چرا جانبازان قم به خودسوزی رو آورده اند؟
در مورد علت چهار خودکشی اخیر جانبازان قمی هنوز خبر زیادی در رسانه‌ها منتشر نشده اما موردهای سابق از این خودکشی‌ها در قم جزئیات بیشتری دارد که از طریق آنها می‌توان تصویری از شرایطی که جانبازات و خانواده‌های آنها در آن به‌سر می‌برند به‌دست آورد.
پرسش: هفته گذشته از چهارمین مورد از خودسوزی جانبازان جنگ تحمیلی یا فرزندان آنها در کمتر از سه ماه، خبری منتشر شد.
بنا بر گزارش‌ها این فرد که به نام وی اشاره‌ای نشده جانبار ۴۵ درصد بوده و در منزل خود در قم دست به خودسوزی زده و به‌دلیل سوختگی زیاد جان باخته است.
پیش از آن، چهارم شهریور سال جاری، مقامات بنیاد شهید تأیید کردند که یک «فرزند شهید» که ۴۷ سال سن داشت، پس از آنکه درخواستش برای بستری شدن در بیمارستان رد شد در ساختمان بنیاد شهید استان قم با ریختن بنزین به روی خود خودسوزی کرد و درگذشت.
وب‌سایت قم‌نیوز با اشاره به این مورد و دو مورد خودسوزی قبلی، نوشته بود: «سه فاجعه خودسوزی در فاصله زمانی حدود چهل روز توسط ایثارگران تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم که ناشی از استیصال و ناامیدی مطلق آنها از حل مشکلاتشان بوده‌است بیانگر عملکرد نامطلوب بنیاد شهید قم در ارائه خدمات حمایتی در حوزه درمانی، مشاوره روانی و حقوقی به ایثارگران تحت پوشش خود» است.
یکی از خودسوزی‌های قبلی دوم شهریورماه در مقابل در ورودی اتاق مدیرکل «بنیاد شهید و امور ایثارگران» قم اتفاق افتاد و خودسوزی دیگر در تهران رخ داد.
حدسیات مسئولان: شاید دارو به موقع به جانبازان نرسیده
تنها موردی که در این باره در برخی رسانه‌ها آمده این است که مشاور امور ایثارگران استانداری قم خبر داده که بهرام سرمست، استاندار قم، در نامه‌ای به جواد هاشمی، مدیرکل بنیاد شهید قم، از او بابت این خودسوزی‌ها توضیح خواسته است.
محمدرضا گروسی، مشاور امور ایثارگران استانداری قم، در گفت‌وگو با رسانه‌ها دربارهٔ پاسخ این نامه نیز به این جمله بسنده کرده‌است که مدیرکل بنیاد شهید قم در پاسخش «تحلیل‌هایی» کرده‌است «و دلایلی هم بابت خودسوزی نفرات قبلی ارائه کرده است». مشاور امور ایثارگران در مورد محتوای این «تحلیل‌ها» پاسخ دیگری به رسانه‌ها نداده است.
گروسی البته این نکته را اضافه کرده است که «به هر حال اگر نیاز روز جامعه ایثارگر و جانباز کشور، تأمین داروهایشان است و اگر بپذیریم یکی از دلایل این اتفاق این است که شاید دارو به موقع به جانبازان نرسد؛ این یکی از موارد است که باید پیگیری شود؛ بعضی هم اشاره می‌کنند که داروخانه‌ها، چون طلب‌هایشان را نگرفتند و داروهایشان به موقع استفاده نمی‌شود و دوز آنها باید به موقع رعایت شود و نمی‌شود؛ این اتفاق می‌افتد.»
او تأکید می‌کند که «البته این اطلاعات فعلاً در حد کلیات است و در نهایت معاون بهداشت و درمان بنیاد شهید کشور که مسئول آسیب‌شناسی ویژه این موضوع هستند، باید نظر دهند.»
روایت خانواده‌ها از عملکرد مسئولان
در مورد علت چهار خودکشی اخیر جانبازان قمی هنوز خبر زیادی در رسانه‌ها منتشر نشده اما موردهای سابق از این خودکشی‌ها در قم جزئیات بیشتری دارد که از طریق آنها می‌توان تصویری از شرایطی که جانبازات و خانواده‌های آنها در آن به‌سر می‌برند به‌دست آورد:
در یکی از موارد پیشین، روز ۸ مرداد ۸۸ یکی از جانبازان به نام اکبر گائینی، ساکن شهر قم، در مقابل چشمان مسئولان بنیاد جانبازان قم اقدام به خودسوزی کرد.
برادر بزرگتر او در گفت‌وگو با سایت تابناک این‌گونه توضیح داد که اکبر گائینی «طی سال‌های پس از جنگ با اعتقاد به اینکه حضورش در جبهه‌ها معامله با خدا بوده، هیچ‌گاه پیگیر مسائل جانبازی خود نبوده و با وجود موج‌گرفتگی شدید و سوختگی قسمت‌هایی از بدنش، تا زمانی که توانایی کار کردن داشته اقدام به گرفتن درصد جانبازی خود نکرده بود».
وی افزود: «برادرم از چندی پیش و به دلیل ازکارافتادگی و فشار ناشی از بیکاری و مشکلات اقتصادی، پیگیر گرفتن درصد جانبازی خود شده بود که به دلیل ضعف‌های قانونی و نیز بی‌توجهی مسئولین مربوطه، کار وی انجام نشده و با وجود کامل بودن پرونده پزشکی او، مسئولین بنیاد از حل مشکل او سر باز زده‌اند».
وی در ادامه گفت: «او پس از این همه رفت‌وآمدها و با توجه به ضعف شدید عصبی ناشی از موج‌گرفتگی در زمان جنگ نهایتاً امروز در مقابل چشمان مسئولین بنیاد جانبازان قم» اقدام به خودسوزی کرد.
بنابر این گزارش وی که صاحب زن و دو فرزند است، بر اثر شدت جراحات وارده در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان نکویی قم بستری شد.
همسر بی‌خانمان‌شده، سوخته و در معرض اتهام مسئولان
اسفندماه ۹۵ همسر یک جانباز به نام کریم نورمحمدی در میدان هفت تیر تهران، مقابل ساختمان بنیاد شهید، خودسوزی کرد.
فرزند کریم نورمحمدی در گفت‌وگو با رسانه‌ها دلیل این اقدام را این‌گونه توضیح می‌دهد که در پی وعده مسئولان بنیاد شهید مبنی بر مساعدت جهت خرید خانه جدید، خانواده نورمحمدی خانه‌ای را که در آن سکونت داشتند می‌فروشند، «اما پس از این اقدام با کارشکنی و خلف وعده مسئولین بنیاد مواجه شده و نه تنها مساعدتی از طرف بنیاد به آنان تعلق نمی‌گیرد بلکه وامی که قرار بود از طرف بانک برای آنها تهیه شود نیز به مشکل برمی‌خورد.»
«در نهایت در تاریخ مقرر، خانه را تخلیه کرده و وسایل خانه را به پارکینگ بنیاد شهید انتقال می‌دهند و صورت جلسه می‌کنند. مراجعات مکرر به بنیاد شهید برای تعیین تکلیفشان که از ماه‌ها پیش آغاز شده، بی‌نتیجه می‌ماند و در نهایت همسر و فرزند این جانباز آواره خیابان‌ها می‌شوند و شب‌ها در پارک می‌خوابند.»
روز ۱۴ اسفند ۹۵ شماری از جانبازان و خانواده‌هایشان برای رسیدگی به وضعیت و رفع مشکلاتشان تجمعی در برابر بنیاد شهید برگزار و درخواست‌هایشان را مطرح می‌کنند. همسر و فرزند کریم نورمحمدی هم در این تجمع صنفی شرکت می‌کنند و عکسشان در خبرگزاری‌ها منتشر می‌شود.
فرزند کریم نورمحمدی در این رابطه توضیح می‌دهد که «پس از این واقعه (تجمع ۱۴ اسفند)، آقای صمیمی رئیس بنیاد شهید تهران با ما تماس گرفت و گفت چرا در تجمع شرکت کردید؟ کارتان را انجام نمی‌دهیم! فردای آن روز به بنیاد شهید مراجعه کردیم تا کارمان را پیگیری کنیم که مأموران حراست از ورودمان به بنیاد جلوگیری کردند و گفتند به دستور رئیس بنیاد (آقای صمیمی) شما حق ورود به ساختمان را ندارید.»
صبح روز ۱۵ اسفند، در پی ممانعت از ورود خانواده کریم نورمحمدی به ساختمان بنیاد شهید، فرید، پسر نورمحمدی به بیمارستان ساسان می‌رود تا جویای حال و وضعیت پدرش شود، و مادرش هم به نشانه اعتراض، چادری کوچک در برابر بنیاد شهید برپا می‌کند و در دست‌نوشته‌ای خواسته و اعتراضش را اعلام می‌کند.
در همان روز به درخواست بنیاد شهید، مأموران پلیس وارد صحنه می‌شوند و به قصد جمع کردن چادر و بازداشت همسر کریم نورمحمدی، به گفته فرزند کریم نورمحمدی «به همسر این جانباز توهین کرده و الفاظ زشتی را به کار می‌برند و برای دستبند زدن و بازداشت وی اقدام می‌کنند، که با اعتراضش مواجه می‌شود و در حالیکه بنزین در یک دست و فندک روشن در دست دیگرش می‌گیرد، تهدید می‌کند که اگر به او دست بزنند، اقدام به خودسوزی می‌کند.»
گزارش رسانه‌ها اضافه می‌کند که «با وجود این تهدید، مأمور نیروی انتظامی همچنان بر بازداشت او اصرار دارد و به سمت همسر جانباز می‌رود که در این بین، بنزین بر روی دست و صورتش می‌ریزد و با فندک مشتعل، آتش می‌گیرد. پس از سوختن او، مأموران وی را با دستبند به داخل ساختمان بنیاد شهید برده و برای چند ساعت بازداشت می‌کنند. پس از مشاهده وخامت حال وی برای درمان به بیمارستان منتقل می‌شود. کمی بعد فرزند جانباز به محل می‌رسد و وقتی مأموران حراست بنیاد شهید او را به مأموران پلیس معرفی می‌کنند، پلیس او را هم بدون هیچ توضیحی بازداشت می‌کند. بازداشت فرزند این جانباز حدود پنج ساعت طول می‌کشد و در نهایت آزاد می‌شود هم‌اکنون همسر جانباز در بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری بستری است.»
واکنش مسئول مربوطه: می‌خواسته اقامت خارج بگیرد
پس از رخ دادن خودسوزی همسر کریم نورمحمد، حمیدعلی صمیمی، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران تهران بزرگ، در گفت‌وگو با «دفاع پرس» عدم رسیدگی به این خانواده از سوی بنیاد شهید را تکذیب کرد و با اشاره به خودسوزی همسر این جانباز گفت که به باور او یکی از علل این خودسوزی و اعتراضات «ایجاد پیش‌زمینه‌ای برای گرفتن اقامت در خارج از کشور» است.
حمیدعلی صمیمی گفت: «همسر جانباز نورمحمدی پیش از این عنوان کرده بود که قصد اعتراض در مقابل سفارت‌های آلمان و انگلیس را دارد وی روز گذشته با انتشار تصاویری از همسر جانباز و خودسوزی خود اعتراضش را اعلام کرده و قصد اقامت در خارج از کشور را دارد.»
بسیجی داوطلب کریم نورمحمدی، که همسرش خودسوزی کرده در سال ۱۳۶۲ و در منطقه عملیاتی شلمچه، بر اصابت ترکش و موج انفجار دچار مجروحیت جسمی و صدمه اعصاب و روان شده بود. پس از خبرساز شدن خودسوزی همسر او، خبری نیز منتشر شد که کریم نورمحمدی سرانجام در بیمارستان درگذشته است.
یک پسر دیگر این چانباز، سه سال پیش از آن و در سن ۱۴ سالگی، به دلیل شرایط دشوار زندگی خانواده خودکشی کرده و جان خود را از دست داده بود.
وب‌سایت قم‌نیوز این هفته نوشت که در روزهای اخیر «دو نامه سرگشاده دربارهٔ وضعیت اداره کل بنیاد شهید و ایثارگران در قم که در آن شرایط مدیریت در بنیاد شهید قم تشریح شده بود، به دفتر قم‌نیوز و دیگر رسانه‌های قم و مسئولان کشوری و لشکری قم ارسال شد. در آن نامه به مسئولین هشدار داده شده بود در صورت تداوم وضعیت فعلی در بنیاد شهید قم هر لحظه احتمال وقوع حوادث تلخی از این دست وجود دارد.»
###