی در ورزشکاران زیر ۳۵ سال، نوعی بیماری قلبی پنهان است که خود ورزشکاران از آن خبر ندارند. دکتر اریک لاروس که یک متخصص قلب در انستیتوی قلب و ریه‌کاناداست، در این‌باره می‌گوید: «بیشتر این ورزشکاران جوان، به دلایلی مشخص جان خود را از دست می‌دهند. می‌توان جلوی بسیاری از این مرگ‌ها را گرفت. چنین اتفاقاتی، معمولا علایمی دارند که زنگ خطری برای جلوگیری از سکته هستند». دکتر آتوسامصطفوی متخصص قلب و عروق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد ایست قلبی در ورزشکاران جوان، می‌گوید: «بیشتر سکته‌های قلبی که در ورزشکاران رخ می دهد، منشا مادرزادی دارد. به این معنی که ممکن است ماهیچه قلب کلفت باشد و در نهایت سبب بروز سکته قلبی در جوانان شود». براساس پژوهشی که در مجله پزشکی «نیو انگلند» در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، حدود ۱۱ میلیون نفر درماراتن‌های مختلف شرکت کرده‌اند. از این جمعیت، ۵۹ نفر دچار ایست قلبی شدند. به‌این معنی که از هر ۱۰۰ هزار ورزشکار، فقط 54% نفر آن‌ها دچار این عارضه شدند. بیشتر آن‌ها نیز مرد بودند و نوعی عارضه‌ قلبی- عروقی پنهان داشتند. دکتر لاروس در این باره گفته است:«این آمار، نسبت به آمار ایست قلبی در مردم عادی کمتر است».

نیاز به تعامل بیشتر

مرگ همواره تلخ است اما مرگ در جوانی، کابوسی است که گاه دامن ورزشکاران را می‌گیرد. حضور مراکز پزشکی پیشرفته نظیر ایفمارک که توسط زهره هراتیان در ایران تاسیس شده، می‌تواند با انجام به موقع تست‌های پزشکی، ورزشکاران را از آسیب‌های احتمالی خبردار کند. هرچند که ورزشکاران نیز باید تعامل بیشتری با چنین موسساتی داشته باشند و به دستورات پزشکان توجه کنند.

 

 

###