*حبیب الله معظمی

پرسش: حبیب الله معظمی پژوهشگر ارتباطات نوشت:چرا چنین است ؟ چرا مردم به توصیه ها و سخنان مسئولان چندان توجهی نمی کنند. شاید تقدیر سخت اینست که وقتی که نشنوی زمانی می رسد که ترا نیز نشنوند.

سررسید اطلاعات

*حبیب الله معظمی

نوک کوه یخ کرونا در ایران بیرون زده و مسئولان بهداشت و درمان کشورو پزشکان مربوطه در دوسه روزاخیر ظهور یکباره و انفجاری در رسانه ها و مشخصاً صداوسیما داشته و اقدام به بیان نکات آموزشی و توصیه های ایمنی و رفتاری برای چنین مواقعی می کنند مثلا جای نگرانی نیست و لزومی نیست که برای کوچکترین علائم آنفلوآنزا به بیمارستان ها هجوم آورد که روند معمول کار این محل ها مختل شود و یا به داروخانه ها برای تهیه ماسک هجوم آورد چون ماسک برای افراد مبتلابه و کادر پزشکی است.

باوجود سخن و توصیه درست آنها و فارغ از مسائل سیاسی و بروز شکلی بی اعتمادی میان مردم و مسئولان، این دعوت چندان اجابت نمی شود و مردم کماکان به داروخانه ها و بیمارستان ها هجوم می برند. کماکان ابراز نگرانی می کنند.

چرا چنین است ؟ چرا مردم به توصیه ها و سخنان مسئولان چندان توجهی نمی کنند. شاید تقدیر سخت اینست که وقتی که نشنوی زمانی می رسد که ترا نیز نشنوند.

کار اصلی نهاد رسانه رساندن صدای مردم است و البته بالعکس آن هم می تواند باشد. این ارتباط میان این دو از طریق رسانه صورت می گیرد و هیچ نهاد اجتماعی چنین کارکرد و تعریف نقش ندارد.

متاسفانه در کشورما مدتهاست این ارتباط مختل شده و از آن بدتر این اختلال تقویت هم می شود. یک وجه و نمونه این اختلال ارتباطی در کشور ما در عملکرد صداوسیما متجلی است که زعمای آن درکشان از این رسانه ، یک ارتباط یکسویه است؛ می گویم تا عمل کنی.

سو و وجه دیگراین اختلال ارتباطی در کشورما، رسانه هایی اند که می خواهند صدای مردم باشند تا به گوش مسئولان برسد و قائل به ارتباط دو سویه اند اما با محدودیت هایی که بر آنها اعمال می شود، عملا از آنها کارکرد زدایی شده و یا ضعف و نقص کارکرد آنهاست.

حساب صداوسیما که روشن است که تا چه اندازه از میان عموم مردم بیننده دارد و مهم تر اینکه بخش های خبری و یا کارکرد آگاهی بخش آن تا چه اندازه برای مردم مرجعیت دارد.

رسانه هایی هم که به دلیل آن محدودیت ها نمی توانند در مورد وقایع اطلاع رسانی به موقع، کامل و روشن بکنند وضعیتی مشابه صداوسیما پیدا می کنند در نتیجه مخاطب امروز ما همراه با بی اعتمادی که به رسانه های اصلی و شناسنامه دار مرجعیت اطلاعاتی و اطلاع جویی خود را مدتهاست تغییر داده اند.   

مجموع این شرایط باعث شده که صدای دعوت مسئولان به گوش مردم نمی رسد چون اعتماد خدشه دار شده و مرجعیت تغییر کرده است.

مساله کرونا در کشور، باردیگر و البته این بار بارزتر مسالۀ نقش برجسته رسانه ها در تنظیم و اطمینان دهی به افکار عمومی بخصوص به هنگام بحران ها، گوشزد کرده است.

به این ترتیب بحران کرونا در ایران البته به صورت آشکارتر، وجود بحرانی دیگر را در کشور نمایان ساخته و آن بحران بی کارکرد کردن رسانه هاست.

رسانه مسئول اطلاع رسانی به مردم و اعضای جامعه است. اطلاع رسان امری همچون جریان جاری رود است که تعطیل پذیر،مانع پذیر، تعویق بردار،بخشنامه پذیر و مصلحت بین نیست.

این مسئولیت و کارکرد در کشورها طی سالیانی از رسانه های اصلی شناسانه دار گرفته شده و از ایفای این نقش آنهامستمر جلوگیری شده است.

حال که کرونا آمده و در اوضاع شبه بحرانی، مسئولان به رسانه ها نیاز دارد تا سخن و توصیه هایشان را به مردم برسانند. این مردمانند که به دلیل بی کارکردکردن رسانه ها، مرجعیت این  رسانه ها را برای خود عوض کرده اند و راه کسب اطلاعات و تامین نیاز اطلاع جویی خود را به طریقی دیگر سپرده اند.

به این خاطر است که مسئولان توصیه به آرامش و عدم هجوم به داروخانه ها و بیمارستان ها می کنند ، بازهم مردم بی توجه کار خود می کنند.

آنها مدتهاست امثال صداوسیما را به عنوان رسانه ای که به آن مراجعه کنند تا تامین اطلاعات خود را با آن انجام دهند، نمی شناسند بلکه نیاز اطلاعاتی خود را از شبکه های اجتماعی کسب می کنند و در این شبکه هاست که اخبار راست ودروغ باهم به وفور یافت می شود .

بحران رسانه ای ما به مانند خود رسانه با افکار عمومی گروه خورده ودر بزنگاه کرونا خود را به خوبی نشان داده است، درست در ایامی که نیاز است که رسانه ها دعوت کننده و آموزش دهنده باشند، مردم و مخاطب گوش ها را به جای دیگر سپرده اند. بحران کرونا قطعا گذراست و حداکثر تا یک ماه دیگر که درجه دما روبه افزایش می گذارد، اما بحران رسانه ای ما پابرجاست که بایستی برای آن فکری کرد.

تنها راه حل این بحران دیرپا، به رسمیت شناختن استقلال ها و احترام به حقوق آنها در انجام مسئولیت اجتماعی اشان است که در این میان هرموقع که رویدادی رخ داد اطلاعات آن منتشر شود و تابع مصلحت و مقاصد و سلایق شخصی و سازمانی ضداعتماد عمومی نباشد و برای آن سررسید نگذارند که اکنون وقت نشر این اطلاعات نیست و حواله به زمان دیگری ندهند.

 

####