پرسش- عملیات یک ساعت بیشتر طول نکشید، قلب سالم و تپنده از سینه زن 24 ساله‌ای که در رشت از دنیا رفت تخلیه و با یک فروند جت فالکون به تهران منتقل شد تا این‌بار در سینه زنی 54 ساله بتپد و به او زندگی ببخشد؛ عملیاتی منحصربه‌فرد و نفس‌گیر که صد نفر در انجام و اجرای آن نقش داشتند.
زنی که قلبش اهدا شد فقط 24 سال داشت و نوزادش تازه شش‌ماهه شده بود که تصادف کرد، مرگ مغزی شد و با اهدای اعضای بدنش جان چهار نفر را نجات داد. «مائده روشن‌سنگاچینی» اهل و ساکن شهرستان بندر انزلی، هنگامی که در روز 24 فروردین نوزادش را در آغوش گرفت و ترک موتور همسرش نشست، فکرش را هم نمی‌کرد که یک تصادف ساده و نداشتن کلاه ایمنی باعث شود سرش به‌شدت آسیب ببیند، دچار مرگ مغزی شود و نوزادش را با این سن کم تنها بگذارد. شش روز بعد از تصادف؛ یعنی 30 فروردین، پزشکان پس از انجام بررسی‌های لازم مرگ مغزی او را تأیید کردند و خانواده این زن جوان تصمیم گرفتند اعضای بدنش را اهدا کنند.
با توجه به شرایط مناسب این فرد برای اهدای قلب، هماهنگی‌های لازم از سوی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی گیلان با اداره پیوند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شد که در پی آن تیمی با همکاری و مشارکت اورژانس هوایی وزارت بهداشت، اداره پیوند این وزارتخانه و اداره ناجای نیروی انتظامی کشور صبح روز گذشته وارد فرودگاه رشت شد و پس از انجام اقدامات درمانی لازم در بیمارستان رازی رشت، قلب این مادر جوان را برای پیوند به بیمارستان امام خمینی تهران منتقل کردند و حالا قلب او در سینه مادر دو پسر جوان می‌تپد.
محمد درآبادی، مدیر روابط‌عمومی اورژانس کشور که از ابتدای عملیات تا رسیدن قلب به بیمارستان امام خمینی در عملیات شرکت داشت، دراین‌‌باره به «شرق» می‌گوید: «اداره پیوند این موضوع را با ما در میان گذاشت و از اورژانس خواست در انتقال قلب به بیمارستان امام خمینی با آنها همکاری کند. پس از مطرح‌شدن این موضوع و بررسی‌های لازم، اورژانس هوایی با توجه به مهم‌بودن فاکتور زمان، یک جت فالکون برای انتقال قلب به تهران اجاره کرد و یک تیم ویژه متشکل از دو پزشک، یک پرستار، دکتر سرور، رئیس اورژانس هوایی و نماینده‌ای از اداره پیوند برای انجام عملیات به رشت اعزام شدند».
او در ادامه درباره روز عملیات می‌گوید: «ساعت 6:30 صبح هواپیما از باند فرودگاه مهر‌آباد بلند شد و تقریبا نیم‌ساعت بعد به فرودگاه رشت رسیدیم. بلافاصه از فرودگاه به بیمارستان رازی رشت رفتیم و پزشکان تیم برای خارج‌کردن قلب وارد اتاق عمل شدند. به دلیل این‌که هم‌زمان چند عضو از بدن این خانم 24 ساله خارج می‌شد، جراحی کمی به کندی صورت گرفت و در نهایت حدود ساعت 10 پزشکان موفق شدند قلب را تخلیه کنند و داخل کولباکس تحت تدابیر ویژه آن را به فرودگاه رشت انتقال دهند. 
همه‌چیز با سرعت انجام می‌شد. ما پس از نیم‌ساعت پرواز وارد آسمان تهران شدیم. استرس عملیات کمی بالا بود. زمان برای ما اهمیت زیادی داشت، به همین دلیل خلبان با مسئولان فرودگاه هماهنگی‌های لازم را انجام داد تا خلاف جهت استاندارد در فرودگاه بنشیند و با همین کار ما توانستیم 15 دقیقه زودتر وارد فرودگاه شویم. به دلیل اینکه باد‌های تهران از غرب به شرق می‌وزند، همه هواپیما‌ها از شرق به غرب وارد فرودگاه می‌شوند، اما ما این ریسک را انجام دادیم و هم‌جهت با وزش باد فرود آمدیم. باد هواپیما را به‌شدت تکان می‌داد، اما در نهایت هواپیما روی زمین نشست». البته عملیات همین‌جا به اتمام نرسید و قلب اهدایی همراه تیم پزشکی باید به‌سرعت برای انجام عمل پیوند به بیمارستان امام خمینی منتقل می‌شد. درآبادی ادامه عملیات را این‌طور شرح می‌دهد: «هنگامی که وارد فرودگاه شدیم، آمبولانس اورژانس در باند فرودگاه بود. به‌سرعت قلب اهدایی را داخل آمبولانس گذاشتیم و همراه تیم پزشکی با آمبولانس به سمت بیمارستان حرکت کردیم. ماشین آژیرش را به صدا درآورد و به سرعت حرکت کرد و تقریبا پس از 12 دقیقه به بیمارستان رسیدیم و پزشکان وارد اتاق عمل شدند و خوشبختانه عمل پیوند به خوبی انجام شد و بلافاصله پس از قرارگرفتن قلب در سینه بیمار، قلب شروع به تپیدن کرد».
به گفته مدیر روابط‌عمومی اورژانس کشور، این زن 54 ساله پس از انجام عمل به اتاق مراقبت‌های ویژه منتقل شده و حال جسمی او خوب است. درآبادی که در بیمارستان با خانواده این زن ملاقات کرده، دراین‌باره ادامه می‌دهد: «این زن دو فرزند پسر دارد.  آنها هنگامی که با ما ملاقات کردند، اولین سؤالی که پرسیدند درباره هزینه درمان مادرشان بود که ما به آنها اطمینان دادیم این عمل رایگان انجام می‌شود و آنها که نگران هزینه‌های درمان بودند، از شنیدن آن بسیار خوشحال شدند. مادر آنها حدود 25 سال پیش متوجه شد به بیماری قلبی مبتلاست و به همین ‌دلیل هم به خوبی نمی‌توانست حرکت کند و تقریبا زمین‌گیر شده بود». علاوه‌بر قلب این مادر جوان، دو کلیه و کبد او نیز اهدا شده و جان سه بیمار دیگر را نیز نجات داده است. کلیه‌های این زن جوان به یک مرد 49 ساله و یک زن 33 ساله و کبد او به یک مرد 49 ساله در بیمارستان رشت پیوند زده شد و حال بیماران مساعد است.
به گفته طلعت کاویانی، مدیر روابط‌عمومی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، «مائده روشن‌سنگاچینی» چهارمین مورد مرگ مغزی این استان در سال 98 است که اعضای بدنش اهدا شده. از این میان کم‌سن‌ترین اهداکننده، دختر 14 ساله‌ای بود که در هفته‌های اول سال، مرگ مغزی‌اش تأیید شد و خانواده‌اش تصمیم گرفتند اعضای بدن او را اهدا کنند.
عملیات زیر یک ساعت
در این عملیات علاوه‌بر اورژانس، نیروی هوایی ارتش، نیروی انتظامی، کادر بیمارستان رازی رشت و کادر بیمارستان امام خمینی تهران همکاری کردند. مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت، دراین‌باره گفت: «در این عملیات حدود صد نفر نقش داشتند و باید از همه تشکر کرد. برای پیوند قلب از زمانی که قلب برداشته می‌شود تا زمان پیوند، فقط چهار ساعت فرصت داریم و عملیات انتقال قلب امروز زیر یک ساعت انجام شد».
او در ادامه اظهار کرد: با توجه به موفقیت در حوزه پیوند، به دنبال ساماندهی مجموعه کاملی برای انتقال ارگان‌های پیوندی هستیم. دستورالعمل این کار در حال تدوین است، زیرا بسیاری از دستگاه‌های دیگر مانند ارتش، نیروی انتظامی، سازمان اورژانس و سایر گروه‌ها در این کار مشارکت دارند و به همین دلیل در حال تدوین پروتکل کاملی برای این کار هستیم و احتمالا تا شهریور 98 این پروتکل آماده می‌شود.
این اولین‌بار نیست
این دومین‌بار است که از طریق انتقال هوایی، قلب یک بیمار مرگ مغزی برای پیوند به شهر دیگری منتقل می‌شود. اولین‌بار هشتم مهر سال 95 بود که نخستین انتقال هوایی قلب اهدایی در کشور رقم خورد. در این عملیات تیم سه‌نفره‌ای از تیم پیوند قلب بیمارستان امام خمینی (ره) به بوشهر اعزام شدند تا قلب نوجوان 14 ساله‌ای را که بر اثر تصادف به مرگ مغزی دچار شده بود جدا کنند و هم‌زمان تیم دیگری در تهران و در اتاق عمل، در حال آماده‌کردن گیرنده قلب بودند که مردی 39 ساله و دارای سه فرزند بود. پس از رسیدن قلب، در مدت‌زمانی کمتر از سه ساعت عمل پیوند انجام شد و جان این مرد را نجات داد.
هر فرد مرگ مغزی در صورتی که خانواده او خیلی زود برای اهدای عضو رضایت دهند، می‌تواند جان حداقل هشت تا 53 نفر را نجات دهد. بر اساس آمارها، هر 10 دقیقه یک نفر به فهرست انتظار برای پیوند عضو اضافه می‌شود و هر دو ساعت، یک نفر به‌خاطر نرسیدن عضو پیوندی جان خود را از دست می‌دهد. کلیه‌‌ها، قلب، کبد، پانکراس، روده، ریه‌ها، استخوان، مغز استخوان و برخی بافت‌های بدن از جمله پوست و همچنین قرنیه چشم، تاندون، غضروف و دریچه قلب از پیوندهای متداول است.

منبع: روزنامه شرق