اختلاف نظر امام و آیت الله حکیم

پرسش: بنابر سنت رایج حوزه های علمیه در پاسخ به مراجع که برای خوش آمد گویی با آقای خمینی ملاقات کرده بودند ایشان به دیدار آنها رفت و کوشید تا درباره برخی از مسائل با آنها صحبت کند.

دیدار مراجع بزرگ، مانند دیدارهای دیپلماتیک حالت خاص خودش را دارد و طرفین سعی می‌کنند خیلی دوستانه با حفظ احترام متقابل رفتار کنند.

یادم هست آقای خویی با لحن دوستانه، مرتب صحبت های دیپلماتیک و عمومی را مطرح می‌کردند و در واقع با پیش آمدن برخی مباحث، فرصتی برای طرح مسائل سیاسی ایجاد نشد. این را باید هنر آقای خوبی دانست که جلسه را بدون مطرح شدن صحبت‌هایی که خودش به صلاح نمی دانست، با حالت دوستانه پایان داد.

آقای(امام) خمینی(س) هم شخصیت تیزبین و باهوشی بود و می دانست به عنوان یک مرجع نباید عرف و آداب سنتی حوزه را نادیده بگیرد، به ویژه که بعد از گذشت مدتی از دوره تبعید وارد نجف شده بود. اما دیدار با آقای حکیم و طور دیگری بود.

از آنجا که آقای حکیم عرب‌زبان بود و به زبان فارسی خیلی تسلط نداشت و البته آن روحیه دیپلماتیک و مهارت سیاسی آقای خوبی را هم نداشت، هدایت مباحث بیشتر با آقای(امام) خمینی(س) بود. ایشان در میان صحبت ها به آقای حکیم گفتند: شما برای اینکه با مسائل مسلمین بیشتر آشنا شوید و اوضاع ایران را هم بهتر درک کنید، خوب است به ایران سفری داشته باشید. وقتی اوضاع آنجا را دیدید متوجه خواهید شد که اوضاع ایران طوری است که ما نمی‌توانیم بی‌تفاوت باشیم. ایشان از مفاسد گسترده مختلف در ایران گفتند و مثال هایی برای انحرافات عمیق مذهبی و فرهنگی حکومت و جامعه ایران مطرح کردند و در نهایت نتیجه گرفتند که ما به عنوان مراجع موظف هستیم در مقابل این فسادها و انحراف ها کاری انجام دهیم.

آیت الله حکیم هم توضیحاتی دادند و این طور نتیجه گرفتند که وقتی مردم بی تفاوتند و همکاری نمی کنند، ما تکلیفی داریم. آقای خمینی جواب دادند: ما باید به امام حسین علیه السلام تاسی کنیم. آیت الله حکیم گفتند: چرا شما از امام حسن علیه السلام حرف نمی زنید؟ امام حسن علیه السلام هم بود! آقای خمینی بلافاصله پاسخ دادند: اگر امام حسن علیه السلام به اندازه شما طرفدار داشت، قطعاً همانند امام حسین علیه السلام عمل می کرد. وقتی بحث به اینجا رسید آقای حکیم دیگر جواب ندادند و با سکوت خودشان در واقع مذاکره را ختم کردند. با توجه به صحبت‌هایی که در این دیدار شد به خوبی می‌توان به روحیه شخصیت و طرز فکر آقای(امام) خمینی(س) در آن سالها پیش می‌برد که وقتی فرصتی می‌یافت بی درنگ و شجاعانه از آن استفاده می کرد. ایشان واقعاً هوش سیاسی داشت و می توانست از فرصت‌های کوچک، دستاوردهای بزرگ داشته باشد. برای من خیلی تعجب‌آور بود وقتی می دیدم آقای(امام) خمینی (س) به لحاظ سیاسی این اندازه درایت و قدرت مانور دارد. متن کامل گزارشی که در آن زمان از دیدارهای آقای (امام) خمینی (س) تهیه کردم در نشریات دانشجویی اروپا و آمریکا منتشر شد.

 

منبع: شصت سال ایستادگی و خدمت، خاطرات مهندس محمدتوسلی، جلد اول، انتشارات کویر

 

###