ولنگاری در مداحی
بر همین اساس مسئولان رادیو و تلویزیون نباید هر مطلب نازلی را به نام مداحی از رسانه ملی پخش کنند.
پرسش:روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشت روز جمعه خود به نقد مداحی حاشیه دار هفته گذشته که در جریان آن به محترمین اهل سنت توهین شده بود، پرداخت.
در این یادداشت با عنوان ولنگاری در مداحی آمده است:
گلایه رهبر انقلاب در دیدار با شاعران و استادان زبان فارسی از صداوسیما به‌خاطر ولنگاری زبانی و ساخت لفظی بسیار نازل بعضی از ترانه‌ها و پخش آنها از صداوسیما در مجموعه‌های تلویزیونی، که گلایه بسیار درستی است، می‌تواند یک پیوست هم داشته باشد که مربوط به مداحی است.
در گذشته، مداحی‌ها دارای سبک و سیاق خاصی بودند که هم از جنبه متن اشعار و هم از جنبه نوع نشستن و ایستادن و حرکات مداحان با ضوابط در خور شان مجالس و محافل مذهبی همراه بودند. فاخرترین اشعار با مضامین عالی برگرفته از روایات و سیره ائمه علیهم‌السلام، محور محتوائی مداحی‌ها بودند، خود مداحان با ظاهری آراسته که نشان‌دهنده وزانت آنها بود در مجالس و محافل روضه‌خوانی و عزاداری ظاهر می‌شدند، حرکات آنها و نوع قرار گرفتنشان در جایگاه، متناسب با شان این محافل وزین بود و مخاطبان و ﻣﺴﺘﻤﻌﺎﻧﺸﺎﻥ نیز به همان میزان به رعایت وزانت مجالس و محافل مقید بودند. با چنین ویژگی‌هایی، مجالس عزاداری در ماه‌های محرم، صفر، فاطمیه و شب‌های شهادت پیشوایان دینی برگزار می‌شد و تاثیر عمیق زیادی نیز در ترویج مکتب اهل‌البیت داشت. مجالس جشن میلاد ائمه علیهم‌السلام نیز با همین ویژگی‌ها برگزار می‌شدند و شرکت‌کنندگان در این جشن‌ها ضمن بهره بردن از محتوای ارزشمند اشعاری که مداحان می‌خواندند، غرق در شادی روحی و لذت معنوی می‌شدند.
در محافل مذهبی قدیم، اعم از عزاداری و جشن، همواره معارف دینی در قالب اشعار به حاضران در جلسات منتقل می‌شد و اخلاق و سبک صحیح معاشرت و حضور در مجالس مذهبی و چگونگی رفتار با دیگران نیز به صورت عملی به شرکت‌کنندگان آموزش داده می‌شد. نتیجه آن مجالس و محافل وزین در کشور ما، تربیت نسلی بود که با انقلاب اسلامی همراهی کرد و به ندای هل من ناصر امام خمینی که حسین زمان بود پاسخ مثبت داد و دفاع مقدس را هم با کشاندن همین روش سنتی عزاداری به جبهه‌ها با عطر کربلا و عاشورا معطر کرد و به صحنه‌ای دیگر از حماسه و پیروزی مبدل ساخت.
این، همان عزاداری سنتی است که امام خمینی بر آن تاکید داشتند و عمل به آن را در محرم و صفر موجب حفاظت از اسلام می‌دانستند.
رادیو و تلویزیون در سال‌های اول بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تا اواسط دهه 70 به خوبی با این روش عزاداری سنتی همراهی کرد و با تکیه بر همین روش و ترویج مداحان مشترک عاشورائی و دفاع مقدس که انصافاً به روش سنتی به ارث رسیده از قدما و پیش‌کسوتان این رشته پای‌بند و ملتزم بودند نقش مهمی در گسترش معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام ایفا کرد. با فاصله‌گرفتن از دوران دفاع مقدس و به بهانه ضرورت تزریق شادی به جامعه، مداحانی پیدا شدند که با روی آوردن به سبک‌های مبتذل آنطرف آبی یا تقلید از آهنگ‌های ترانه‌های قبل از انقلاب، تلاش کردند مداحی‌ها را با سبک جدید ارائه نمایند. این افراد، برخلاف مداحان اصیل که هنوز هم در جامعه ما حضور دارند و وجودشان مفید و مغتنم است، از یکطرف محتوای اشعار را دچار انحراف و فاصله‌گرفتن از معارف دینی کردند و از طرف دیگر تحرکاتی از خودشان بروز دادند که هیچ تناسبی با شان محافل عزاداری مذهبی نداشت. در جشن‌های مذهبی هم همین ولنگاری‌ها به وجود آمد بطوری که به بهانه ایجاد شادی در مردم و یا جذب آنان، نوعی حرکات خلاف شان محافل مذهبی در میان مداحان و مستمعین رواج یافت. در این روش، اشعاری خوانده می‌شود که از محتوای معارفی خالی است و به امور ظاهری و بسیار نازل و حتی گاهی انحرافی می‌پردازد. متاسفانه این روش جدید که نوعی ولنگاری در مداحی است، در دهه‌های اخیر به‌ویژه در سال‌های اخیر توسط رادیو و تلویزیون ترویج می‌شود. این مداحی‌ها بقدری نازل و انحرافی است که بسیاری از افراد با مشاهده پخش آن از تلویزیون جمهوری اسلامی، دچار حیرت و شرمندگی می‌شوند. آنچه هفته گذشته در یک برنامه مداحی در شبکه 5 سیما رخ داد که رسانه ملی را مجبور به عذرخواهی کرد، یک نمونه از همین ولنگاری است.
چند سال قبل، رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیداری که مدیران رادیو و تلویزیون با ایشان داشتند، نکته ظریفی را به آنها گوشزد کردند و گفتند ممکن است مطلب یک منبری یا مداح برای یک جمع 50 یا 100 نفره که در جامعه منتشر نمی‌شود عیبی نداشته باشد ولی همان مطلب وقتی از رادیو یا تلویزیون پخش می‌شود مضر باشد (نقل به مضمون). بر همین اساس مسئولان رادیو و تلویزیون نباید هر مطلب نازلی را به نام مداحی از رسانه ملی پخش کنند. سطح رسانه ملی باید همواره درحال ارتقاء باشد به‌ویژه در زمینه مطالب مذهبی و بالاخص محافل و مجالس عزاداری و جشن‌های مذهبی که دشمنان اسلام تلاش می‌کنند با معیوب جلوه‌دادن آنها اصل دین را زیر‌سوال ببرند. رسانه ملی در فرهنگ‌سازی نقش مهمی دارد و به همین دلیل باید با دقت فراوان عمل کند تا همانطور که امام خمینی فرمودند یک دانشگاه باشد و بتواند سطح فکر و فرهنگ جامعه را بالا ببرد.
لازم است به این نکته هم اشاره‌ای داشته باشیم که این نقد به معنای نادیده گرفتن نقاط قوت رسانه ملی نیست. حتی در زمینه برنامه‌های مذهبی نیز رادیو و تلویزیون برنامه‌های ارزشمند و قابل تقدیر زیادی دارند که نقاط قوت آنها محسوب می‌شوند. سخن این مقاله اینست که رسانه ملی با مطرح ساختن مداحان فاقد معیارها و ضوابط معارفی و تن سپردن به ولنگاری در مداحی‌ها و برنامه‌های مذهبی آثار و برکات برنامه‌های مفید خود را خنثی نکند و زحمات دست‌اندرکاران تهیه و پخش برنامه‌های وزین را بر باد ندهد. رسانه ملی نباید در اجاره چند مداح ولنگار باشد، مداحان صاحب سبک‌های فاخر که از فرهنگ‌سازان بی‌ادعا و میراث‌داران مروجان معارف اهل‌البیت به شمار می‌روند شایسته حضور در این رسانه فراگیر هستند.
###