اولین دیدار یک نخست وزیر هند از اسرائیل؛ مودی به دنبال چیست؟

پرسش:نارندرا مودی، نخست وزیر هند، قرار است روز سه‌شنبه ۴ ژوئیه (۱۳ تیر) به اسرائیل سفر کند. این اولین دیدار یک نخست وزیر هند از اسرائیل است.

 

البته در گذشته برخی از مقامات هندی به اسرائیل سفر کرده بودند از جمله پرناب موکرجی، رئیس جمهور هند، که در اواخر سال ۲۰۱۵ میلادی به منطقه رفت. اما با توجه به سیاست هند در قبال فلسطینی‌ها و حمایت هند از "تلاش‌های فلسطینیان" و در نظر گرفتن جمعیت حدود دویست میلیونی مسلمانان هند، مقامات این کشور همواره تلاش کرده‌اند تا در این دیدارها هم از اسرائیل و هم از سرزمین‌های فلسطینی دیدار کنند.

هند اولین کشور غیر عرب بود که فلسطین را در سال ۱۹۸۸ به رسمیت شناخت. هند و اسرائیل در اواخر سال ۱۹۹۲ روابط رسمی دیپلماتیک خود را آغاز کردند؛ ولی همکاری‌های دو کشور از زمان روی کار آمدن دولت به رهبری حزب بهاراتیا جاناتا (بی‌جی‌پی) در سال ۲۰۱۴، بسیار نزدیکتر شده است.

از آنجا که نخست وزیر در ساختار سیاسی هند عالی رتبه‌ترین مقام اجرایی کشور است، سفر آقای مودی به منطقه بر وزن این دیدار می‌افزاید.

مقامات هندی تلاش کرده‌اند هرگونه تغییر در سیاست خارجی خود در قبال فلسطینیان را در چارچوب تلاش هند برای ایجاد رابطه بهتر با دولت‌های مختلف تعبیر کنند.

در همین رابطه رسانه‌های هندی به نقل از بالا باسکار، از مقامات ارشد وزارت خارجه هند، نقل کرده‌اند که روابط دهلی "با هر کشوری مستقل است و جدای از رابطه آن با دیگر کشورها است."

 

 

اما شاید نکته مهم این سفر و آنچه که در سخنان باسکار نیز تلویحا گفته شده این باشد که این دیدار فقط در چارچوب رابطه هند با اسراییل و نه فلسطینیان است و مودی در طول دیدار خود از منطقه قرار نیست با مقامات ارشد فلسطینی در رام‌الله دیدار کند؛ نکته‌ای که می‌توان آن را تغییری در سیاست رسمی و دیدار از هر دو منطقه از سوی مقامات هندی نامید. اگرچه نباید فراموش کرد که مودی کمی بیش از یک ماه پیش میزبان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی بود.

با این احتساب به نظر می‌رسد که دولت آقای مودی در تلاش است تا روابط تجاری، تکنولوژیک و مهمتر از همه نظامی خود را با اسرائیل گسترش دهد؛ اگرچه از نظر سیاسی هنوز به حمایت خود از فلسطینیان ادامه می‌دهد.

هند دومین کشور پرجمعیت جهان بعد از همسایه شرقی خود چین است اما انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۰ جمعیت این کشور از چین بیشتر شود و به پرجمعیت‌ترین کشور دنیا تبدیل شود.

از سوی دیگر تحولات منطقه‌ای، هند را در محور تحولات سیاسی، اقتصادی و نظامی قرار داده است و این مسائل می‌تواند یکی از محورهای اصلی تلاش هند برای رابطه گسترده‌تر با اسرائیل و بهره‌وری از پیشرفت‌های صنایع کشاورزی و نظامی آن باشد به ویژه در چارچوب رقابت‌های هند با چین و تلاش مقامات دهلی نو برای حضوری مستمر و فعال در اقیانوس هند.

البته در حاشیه این گسترش روابط، رابطه دهلی نو با تل آویو می‌تواند بر رابطه ایران با هند نیز تاثیراتی بگذارد.

 

حق نشر عکسAFP

در همان ابتدای گشایش سفارت اسراییل در دهلی نو در سال ۱۹۹۲، ایران به آن واکنش نشان داد. در سال ۲۰۱۲ نیز حمله به یکی از کارکنان سفارت اسراییل در دهلی نو و حمله به یک هدف اسرائیلی در گرجستان به ایران نسبت داده شد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در آن زمان ایران را به دست داشتن در بمب‌گذاری علیه دیپلمات‌های اسرائیلی در هند و گرجستان متهم کرد. اگرچه سفیر وقت ایران در هند، هر گونه دخالت کشورش در انفجار یک خودروی دیپلمات اسرائیلی را در دهلی تکذیب کرد.

هند رابطه تجاری قابل توجهی با ایران دارد از جمله سرمایه‌گذاری در بندر چابهار و گسترش کریدور موسوم به "شمال-جنوب" و میدان نفتی "فرزاد بی". از نظر سیاسی نیز در بسیاری از موارد از تهران حمایت کرده است اما گسترش روز افزون روابط هند با آمریکا از یک سو و رابطه نزدیکتر هند با اسراییل، به ویژه در زمینه‌های نظامی و اطلاعاتی می‌تواند بر رابطه ایران و هند نیز تاثیر گذار باشد.

ایران با آمریکا و اسرائیل خصومت دارد. هر دوی این کشورها، ایران را متهم به دست داشتن در برخی از منازعات منطقه‌ای کرده و مقامات دو کشور ایران را یک کشور حامی تروریسم می‌خوانند.

اگرچه با توجه به نفوذ ایران در منطقه، رابطه تهران با مسلمانان هند به ویژه شیعیان آن کشور، رابطه تهران با پاکستان و از سوی دیگر هم‌خوانی سیاست‌های هند و ایران در قبال افغانستان، دست‌کم در کوتاه یا میان مدت به نظر نمی‌رسد که تاثیر رابطه دهلی نو با تل آویو نتیجه‌ای ضرورتا منفی بر رابطه هند و ایران داشته باشد.

 

###