پایان ناگهانی 'عاشقانه'‌ای نه چندان قوی که سانسور شد

پرسش:عاشقانه، سریال پرمخاطب ایرانی که در شبکه نمایش خانگی توزیع شد به پایان رسید. قسمت هفدهم این مجموعه، واکنش‌های زیادی برانگیخت؛ بسیاری معتقدند سفره حکایاتی که با صحنه‌های اسلوموشن و کشدار پهن شده بود، در قسمت آخر این سریال خیلی ناگهانی و شتابزده جمع‌ شد.

مهناز افشار بازیگر نقش گیسو در عاشقانه به بی‌بی‌سی گفته است که خودش هم به عنوان یکی از عوامل این سریال معتقد است که پایان‌بندی کار مناسب نبوده است. افشار با اشاره به اینکه پایان‎بندی بسیاری از سریال‌ها و فیلم‎های ایرانی دچار ضعف تعلیق است گفت عوامل متعددی در چگونگی تمام شدن یک فیلم یا سریال دخیل هستند. بازیگر نقش گیسو گفت در مورد عاشقانه هم محدودیت‌هایی مانند زمان، سانسور و مسایل مالی باعث شد که عاشقانه اینگونه تمام شود.

گیسو دختر تنها و ناشناسی بود که اوایل سریال گفته شد دختر حاج یونس بوده از ازدواجی که همه از آن بی‌خبر بودند. کمی بعد در میان بهت و ناباوری مخاطبان، معلوم شد گیسو دختر حاج یونس نیست و همسر صیغه‌ای اوست. خیلی از این اتفاق نگذشته بود که در قسمت پایانی مجموعه، گره این نقطه عطف هم باز شد و در پایانی‌ترین سکانس این سریال، معلوم شد گیسو برای افشای فساد حاج یونس و پسرش از جانب یک کانون ناشناس قدرت، ماموریت داشته است.

مهناز افشار معتقد است تغییر تصویر گیسو از چیزی که در ذهن مخاطب ساخته شده به کسی که ماموریت دارد فساد را در فعالیت‌های حاج یونس و پسرش کشف و برملا کند، در یک قسمت آن‌هم بعد از شانزده قسمت، نتیجه مطلوب ندارد.

این مجموعه در حالی به یکی از سریال‌های پرمخاطب غیرتلویزیونی ایران تبدیل شد که تا همین چند سال پیش تلویزیون دولتی ایران تنها مجرای تهیه سرگرمی‌های نمایشی برای مخاطبان بود. این انحصار طبیعتا قانون و قاعده خودش را داشت. ممیزی‌ها آنقدر فراگیر بوده که حتی در شبکه‌ نمایش خانگی هم، حکایتها یا تصاویر خارج از چارچوب رفتاری تلویزیون دولتی ایران، شگفتی ایجاد می کند.

'لاستیک ' یا روسری

سریال عاشقانه در قسمت‌های اول آماج حملات صدا و سیمای جمهوری اسلامی و هم فکرانش بود که چرا هیچ نظارتی بر آن صورت نمی گیرد، اما این مجموعه ناگهان در زمینه حجاب بازیگرانش به دام سانسور افتاد.

حجاب زنان بازیگر عاشقانه در چند قسمت از این سریال طوری با یک نرم‌افزار ابتدایی سفت و سخت‌تر شد که هر بیننده‌ای را شگفت زده کرد.

بعد از این اقدام مهناز افشار در کانال تلگرامش، آن بخشی را که با نرم‌افزار به موهای بازیگران زن اضافه شده بود تا آن را بپوشاند به "لاستیک دنا" تشبیه کرد که انگار دور صورت زنان بازیگر گذاشته باشند.

خانم افشار می‌گوید به عنوان یک شهروند و مخاطب از صدا و سیما فاصله گرفته است چون شفافبت لازم را در این رسانه نمی‌بیند. او با ابراز تاسف از عملکرد صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت در چنین شرایطی که بسیاری از مردم با صدا و سیما قهرند و از آن فاصله گرفته‌اند باید از شبکه نمایش خانگی که حرفی برای گفتن دارد حمایت کرد. مهناز افشار معتقد است سریال‌های تلویزیونی عمدتا نخ‌نما و تکراری و دور از واقعیت هستند به گونه‌ای که مخاطب دیگر مسایل مطرح شده در آنها را مساله خودش نمی‌بیند.

منوچهر هادی، کارگردان سریال عاشقانه هم درباره این ماجرا گفت که حجاب بازیگران زن "عاشقانه" مثل سریال "شهرزاد" و فیلم "رگ خواب" است و این مشکل وزارت ارشاد است که موی یک بازیگر در یک فیلم یا سریال دیده می‌شود اما برای بعضی فیلمها یا سریال‌ها موانعی ایجاد می‌شود.

'دوئل عاشقانه با وزارت ارشاد'

آقای هادی، کارگردان عاشقانه، همچنین قبل از توزیع قسمت دهم سریال در اینستاگرام خود از آنچه "سانسورهای تحمیلی" خواند شکایت کرد و نوشت: "ممیزی ها دیگر تاب و توانم را گرفته و قدرت جنگیدن را ندارم. باشد که در این دوئل دونفره که یکی من به تنهایی و دیگری دوستان در وزارت ارشاد هستند حداقل یکی مان دلخوش از پیروزی در کارمان باشیم. طرف مقابل و مردم مهم نیستند فقط نکند به ما که سانسور وظیفه و کارمان هست بالا دستی خرده بگیرد. مهم نیست که کار دیر و ناقص به دست مخاطب برسد چون ما مهمیم که باید شما و جامعه را از انحراف و گناه دور کنیم. اگر نگران آلوده نشدن جوانان و مردم به گناه هستید سانسور نوش جانتان ولی اگر نگران میزتان هستید وای به حالتان".

 

حق نشر عکسINSTAGRAM/MANOUCHEHRHADII

 

یکی از مواردی که منتقدان این سریال به آن اشاره می‌کنند چهره‌ای است که این سریال از حاج یونس ساخته. این افراد معتقدند کنار هم نشاندن فعالیتهای غیرقانونی حاج یونس در باند قدرت، رفتار خارج از عرف او با زنان، ارتباطش با گیسو (مهناز افشار) و عدم صداقتش در خانواده و محیط کار و استفاده از عناصری که به سادگی آدرس شخصیت‌های مذهبی و ظاهرا موجهی را می‌دهد که در جامعه ما وجود دارند، چهره دین و مذهب و افراد معتقد را خدشه‌دار می‌کند.

خانم افشار در پاسخ به این انتقاد می‌گوید اولا ساختن و پرداختن شخصیت حاج یونس در این سریال به مفهوم تعمیم دادن آن نیست. ثانیا طبیعی است که از افرادی که داعیه مذهبی بودن دارند انتظار بیشتری وجود داشته باشد، همین است که چنین ضعف‌ها و اشکالاتی در این شخصیت‌ها بیشتر به چشم می‌آید.

عوامل جذب مخاطب در عاشقانه

جمع کردن بازیگران سرشناس درکنار هم، حضور فرزاد فرزین، خواننده پرطرفدار، قصه پر از عشق و نفرت، طراحی صحنه و طراحی لباس و گریمی که در زبان محاوره این روزهای ایران برخی به آن "لاکچری" می‌گویند، همه از عواملی هستند که موجب شده‌ این سریال مخاطبان بیشتری پیدا کند.

این موارد البته انتقاد گروهی را نیز برمی‌ا‌نگیزد و سازندگان این سریال را به نزدیک شدن به مرز سریالهای ترکی که مردم ایران از طریق ماهواره تماشا می کنند، متهم می کند. منتقدان می گویند این سریال با ساختاری که دارد "ضدارزشها" را "ارزش" جلوه می‌دهد.

مهناز افشار: خودسانسوری کردیم

مهناز افشار بازیگر نقش گیسو درباره انتقاد گروهی از لوکس بودن سریال به بی‌بی‌سی فارسی گفت: طبیعتا قصه، قصه روز و در ارتباط با طبقه‌ای است که این لوکس بودن را لازم دارد. دغدغه‌های این طبقه هم قرار بود مطرح بشود، اما من هم با این که گریم زیاد بوده موافقم. به همین دلیل ما در قسمت‌های پایانی سریال، هم برای بهتر شدن و هم برای فرار از سانسورها خودسانسوری کردیم.

خانم افشار ایفای نقش در این مجموعه را تجربه‌ای جذاب می‌داند؛ هم از جهت طولانی بودن آن، هم چگونگی پخش و توزیع آن. بازیگر نقش گیسو می‌گوید این‌که می‌دیدم مخاطب، هر هفته منتظر پخش قسمت بعدی بود، بسیار هیجان‌انگیز بود.

 اما درهرحال یکی از دلایل جذب مخاطب این سریال که نتوانست با شهرزاد رقابت کند، بکارگیری ستاره ها در این سریال پرخرج بود و گرنه یکی از ضعف های عمده «عاشقانه» ضعف کارگردانی و فیلمنامه بود.

###